Anatomie: sensorisch systeem
1. Zintuigcellen
Constante stroom informatie/ prikkels
o Via gespecialiseerde cellen = sensoren
Zijn gevoelig aan veranderingen in hun omgeving
Zetten deze om in impulsen
Steeds dezelfde impulsen
o Sensorische info = info de binnenkomt in ons systeem die geleid wordt naar de hersenen
o 99% van de signalen die binnekomen namen wij niet waar
Wat?
o Verzamelen alle sensorische info
o Gespecialiseerde cellen
Basaal: vrije zenuwuiteinden – gevoelig aan veelvoud prikkels (vrij algemeen)
Expert: lichtgevoelige cellen in de ogen: super gespecialiseerde cellen (heel specifiek)
Receptorveld:
o Regio die info geeft aan zintuigcel
o Prikkel voldoende sterk?
Centrale zenuwstelsel ontvangt boodschap: “prikkel is aangekomen bij receptor X”
o Receptorveld= veld dat info levert aan zintuigcel
o Aankomende informatie = gewaarwording
o Bewustwording gewaarwording = waarneming
Adaptatie
o Functioneren = constante blootstelling aan prikkels
o Vermogen om gewoon te worden aan prikkels = adaptatie
Naast autoweg wonen, felle lichten en veel geluid op feestje
o De afname van de gevoeligheid in aanwezigheid van een constante prikkel
o Aanpassing van de gevoeligheid kan bewust of onbewust gebeuren
Vb. geconcentreerd luisteren of net omgekeerd door ons af te sluiten van omgevingslawaai
,1.2 Algemene zintuigen:
a) Temperatuur
b) Pijn
c) Aanraking
d) Druk
e) Trilling
f) Proprioceptie (lichaamshouding)
Verspreid in ganse lichaam
Indeling volgens aard prikkels:
o Pijn (nociceptoren)
Gevoelig aan dreigende beschadiging
Aanwezig in:
Bovenste huidlagen
Gewrichten
Beenvlies
Bloedvatwanden
Groot receptorveld – weinig specifiek
Werking:
Prikkeling receptoren: twee axonen/ reacties
o Snelle geleidende axonen = snelle pijn
Gemyeliniseerd – snelle overdracht – reflex mogelijk
o Traag geleidende axonen = trage pijn
Ongemyeliniseerd – trage overdracht – pijn in algemene regio
Gerefereerde pijn
= pijnwaarneming in delen van het lichaam die niet werkelijk worden geprikkeld
Voorbeelden:
o Pijn in de linkerarm, hals, kaak, tanden is indicatief voor hartprobleem, nierstenen
pijn uitstralen naar andere delen van de buik
o Temperatuur (thermoreceptoren)
Vrije zenuwuiteinden gevoelig aan warmte/koude
Aanwezig in:
Huid, skeletspieren, lever, hypothalamus
3 à 4 x meer koude-receptoren
Snelle adaptatie tot stabiele temperatuur
o Fysische vervorming – druk/aanraking (mechanoreceptoren)
Gevoelig aan mechanische prikkels
Uitrekking, druk, trilling, draaiing, enz.
Drie groepen
1. Tastreceptoren
Gevoelig aan aanrakingen, druk, trilling
Receptoren voor fijne aanrakingen
Gedetailleerde lokalisatie
Receptoren voor grove aanrakingen
Beperkte lokalisatie
1. Baroreceptoren (baro = druk)
Vrije zenuwuiteinden gevoelig aan drukveranderingen – vaak nodig voor autonome activiteiten
In elastische weefsels in wanden rekbare organen
Bloedvaten, luchtwegen, urinewegen, spijsverteringssysteem
1. Proprioreceptoren
, Registreren houding van gewrichten, spanning in pezen/banden en spieren
Zorgen samen met evenwichtsorgaan voor de lichaamshouding
Geen adaptatie aan constante prikkeling – constante info naar CZS
o Chemische prikkels (chemoreceptoren)
Gevoelig aan chemische prikkels
Reactie vooral met in water of vet opgeloste stoffen
Vb.:
o Smaaksensoren in tong, reuksensoren in neus, receptoren in bloedvaten (glomus
caroticum – aorticum: gevoelig aan veranderingen pH bloed)
PH van bloed is belangrijk omdat deze bewaard moet blijven om de rest van ons systeem te kunnen laten werken.
PH van bloed = tussen 7,35 als ondergrens en 7,45 als bovengrens
1.2 Speciale zintuigen:
A. Reuk (olfactie)
B. Smaak (gustatie)
C. Gezichtsvermogen
D. Evenwicht
E. Gehoor
1. Zien
Ogen:
o Uiterst complex zintuig
o Fijngevoelig instrument
Accessoire structuren oog
o Oogleden (+ exocriene klieren)
Voortzetting van de huid
Functie:
Bevochtiging en reiniging oogoppervlak
Bescherming van oogoppervlak
Bovenste en onderste ooglid maken contact in mediale en laterale ooghoek
Wimpers beschermen tegen vreemde deeltjes
Traanpunt: klieren die korrelig klierproduct vormen
Vorming, verdeling en verwijdering van tranen
o Traanvocht: vermindert wrijving, beschermt (verwijdert vuil), voorkomt infectie en
voorziet bindvliesepitheel van voeding en zuurstof
Boven en lateraal oogbol zitten traanklieren
o Vorming tranen
o Lysozym (bacteriedodend enzym)
Traanbuizen voeren tranen af
o Epitheel aan binnenzijde oogleden = conjunctiva (bindvlies)
Bindvlies loopt door naar rand van de cornea (hoornvlies)
o Oppervlakkig gelegen epitheel oog
o Structuren voor productie, afscheiding en verwijdering van tranen
o Extrinsieke oogspieren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper campenaertssylke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,56. Je zit daarna nergens aan vast.