Alle literatuur voor de voorbereiding van practicumsessie 2 en 3 van het keuzevak effectieve bestanddelen van de psychotherapie in het ziekenhuis. Let op: Dit is tentamenstof!
Hoofdstuk 2: algemene aspecten van cognitieve therapie - Bögels & van Oppen
Een nieuwe vorm van psychotherapie sinds 1955-1965 is de cognitieve therapie. De grondleggers hiervan
zijn Ellis en Beck
Ellis beschrijft problemen tijdens analyse met patiënten:
- Een aantal patiënten is niet in staat om vrij te associëren
- Het therapeutisch proces verloopt langzaam door voor de hand liggende vragen en opmerkingen
- Ondanks andere denkpatronen, is er toch vaak geen verandering
Beck beschrijft dat bepaalde idiosyncratische cognitieve patronen geactiveerd worden bij depressieve
klachten en als deze processen zijn geactiveerd, domineren deze het denken
Centrale idee cognitieve therapie: de meeste stoornissen worden veroorzaakt door verkeerde cognities en/of
verkeerde cognitieve processen
Beide vormen van cognitieve therapie zijn:
- Gericht op het corrigeren van de onjuiste processen
- Gericht op de problemen en de gedachten in het heden
- Raadt het doen van gedragsexperimenten aan
Verschil met gedragstherapie: het uitvoeren van gedragsexperimenten moet in het teken staan van het
verkrijgen van nieuwe, correctieve informatie, terwijl het bij gedragstherapie
de essentie van de therapie is
Essentie cognitieve therapie: denken en voelen zijn voor een deel overlappend en kunnen niet als
gescheiden worden gezien
Het werk van Beck kreeg meer wetenschappelijke waarde omdat dit gericht was op het ontstaan en
behandelen van depressie. Ook heeft hij het therapieproces uitvoerig besproken. Tevens sluit het meest
uitgevoerde onderzoek het best aan bij het werk van Beck
Praktijk van cognitieve therapie
Structuur
- Duidelijk afspreken hoeveel sessies er komen
- Follow-up sessie
- Vragen of patiënt een digitale voicerecorder wil aanschaffen om het nogmaals te kunnen
beluisteren
Structuur sessies:
1. Agenda opstellen
2. Bespreken van huiswerkopdrachten: bestaat doorgaans uit registreren van negatieve gedachtes en
gedragsexperimenten
3. Uitdagen van gedachten
4. Afspreken van nieuw huiswerk
5. Samenvatten en feedback van de patiënt
Therapeutische relatie
Een goede therapeutische relatie is noodzakelijk voor het goed uitvoeren van de cognitieve therapie. De
patiënt ervaart een goede samenwerkingsrelatie als de therapeut:
- De gevoelens en attitudes begrijpt
- Sympathiek, empathisch en begrijpend is
- De patiënt accepteert met alle ‘fouten’
- Kan communiceren zonder in detail alle gevoelens of attitudes te bespreken
Gekenmerkt door ‘collaborative empiricism’
o Patiënt en therapeut zijn een team
o Gedachten van de patiënt zijn als een theorie
1
, De patiënt draagt het ruwe materiaal, de therapeut biedt begeleiding
Voor de therapeut is het lastig om een goede balans te vinden tussen autonomie en structuur (noodzaak). Er
moet ook een goede balans zijn tussen empathie en objectiviteit
Een therapeut roept vaak weerstand (reactance) op
Fout
Socratische dialoog
Een van de basisprincipes is de socratische methode, vernoemd naar Socrates, waarbij men de denkbeelden
uit de geest van de leerling zelf ontwikkelt, terwijl men hem door gepaste vragen allengs zo ver brengt, dat
hij het begrip, dat men hem duidelijk wil maken, zelf vindt
5 basisvoorwaarden:
- De therapeut formuleert de vragen zodanig dat de patiënt in staat is om hierop te antwoorden
- De gestelde vragen hebben een impliciet of expliciet doel, bijv. het in kaart brengen van
automatische gedachten; bijstelling van gedachten
- De vragen zijn bedoeld om over bepaalde gebieden makkelijker te praten
- De patiënt mag niet het gevoel krijgen dat er een verhoor plaatsvindt
- De therapeut probeert oprecht de ervaringen van de patiënt te begrijpen
Systematische vragen (zo veel mogelijke open): wat, wanneer, hoe, waar, welke en hoeveel
Zorgt ervoor dat:
- Mensen zich bewust worden van automatische gedachten
- De disfunctionele assumpties worden geïdentificeerd
- Meer rationele klachten worden geformuleerd
- Nieuwe denkgewoontes ontwikkeld worden
Enerzijds moet je als therapeut weten waar het naartoe gaat, anderzijds de tijd nemen om gedachten uit te
werken naar het inzicht van de patiënt
Rationale
Uitleggen dat de klachten blijven bestaan door de manier van denken en dat de therapie gericht is om een
nieuwe manier van denken te introduceren. Je kan het model opschrijven en dit uitleggen aan de hand van
een voorbeeld (geluid in huis inbreker):
Situatie gedachten gevoel gedrag
- Ga na wat de gedachten doen en formuleer alternatieve gedachten
- Bespreken dat gedachten automatisch zijn (een gewoonte)
Bewustwording van automatisch denken
Verandering kan pas als je de wijze van denken weet
- Dagboek bijhouden
- Instructieformulier voor het dagboek
Als therapeut moet je alvorens de sessie de gedachten van de patiënt opvragen
Identificatie gedachten door de opdracht te geven dat de patiënt zoveel mogelijk gedachtes ‘vangt’
Een rollenspel kan de automatische gedachten laten komen
Er zijn nog meer methoden, zoals:
- Eerst het ‘ergste van het ergste’ te laten benoemen
- Recente emotionele ervaringen gebruiken
- Verandering in de gemoedstoestand gebruiken
Uitdagen van automatische gedachten
Het uitdagen van automatische gedachten wil zeggen dat je de gedachtegang kritisch onderzoekt. Hierbij
zal de therapeut het initiatief nemen, maar zal de patiënt steeds meer zelf doen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper myrthelangerak. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
