Dit is een samenvatting van het deel RZL en ethiek van het vak humane wetenschappen. In deze samenvatting worden 3 grote delen behandeld, namelijk: filosofie, ethiek en diversiteit. (door deze samenvatting te leren ben ik geslaagd op het examen)
1. Nadenken
Er is een onderverdeling tussen ‘nadenken en reflecteren’.
Nadenken is bewust worden, reflecteren is terug blikken.
Filosoferen is ‘epochaal’ denkwerk = denken is een onderbreking in de tijdlijn.
Vb. het beeld ‘De Denker’
2. Radicaal en fundamenteel nadenken
Er is een onderverdeling tussen ‘de objectieve werkelijkheid en de subjectieve werkelijkheid.’
De objectieve werkelijkheid is zoals ze is (an sich) en de subjectieve werkelijkheid is zoals wij
ze zien (für mich).
Filosofisch denken is ‘radicaal’ en ‘fundamenteel’ = het graaft naar wortels van de
werkelijkheid (boom), doorbreekt de oppervlakte en dringt door tot de fundamenten van de
werkelijkheid (gebouw).
3. Radicaal en fundamenteel nadenken vanuit de ervaring van verwondering
Verwondering = treed op wanneer er een nieuwe ervaring gevormd wordt.
Verwondering is geen synoniem voor mirakel. Een wonder komt vaak voor, maar is wel
verassend nieuw. Een mirakel is uitzonderlijk.
Stadia van verwondering:
- Wordt spontaal getroffen
- Brengt een wonde teweeg
- Gaat over en groeit uit tot bewondering en fascinatie
1
,De wereldbeelden van de Europese westerse geschiedenis:
1. Het transculturele/prémoderne wereldbeeld
Dit is het heersende beeld tijdens de middeleeuwen (500-1500 nc). Vandaag de dag is dit
wereldbeeld niet verdwenen, het is nog duidelijk herkenbaar in agrarische gebieden.
God is de schepper van hemel en aarde. Het dorp is de centrale leefomgeving en er wordt
geleefd van de landbouw.
De kosmos wordt gezien als ‘een levend organisme’ = een georganiseerd geheel waarmee de
onderdelen onlosmakelijk verbonden zijn en dat als geheel een bepaalde doelgerichtheid in
zich draagt.
De werkelijkheid wordt gezien als ‘een lichaam’ = een levend, hiërarchisch opgebouwd
organisme, bestaande uit gesloten systemen.
De mens wordt gezien als ‘niet-autonoom’ = God staat aan het begin en einde van het
menselijk bestaan.
De tijdsopvatting is ‘cyclisch’ = er wordt geleefd op het ritme van de natuur en de seizoenen.
De gezondheid werd gekoppeld aan religieus welbevinden.
Het transculturele wereldbeeld heeft verschillende achtergronden:
- De Germaanse religiositeit
Er is een sterk geloof in hogere krachten, goden en geesten. Er wordt een onderscheid
gemaakt tussen animisme en mythologie.
Animisme = de zichtbare werkelijkheid is volledig doordrongen van de onzichtbare
werkelijkheid. Elk ding is bezield. Vb. in elke boom of bliksem schuilt een ziel.
Mythologie = een poging om het onzegbare te verwoorden en te begrijpen, door het
geloof in Goden.
- Christelijke godsdienst
Hierbij gaat het over een monotheïstische godsdienst.
Er is 1 God en die is transcendent = God staat boven alles. In deze godsdienst is er ruimte
voor interpretatie en ontmoeting. De God schept verbondenheid met hemzelf, de
mensen en de wereld.
- Grieks denken
Er wordt een ‘denkende’ verklaring gegeven voor het leven en de wereld. Hiervoor werd
er een ‘religieuze’ verklaring gegeven. Een belangrijke filosoof was Plato.
Plato zoekt naar de eenheid achter de vergankelijke en steeds veranderende wereld. Zijn
grondidee is het idealisme. De werkelijkheid kan waargenomen worden ‘an sich’ en ‘für
mich’ de werkelijke wereld verschilt van de wereld die we waarnemen. Vb. de allegorie
van de grot. Het gevolg van het idealisme is het dualisme. Hierbij onderscheid Plate een
‘fysische’ en een ‘niet-fysische’ wereld.
2
,2. Het moderne wereldbeeld
Dit beeld ontstond aan het eind van de middeleeuwen (1500-1600 nc), met als hoogtepunt
‘de golden sixties’. De wereld was als een machine, er was de opkomst van de
wetenschappen.
De stad is de centrale leefomgeving en daar ontwikkeld zich de industriële activiteit.
De werkelijkheid wordt gezien als ‘een mechanisme of machine’ = het kan worden opgedeeld
in losse elementen, zonder dat het vernietigd is.
De mens wordt gezien als ‘autonoom’ = de mens is in zijn denken zeker van zichzelf.
De tijdsopvatting is ‘lineair’ = er is vernieuwing, vooruitgang en groei.
De gezondheid wordt niet meer gelinkt aan religieus welbevinden, er is een grote waardering
voor het lichaam. De eindigheid wordt wel nog ontkent.
God verdwijnt geleidelijk aan volledig uit het wereldbeeld en de wetenschap werd dominant
= atheïsme. Dit komt door ‘de 3 grote meesters van wantrouwen’:
- Karl Marx
Zijn beeld op religie was het opium van het volk.
- Sigmund Freud
Volgens hem was religie een psychologisch verklaarbaar verschijnsel dat opgedeeld
wordt in psychische mechanismen:
Infantiele fixatie = blijven steken in kinderlijk gedrag
Projectie = fantasie als werkelijkheid zien
Sublimering = een uitlaatklep voor verdrongen seksuele energie
Zelfvervreemding = je angstgevoelens laten overheersen
- Friederich Nietschze
Volgens hem is God dood, als je in God gelooft ben je zwak. Gevolgen daarvan zijn het
wegvallen van goedheid en er komt een fundamentele breuk in de Westerse
samenleving.
3
, Het moderne wereldbeeld heeft verschillende achtergronden:
- Historisch vlak
In de 15 en 16e eeuw was er de renaissance en het humanisme. In de periode van het
humanisme groeide het zelfbewustzijn en geloof in eigen kunnen bij de mensen. Tijdens
de renaissance streefden ze naar het behouden van de christelijke bronnen. Dit werd
samengevoegd in het ‘christelijk humanisme’ met als ideaalbeelden Erasmus en Michel
de Montaigne. Hun visies haalden ze uit het ‘Humanitas-ideaal’, waarin ontplooiing van
de mensheid centraal stond.
In de 18e eeuw vond het hoogtepunt van de moderne tijden plaats, de verlichting, de
eerste politieke en sociale successen. In de 19 e eeuw volgden de economische en
wetenschappelijke successen. De 3 sleutelwoorden van de verlichting zijn: kritische
reden, emancipatie individu en vooruitgangsoptimisme .
De moderne wetenschap is ontstaan in de 16 en 17 e eeuw, met de eerste golf van
wetenschappers:
Kepler
Hij ontdekte dat planeten geen cirkelbanen zijn, maar ellipsbanen.
Copernicus en Galileï
Copernicus ontdekte dat de aarde en de planeten om de zon draaien =
heliocentrische en niet andersom = geocentrisme. Galileï kon hem gelijk
bewijzen, doordat hij de beweging kon waarnemen met een zelfgebouwde
astronomische telescoop.
Newton
Hij is de grondlegger van de fysica.
- Filosofisch vlak
De grondlegger van dit vlak is Descartes. Zijn centrale gedachte is ‘de mens als denkend
ik: je pense donc je suis’. Zijn methode is om aan alles te twijfelen. Hij is voorstander van
het dualisme, waar er 2 vormen van werkelijkheid worden onderscheiden:
Denken = de wereld van gedachten
Uitgebreidheid = de stoffelijke wereld
- Cultureel vlak
Er zijn 2 belangrijke monumenten:
Het vrijheidsbeeld in New York
Dit beeld werd door Frankrijk aan Amerika geschonken ter gelegenheid van de
100-jarige onafhankelijkheid van Amerika. Het beeld werd in New York geplaatst
als boodschap aan de migranten uit ‘het oude continent’.
The empire state building
Dit gebouw staat in New York en realiseert de utopische droom van de
moderniteit, hiervoor zijn er 3 factoren: de hoogte, het tijdstip en de bouwwijze.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Neelldestercke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,56. Je zit daarna nergens aan vast.
