CHINA
China omstreeks 1842
In 1842 bestond het Chinese keizerrijk meer dan 2000 jaar. Hoewel er opstanden en
invasies waren, waren er lange stabiele periodes en het centrale gezag van de keizer en de
landbouwstedelijke samenleving bleef. Keizerlijke families veranderden maar bleven
traditioneel qua normen en waarden en bestuur. De samenleving was gebaseerd op het
confucianisme (ideologie van Confucius, 500vChr). Het belangrijkste was streven naar
monarchie en orde + vermijden van chaos-> dit deden ze door iedereen zich te laten houden
aan traditionele deugden, zoals plicht, beleefdheid, eerbied. Ondergeschikten gehoorzamen
aan meerderen, meerderen zorgen voor ondergeschikten.
Hiërarchie: bovenaan stond de keizer. Hij regeert met hemels mandaat (toestemming van
goden). Hij wordt geholpen door de mandarijnen (staatsambtenaren). Zij studeerden
Confucius en hadden examen gedaan, dan werden ze toegelaten tot het ambtenarenkorps.
In de 19e eeuw was de Qing-dynastie aan de macht. Ze kwamen uit Mantsjoerije
(noordoosten). Ze waren een etnische minderheid, 2% vd bevolking. Meeste Chinezen
waren Han-Chinezen. Onder de Qing was lange tijd rust en welvaart. Dit zorgde ervoor dat
de bevolking groeide van 100 naar 300 miljoen tussen 1650 en 1800. ¼ van de
wereldbevolking woonde in China. Ook was het rijk het welvarendste. Chinezen vonden
daarom hun rijk het centrum van beschaving en konden dus niets van de buitenwereld leren,
en ze vonden hun keizer boven anderen verheven.
Vanaf de 19e eeuw werd de grootmachtspositie verloren door verschillende factoren. Het rijk
werd eind van de eeuw gezien als de zieke man van Azië.
De keizer van China wilde geen/weinig handel met de Europeanen omdat ze niks nodig
hadden uit het buitenland, het rijk onderhield zichzelf. Ze lieten weinig mensen toe, alleen in
de haven van Kanton mochten buitenlanders komen. De Britten wilden echter meer handel,
omdat thee zich had ontwikkeld tot de populairste drank van Engeland. Om toch te zorgen
dat China met ze wilde handelen, smokkelden ze opium over de grens, wat uit India kwam.
De Chinezen raakten verslaafd. Hoewel de import werd verboden door China, lieten corrupte
eigenaren het tegen betaling toe.*
In 1839 liet Keizer Daoguang in Kanton ruim een miljoen kilo opium van Britse handelaren in
beslag nemen en verbranden. Britse regering boos-> stuurde oorlogsschepen die Chinese
kust en oorlogsschepen bombardeerden. Britten waren sterker. Dit is de Eerste
Opiumoorlog. Maakte duidelijk dat wetenschappelijke en industriële revolutie niet in China
waren. De Chinezen waren kansloos. In 1842 kwam een einde met het verdrag van
Nanking. Dit bepaalde dat de Britten in 5 havensteden handel mochten drijven. Ook kregen
de Britten Hongkong. Na de Britten sloten meer westerse landen ongelijke verdragen.
Ongunstig voor China, westersen eisten steeds meer rechten en Chinezen wilden dit niet.
Dit leidde tot de Tweede Opiumoorlog in 1856-1860. China weer kansloos, Peking werd
bezet. Nog 10 havensteden opengezet.
Westerse landen verwierven handelsrechten in de verdragshavens. Onderdanen hadden
exterritoriale rechten en leefden in concessies (aparte gebieden met rechtspraak van
moederland). Chinese overheid had niks te zeggen. Zo werden verschillende stadsdelen van
verschillende westerse landen.
*(Corruptie zorgde ook voor problemen in China. Onderdanen werden uitgeperst, mandarijn
examens werden niet gemaakt maar gekocht. Er was veel omkoping en afpersing, en
belastinggeld ging in eigen zak-> verzwakt centraal gezag).
, Door buitenlandse aanwezigheid kwam in China woede onder het volk en minder ontzag
voor de keizer + hongersnood door overbevolking (1850-430 miljoen). Door onvrede en
wanhoop onder boeren kwam in 1851 de Taipingopstand. Opstandelingen kwamen uit
Zuid-China. Ze riepen Han-Chinezen op zich te keren tegen de Mantsjoe-Duivels (Qing).
Ook was er een leider die zich als jezus zag en het christendom predikte-> hij moest China
bevrijden van het boeddhisme. Op het hoogtepunt was ⅓ van China in handen van de
Taiping, ze riepen daar het hemels koninkrijk van vrede uit. Leek op latere communisme:
iedereen alles delen, geen rijkdom.
Ook kwam in het Noorden de Nianopstand (dood rijken, help armen). Kreeg veel gebied in
handen. Uiteindelijk waren de opstanden neergeslagen met Franse en Britse hulp. Groot
deel land verwoest, 30 miljoen doden (10 geweld, 10-20 honger).
Als reactie kwamen vanaf 1860 pogingen tot modernisering in China.
Zelfversterkingsbeweging: China machtig en welvarend maken, keizer en geen
buitenlanders. Moderne technologie overnemen om buitenlanders te verslaan. Li Hongzangh
was leider, zijn voorbeeld was Japan. Er kwamen op economisch, militair en bestuurlijk
terrein versterkingen maar alleen in steden-> platteland geen verschil. Hervorming werd
tegengewerkt door conservatieven.
Ondanks deze vernieuwen raakte China achterop. Werd duidelijk tijdens China-Japan
oorlog. In 1894 viel Japan Korea binnen, dat was van de keizer. Oorlog werd verklaard.
Japanse leger was sterker-> nederlaag. In 1895 einde met vredesverdrag waarbij Japan
Korea en Taiwan kreeg.
Er kwam een nieuwe golf westers imperialisme. Zo stond China gedwongen Qingdao aan
Duitsland af door militaire overmacht. Er kwamen nog meer concessies in Tianjin (Peking).
Opium bleef een belangrijk importproduct.
Door nederlaag versterkte de hervormingsbeweging, gesteund door de keizer Guangxu. Hij
wilde op hoog tempo moderniseringen, maar de conservatieven brachten weerstand en
hadden steun van keizerin weduwe Cixi. Zij dwong hem in 1898 haar zijn adviseur te maken,
zij was de werkelijke machthebber.
Er kwam een golf van het Christendom met de buitenlanders mee. In 1899 kwam een
protest van de boeren tegen de buitenlanders. Ze werden Boksers genoemd en niet tegen
de dynastie. Ze staken kerken in brand en vermoorden Christenen. In 1900 kwam de
Bokseropstand, gesteund door Cixi. Ze verklaarde de buitenlanders de oorlog en liet de
Boksers toe in Peking, waar buitenlanders (concessies) en Chinese christenen waren. Na 55
dagen werd de opstand neergeslagen door de buitenlandse regeringstroepen. Weer nieuw
vernederend vredesverdrag.
Cixi werkte toen toch mee aan modernisering. In 1905 werd het mandarijnenstelsel
afgeschaft en er zou een grondwet + parlement komen, maar het was te laat. Onvrede over
de Qings was te sterk, bestuur bleef corrupt. In 1908 overleed Cixi, een dag nadat de keizer
was vergiftigd (door haar) en gestorven. Troonopvolger werd 3jarige Puyi. Dit was einde
gezag Qings. In 1911 kwam muiterij van nationalistische militairen, werd een democratische
revolutie. In 1912 trad de keizer af. China werd een republiek.
