Uitgebreide uitwerking van hoofdstukken 1.5 en 2 van het boek 'De brede basis van sociaal werk. Grondslagen, methoden en praktijken.' (2017) voor het vak Politicologie van de studie Social Work. Het boek is geschreven door M. Spierts, A. Sprinkhuizen, M. Scholte, M. Hoijtink, E. de Jonge en L. van ...
De brede basis van sociaal werk
Spierts, M., Sprinkhuizen, A., Scholte, M., Hoijtink, M., Jonge E. De, Doorn, L. van (2017). De brede
basis van het Social Work. Grondslagen, methoden en praktijken. Bussum: Coutinho.
Toetsstof: hoofdstuk 1.5 en 2.
1.5 Sociaal werk en politiek
Drie perspectieven op de relatie tussen politiek en sociaal werk en de functie van sociaal werk:
1. Het emancipatie- en empowermentperspectief: benadrukt de invloed van het sociaal werk op
de politiek.
2. Het disciplinerings- en sociale beheersingsperspectief: benadrukt de invloed van politiek op
sociaal werk.
3. Het sociaal functionerings- en ondersteuningsperspectief: beweegt zich in het midden en erkent
een zekere wisselwerking.
1.5.1 Emancipatie en empowerment
Het beleid van de overheid niet doorvoeren maar het willen veranderen van dit beleid. Hiermee wil je
de overheid dwingen om zich aan te passen aan de cliënten. Structuren veranderen. Je kijkt op
macroniveau, je kaart vanuit sociaal werk bij de politiek maatschappelijke vraagstukken aan.
Zien we veel terug in het grote aantal zelfdefinities van de sociaalwerkgemeenschap, zoals in de definitie
van sociaal werk van de IFSW. Van oudsher bestaat er veel aandacht voor de empowerende en
emancipatorische kant. Sociaal werk heeft een belangrijke rol gespeeld in emancipatiebewegingen van
bijvoorbeeld vrouwen en etnische minderheden. Dominelli (2010) spreekt van ‘emancipatorische
benaderingen’, omdat deze gericht zijn op het bevrijden van gemarginaliseerde mensen en groepen van
onderdrukkende structuren in de samenleving. Anderen spreken ook wel van een transformational
perspective, dat gericht is op het veranderen van de samenleving ten gunste van de meest onderdrukte
en armste groepen mensen.
Volgens Van Houten is het begrip ‘emancipatie’ in Nederland verdrongen door het begrip
‘empowerment’. Volgens hem komt dit door het gegeven dat je je af kunt vragen wat ‘vrij’ zijn precies
betekent en of mensen überhaupt wel vrij (van macht) kunnen functioneren, juist omdat ons handelen
zo sociaal is. Met het begrip ‘empowerment’ wordt er ook naar processen op het niveau van het
individu gekeken en de professional kan hiermee makkelijker uit de voeten.
Empowerment omvat ook een collectieve, politiek-maatschappelijke dimensie. Empowerment erkent
structurele uitlsuitingsmechanismen bij sociale problemen die ontstaan door een samenspel van
factoren op micro-, meso-, en macroniveau. In het emancipatie- en empowerment perspectief levert
sociaal werk een bijdrage aan mensen, gezinnen en gemeenschappen om meer invloed uit te oefenen
op hun eigen levens in de samenleving, onder meer door beïnvloeding van sociaal beleid (plan van
overheid om samenleving te verbeteren) en wetgeving of door sociale actie en vormen van
politiserende hulpverlening (het publiek maken en ter discussie stellen van individuele problemen).
, Politiserende hulpverlening
Komt in actie tegen het idee:
• Problemen die mensen ervaren houden verband met hun maatschappelijke positie;
• Hulpverlening houdt de ongelijke machtsrelaties in stand;
• Hulpverlener is drager van het gezag waaraan hulpvragers dienen te gehoorzamen;
• Wat hulpvragers willen doet er niet toe.
1.5.2 Disciplinering en sociale beheersing
Het doorvoeren van het beleid van de overheid. Hierdoor dwing je cliënten als het ware om zich aan te
passen aan het bestaande beleid.
Een kritischer perspectief op de relatie tussen sociaal werk en politiek. Sociaal werk staat altijd onder
invloed van heersende politieke ideologieën (Jordan & O’Byne). Doelgroep aan laten passen aan
bestaande structuren. Sociaal werkers bevestigen de bestaande (machts)orde.
Sociale beheersing: refereert aan de depolitiserende functie (van politiek ontdoen) van sociaal werk
waarin potentiële conflicten tussen minder machtige groepen en de gevestigde orde gereduceerd
worden tot persoonlijke vraagstukken of behandelbare categorieën, in plaats van dat dieperliggende
oorzaken van sociale problemen, bijv. sociale ongelijkheid, ter discussie gesteld worden. Je bent veel op
microniveau bezig, er wordt niet vanuit macroniveau gekeken.
(Sociale beheersing gegoogeld: de beheersing van het gedrag van individuen en groepen door de
samenleving)
Disciplinering: verwijst naar het proces waarin mensen, gezinnen en gemeenschappen via tal van
technieken waarden van de dominante middenklasse in een samenleving internaliseren. Dit perspectief
is met name het werk van Foucault.
Voorbeelden sociale beheersing en disciplinering: opsporen van en bieden van steun aan risicojongeren
of –gezinnen; de hedendaagse nadruk op meer verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Wie afwijkt
van de heersende norm en moraal, wordt opgespoord en via subtiele technieken gedisciplineerd.
Bemoeizorg en outreachend werken zijn vanuit dit perspectief geen voorbeelden van betrokkenheid en
inclusie, maar een poging van de overheid om grip te krijgen op potentiële risicogroepen.
In het disciplinerings- en sociaalbeheersingsperspectief functioneren sociaal werkers anders gezegd als
actoren die bijdragen aan de beheersing van sociale vraagstukken en het bevestigen van de sociale
(machts)orde.
1.5.3 Sociaal functioneren en sociale ondersteuning
Zowel het doorvoeren van het beleid van de overheid als het willen veranderen van het beleid zodat het
beter aansluit bij cliënten.
Beweegt zich in het midden van deze twee uitersten. Enerzijds benadrukt het dat het sociaal werk zich
kenmerkt door een zekere mate van aanpassing van individuen, gezinnen en gemeenschappen aan het
grotere geheel (disciplinering). Anderzijds kenmerkt het werk zich juist doordat het zich in hele concrete
lokale praktijken richt op het realiseren van betere condities om te wonen, te werken etc, zodat mensen
beter in staat zijn te functioneren in de samenleving en een betere kwaliteit van leven ervaren
(empowerment).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hadjartaha. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,46. Je zit daarna nergens aan vast.
