MACRO-ECONOMIE
SAMENVATTING MACROECONOMICS - MICHAEL BURDA & CHARLES WYPLOSZ // 7th edition
PART 1 – INTRODUCTION TO MACROECONOMICS ................................................................................. 4
CHAPTER 1 – What is Macroeconomics? ............................................................................................ 4
Overzicht macro-economie ............................................................................................................. 4
Macro-economische concepten ...................................................................................................... 4
Macro-economie op de lange termijn: economische groei ............................................................ 5
Macro-economie op de korte termijn: cycli van bedrijven ............................................................. 5
Macro-economie als wetenschap ................................................................................................... 5
De methodologie van macro-economie .......................................................................................... 6
CHAPTER 2 – Macroeconomic Accounts ............................................................................................. 7
Bruto binnenlands product ............................................................................................................. 7
Stromen van inkomsten en uitgaven .............................................................................................. 8
Balans van betalingen...................................................................................................................... 9
PART 2 – THE MACROECONOMY IN THE LONG RUN ............................................................................ 10
CHAPTER 3 – The Fundamentals of Economic Growth ..................................................................... 10
Denken over economische groei: feiten en gestileerde feiten ..................................................... 10
Kapitaal ophoping en economische groei ..................................................................................... 11
Populatiegroei en economische groei ........................................................................................... 12
Technologische vooruitgang en economische groei ..................................................................... 12
Groei boekhouding ........................................................................................................................ 13
Waarom zijn sommige landen rijk en sommige arm? ................................................................... 13
CHAPTER 4 – Labour Markets and Unemployment .......................................................................... 14
Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt ........................................................................................... 14
Een statistische interpretatie van werkloosheid ........................................................................... 16
Een dynamische interpretatie van werkloosheid .......................................................................... 18
De evenwichtsratio van werkloosheid .......................................................................................... 18
CHAPTER 5 – Money, Prices, and Exchange Rates in the Long Run .................................................. 19
Geld en het neutraliteitsprincipe .................................................................................................. 19
Nominale en reële wisselkoersen.................................................................................................. 19
De wisselkoers op de lange termijn: koopkracht spilkoers ........................................................... 20
PART 3 – THE BUILDING BLOCKS OF MACROECONOMICS .................................................................... 21
CHAPTER 6 – Borrowing, Lending, and Budget Constraints.............................................................. 21
1
, Denken over de toekomst ............................................................................................................. 21
De intertemporele budgetbeperking van huishoudens ................................................................ 21
De intertemporele budgetbeperking van bedrijven en de privésector ........................................ 22
Publieke en particuliere budgetbeperkingen ................................................................................ 23
De lopende rekening en de budgetbeperking van het land .......................................................... 25
CHAPTER 7 – Asset Markets .............................................................................................................. 26
Hoe vermogensmarkten werken ................................................................................................... 26
Functies van vermogensmarkten .................................................................................................. 26
Activaprijzen en –rendement ........................................................................................................ 27
Informatie en marktefficiëntie ...................................................................................................... 28
Vermogensmarkten en macro-economie ..................................................................................... 28
CHAPTER 8 – Particuliere Sector Demand: Consumption and Investment ...................................... 29
Consumptie ................................................................................................................................... 29
Investeringen ................................................................................................................................. 31
CHAPTER 9 – Money and Interest Rates ........................................................................................... 33
Geld: wat is het en waar komt het vandaan?................................................................................ 33
De vraag naar geld en de markt voor geld .................................................................................... 34
CHAPTER 10 – Monetary Policy, Banks, and Financial Stability ........................................................ 35
De instrumenten van monetair beleid: bouten en moeren .......................................................... 35
Doelen, mikpunten, en instrumenten van monetair beleid.......................................................... 35
De kanalen van monetair beleid ................................................................................................... 36
Financiële stabiliteit als voorwaarde voor monetair beleid .......................................................... 36
PART 4 – MACROECONOMIC EGUILIBRIUM.......................................................................................... 37
CHAPTER 11 – Macroeconomic Equilibrium in the Short Run .......................................................... 37
Geaggregeerde vraag en de goederenmarkt ................................................................................ 37
De goederenmarkt en de IS curve ................................................................................................. 39
De geldmarkt, monetair beleid en de TR curve............................................................................. 40
Macro-economisch evenwicht ...................................................................................................... 42
CHAPTER 12 – International Capital Flows and Macroeconomic Equilibrium .................................. 43
De implicaties van klein zijn .......................................................................................................... 43
Internationale financiële stromen ................................................................................................. 43
Output en rentebepaling onder vaste wisselkoersen ................................................................... 44
Output en rentebepaling onder flexibele wisselkoersen .............................................................. 45
Vaste of flexibele koersen ............................................................................................................. 46
CHAPTER 13 – Output, Employment, and Inflation .......................................................................... 47
Algemeen evenwicht met flexibele prijzen: het Neoklassieke geval ............................................ 47
2
, De Philipscurve: hersenschim of gestileerd feit? .......................................................................... 47
Rekening houden met inflatie: de strijd van de prijsstijging ......................................................... 48
Inflatie, werkloosheid, en output .................................................................................................. 50
CHAPTER 14 – Aggregate Demand and Aggregate Supply ............................................................... 51
Geaggregeerde vraag en aanbod onder vaste wisselkoersen....................................................... 51
Geaggregeerde vraag en aanbod onder flexibele wisselkoersen ................................................. 52
Hoe het AS-AD kader te gebruiken................................................................................................ 54
CHAPTER 15 – The Exchange Rate .................................................................................................... 56
PART 5 – MACROECONOMIC POLICY IN A GLOBAL ECONOMY ............................................................ 57
CHAPTER 16 – Demand Management Policies ................................................................................. 57
Demand management: wat zijn de problemen? ........................................................................... 57
Haalbaar vraagbeheersingsbeleid ................................................................................................. 57
Buiten controverses: de synthese ................................................................................................. 58
CHAPTER 17 – Fiscal Policy, Debt, and Seigniorage (17.1-17.3) ....................................................... 61
Fiscaal beleid en economische welvaart ....................................................................................... 61
Macro-economische stabilisatie.................................................................................................... 61
CHAPTER 18 – Policies for the Long Run ........................................................................................... 63
CHAPTER 19 – The Architecture of the International Monetary System .......................................... 64
3
,PART 1 – INTRODUCTION TO MACROECONOMICS
CHAPTER 1 – What is Macroeconomics?
Overzicht macro-economie
Micro-economie bestudeert het marktgedrag van individuen
Macro-economie bestudeert het geaggregeerde gedrag en prestaties van een economie
Macro-economische concepten
BBP bruto binnenlands product (EN: GDP): de output van een land gedurende een gegeven jaar
Zie hoofdstuk 2 voor de precieze definities van BBP
Twee oorzaken van verandering in bbp:
o Verandering in productie
o Verandering in prijzen
Bestaat uit degenen die
! BBP zegt niks over de welvaart van het individu ofwel werken ofwel
actief op zoek zijn
Werkloosheidratio proportie werkloze werknemers binnen de groep arbeidskrachten
Werkloosheidsratio is over het algemeen contracyclisch: daalt bij toename output en stijgt bij afname output
Arbeid en kapitaal zijn de voornaamste productiefactoren die leiden tot output
Index een indicator voor de waarde van de aandelen van bedrijven die op de beurs verhandeld
worden. De index is een relatief getal; het gaat uit van een bepaald basisjaar
Consumentenprijsindex de gemiddelde prijsstijging van een pakket goederen en diensten dat door
een bepaalde groep mensen gekocht wordt
De toename van de consumentenprijsindex vertegenwoordigt de inflatie
Inflatie economisch proces waarbij geld minder waard wordt door stijging van de gemiddelde prijzen
Inflatie is over het algemeen cyclisch: inflatie stijgt bij toename output en daalt bij afname output
Hyperinflatie inflatie van meer dan 50%
Monetaire economie bestudeert de handel in bezittingen (monetaire en financiële instrumenten)
Reële economie bestudeert de productie en consumptie van goederen en diensten en de inkomens
geassocieerd met productieve activiteiten
Globalisatie proces waarbij de internationale handel en handelintegratie toeneemt
Bij het proces van globalisatie wordt de “openheid” van landen vergroot
4
,Macro-economie op de lange termijn: economische groei
Op de lange termijn vertoont de economie een trend wat betreft economische groei
Een diagram met
logaritmische
schaal. Hierbij is
de helling van de
curve een directe
maatstaf voor de
jaarlijkse
groeiratio
Redenen voor economische groei (zie hoofdstuk 3):
o Populatiegroei
o Accumulatie van productiemiddelen
o Ontwikkeling van kennis en technologie
Macro-economie op de korte termijn: cycli van bedrijven
Bedrijfscycli continue korte termijn fluctuaties van output en werkgelegenheid
In periodes van grote fluctuaties zal het werkelijke GDP ver van de trend liggen (een grote “output gap”)
Gemeenschappelijke eigenschappen van bedrijfscycli zijn vastgelegd in Burns-Mitchell diagrammen
Korte termijn versus lange termijn:
o Op de korte termijn zijn de prijzen vast
o Op de lange termijn zijn de prijzen variabel
Macro-economie als wetenschap
Laissez-faire vertegenwoordigt het idee dat je de economie zijn gang moet laten gaan en dat dan
vanzelf de optimale situatie bereikt zal worden. Dit principe werd vroeger veelal toegepast
Keynes daarentegen beargumenteerde meer overheidsingrijpen (stimulatie van de economie d.m.v.
investeringen)
Fiscaal beleid beïnvloedt overheidsuitgaven of belastingen om zo het uitgavenvolume te vergroten
Monetair beleid beïnvloedt rente, wisselkoersen en algemene toestanden in financiële markten
5
,De methodologie van macro-economie
Endogene variabelen de variabelen die een model wil uitleggen (een waarde geven)
Exogene variabelen de variabelen die van buiten het model komen
Positieve economie over wat is (geen discussie mogelijk)
Normatieve economie over wat zou moeten zijn (wel discussie mogelijk)
Drie redenen waarom economische voorspellingen doen ingewikkeld is:
o Onverwachte veranderingen in exogene variabelen
o Voorspellingen zijn slechts verwachtingen (en vaak ook gebaseerd op verwachtingen)
o Het kost tijd om te onderzoeken welk beleid welk effect heeft (lange termijn veranderingen)
6
,CHAPTER 2 – Macroeconomic Accounts
Bruto binnenlands product
Drie definities voor het bruto binnenlands product (EN: Gross Domestic Product):
o Definitie 1. De totale geldwaarde van alle binnen een geografisch gebied geproduceerde
finale* goederen en diensten gedurende een bepaalde periode
o Definitie 2. De som van de toegevoegde waardes in de productieprocessen binnen een
geografisch gebied gedurende een bepaalde periode
o Definitie 3. De som factorinkomens (het door deelname aan productie gerelateerde
inkomen: loon, huur, winst) binnen een geografisch gebied gedurende een bepaalde periode
* Met “finale goederen en diensten” worden goederen en diensten bedoeld die uiteindelijk door de
consument of een bedrijf zelf worden geconsumeerd. Naast finale goederen zijn er ook tussentijdse goederen
(EN: intermediate sales). Deze goederen worden niet meegerekend in het BBP
Het BBP is een stroomgrootheid Alle exportproducten van
Stroomgrootheid een variabele gemeten over een bepaalde periode een land worden gerekend
Voorraadgrootheid een variabele gemeten op een bepaald tijdstip tot finale goederen
𝑡𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙 𝐵𝐵𝑃
𝑩𝑩𝑷 𝒑𝒆𝒓 𝒄𝒂𝒑𝒊𝒕𝒂 =
𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑖𝑛𝑤𝑜𝑛𝑒𝑟𝑠
𝑵𝒐𝒎𝒊𝒏𝒂𝒂𝒍 𝑩𝑩𝑷 = 𝑃1 ∗ 𝑄1 + 𝑃2 ∗ 𝑄 2 + ⋯ + 𝑃𝑛 ∗ 𝑄 𝑛
In bovenstaand geval zijn er n producten waarbij Pi de prijs is van product i (i=1,…,n) en Qi de gevraagde hoeveelheid
𝑹𝒆ë𝒆𝒍 𝑩𝑩𝑷 = 𝑃01 ∗ 𝑄𝑡1 + 𝑃02 ∗ 𝑄𝑡2 + ⋯ + 𝑃0𝑛 ∗ 𝑄𝑡𝑛
In bovenstaand geval zijn er n producten waarbij P0i de prijs is van product i (i=1,…,n) in het basisjaar en Qti de gevraagde
hoeveelheid in het jaar waarvan je het BBP wilt meten (jaar t): de prijzen zijn vast
𝑛𝑜𝑚𝑖𝑛𝑎𝑎𝑙 𝐵𝐵𝑃
𝑩𝑩𝑷 𝒅𝒆𝒇𝒍𝒂𝒕𝒐𝒓 =
𝑟𝑒ë𝑒𝑙 𝐵𝐵𝑃
𝑩𝑩𝑷 𝒅𝒆𝒇𝒍𝒂𝒕𝒐𝒓 𝒊𝒏𝒇𝒍𝒂𝒕𝒊𝒆 = 𝑔𝑟𝑜𝑒𝑖𝑟𝑎𝑡𝑖𝑜 𝑛𝑜𝑚𝑖𝑛𝑎𝑎𝑙 𝐵𝐵𝑃 − 𝑔𝑟𝑜𝑒𝑖𝑟𝑎𝑡𝑖𝑜 𝑟𝑒ë𝑒𝑙 𝐵𝐵𝑃
De BBP deflator inflatie staat voor de groeiratio van de deflator inflatie
De inflatie kan ook gemeten worden aan de hand van de consumentenprijsindex (CPI)
Wat het BBP niet meet:
o Zwarte economie (EN: underground economy) ongerapporteerd inkomen en output
o Publieke services
o Productie van huishoudens
Drie moeilijkheden bij het vergelijken van BBP’s tussen landen:
o BBP is een maatstaf voor inkomen, niet voor welvaart
o Veel transacties worden niet geregistreerd (informele economie)
o Lokale kosten zijn vaak aanzienlijk lager in armere landen
7
,Stromen van inkomsten en uitgaven
𝒀= 𝑪+𝑰+𝑮+𝑿−𝒁
𝐺𝐷𝑃(/𝑜𝑢𝑡𝑝𝑢𝑡/𝑖𝑛𝑐𝑜𝑚𝑒) = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑝𝑡𝑖𝑜𝑛 + 𝑖𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑚𝑒𝑛𝑡𝑠 + 𝑔𝑜𝑣𝑒𝑟𝑛𝑚𝑒𝑛𝑡 𝑝𝑢𝑟𝑐ℎ𝑎𝑠𝑒𝑠 + 𝑒𝑥𝑝𝑜𝑟𝑡 − 𝑖𝑚𝑝𝑜𝑟𝑡
𝒀=𝑪+𝑺+𝑻
𝐺𝐷𝑃(/𝑜𝑢𝑡𝑝𝑢𝑡/𝑖𝑛𝑐𝑜𝑚𝑒) = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑝𝑡𝑖𝑜𝑛 + 𝑠𝑎𝑣𝑖𝑛𝑔𝑠 𝑜𝑓 𝑡ℎ𝑒 𝑝𝑟𝑖𝑣𝑎𝑡𝑒 𝑠𝑒𝑐𝑡𝑜𝑟 + 𝑛𝑒𝑡 𝑡𝑎𝑥𝑒𝑠 (𝑡𝑎𝑥𝑒𝑠 − 𝑡𝑟𝑎𝑛𝑠𝑓𝑒𝑟𝑠)
Samen maakt dit:
(𝑺 − 𝑰) + (𝑻 − 𝑮) = (𝑿 − 𝒁)
rekening
Lopende
publieke sector
Spaarsaldo
overheid
Spaarsaldo
Stroomdiagram
𝑩𝒓𝒖𝒕𝒐 𝑵𝒂𝒕𝒊𝒐𝒏𝒂𝒂𝒍 𝑰𝒏𝒌𝒐𝒎𝒆𝒏 = 𝐵𝐵𝑃 + 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛 𝑢𝑖𝑡 𝑏𝑢𝑖𝑡𝑒𝑛𝑙𝑎𝑛𝑑 − 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛 𝑎𝑎𝑛 𝑏𝑢𝑖𝑡𝑒𝑛𝑙𝑎𝑛𝑑
EN: Gross National Income
BBP is plaatsgebonden, terwijl BNI gebonden is aan de persoon die het inkomen verdient
𝑁𝑒𝑡𝑡𝑜 𝑖𝑛𝑡𝑒𝑟𝑛𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛𝑎𝑎𝑙 𝑝𝑟𝑖𝑚𝑎𝑖𝑟 𝑖𝑛𝑘𝑜𝑚𝑒𝑛 = 𝐵𝑁𝐼 − 𝐵𝐵𝑃
𝑵𝒆𝒕𝒕𝒐 𝑩𝒊𝒏𝒏𝒆𝒏𝒍𝒂𝒏𝒅𝒔 𝑷𝒓𝒐𝒅𝒖𝒄𝒕 = 𝑏𝑟𝑢𝑡𝑜 𝑏𝑖𝑛𝑛𝑒𝑛𝑙𝑎𝑛𝑑𝑠 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑐𝑡 − 𝑎𝑓𝑠𝑐ℎ𝑟𝑖𝑗𝑣𝑖𝑛𝑔𝑒𝑛
De afschrijvingen zijn het waardeverlies van de bij het productieproces gebruikte kapitaalgoederen
8
,Balans van betalingen
Betalingsbalans betreft alle economische betalingen tussen een land en de rest van de wereld
o Uitstroom negatief op de betalingsbalans (tekort, debet)
o Instroom positief op de betalingsbalans (surplus, credit)
Lopende rekening (CA)
goederen en diensten (netto export = export-import)
internationaal inkomen (uit buitenland ontvangen inkomsten – aan buitenland betaalde
inkomsten)
Aangezien de kapitaalrekening
vaak klein is en zeldzame Kapitaalrekening
transacties bevat, zal deze in
Financiële rekening (FA) Ook wel de officiële rekening.
de meeste gevallen genegeerd
directe investeringen* Er moet gelden:
worden
portfolio investeringen** 𝑙𝑜𝑝𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑟𝑒𝑘𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔 +
𝑓𝑖𝑛𝑎𝑛𝑐𝑖ë𝑙𝑒 𝑟𝑒𝑘𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔 +
overige investeringen
𝑜𝑓𝑓𝑖𝑐𝑖ë𝑙𝑒 𝑟𝑒𝑘𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔 = 0
reserve middelen
Fouten en weglatingen = financiële rekening – lopende
rekening
* Grote aan- of verkoop van aandelen (>10%)
** Kleine aan- of verkoop van aandelen (<10%)
𝑌 =𝐶+𝐼+𝐺+𝑋−𝑍 𝑋 − 𝑍 = 𝑌 − (𝐶 + 𝐼 + 𝐺) = 𝑙𝑜𝑝𝑒𝑛𝑑𝑒 𝑟𝑒𝑘𝑒𝑛𝑖𝑛𝑔
o 𝑌 >𝐶+𝐼+𝐺 surplus op de lopende rekening; land verdient meer dan het uitgeeft; land
leent netto geld uit; financiële instroom
o 𝑌 <𝐶+𝐼+𝐺 tekort op de lopende rekening; land geeft meer uit dan het verdient; land
leent netto geld; financiële uitstroom
Met behulp van de reserve middelen (officiële rekening) blijft de betalingsbalans in balans. De
centrale bank doet dit door eigen valuta te (ver)kopen
Netto lening door een land = lopende rekening = financiële rekening
9
, PART 2 – THE MACROECONOMY IN THE LONG RUN
CHAPTER 3 – The Fundamentals of Economic Growth
Economische groei de mate waarin de reële output van een land of regio groeit over tijd
Volgens Solow’s groeimodel zijn er 4 hoofdredenen voor economische groei:
o Besparingen en investeringen (kapitaalaccumulatie)
o Populatiegroei
o Technologische vooruitgang
o Andere factoren: instituties, educatie, etc.
Denken over economische groei: feiten en gestileerde feiten
Productiefunctie een functie voor de output als functie van productieve inputs 𝑌 = 𝐹(𝐾, 𝐿)
De meest belangrijke productieve inputs zijn kapitaal (K) en arbeid (L)
o Kapitaal: fabrieken, gebouwen, machines, elektriciteit, spoorwegen, etc.
o Arbeid: het totaal aantal gewerkte uren (𝐿 = 𝑁ℎ = 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑎𝑟𝑏𝑒𝑖𝑑𝑒𝑟𝑠 ∗ 𝑔𝑒𝑚𝑖𝑑𝑑𝑒𝑙𝑑 𝑎𝑎𝑛𝑡𝑎𝑙 𝑢𝑟𝑒𝑛)
Cobb-Douglas productiefunctie een productiefunctie van de volgende vorm: 𝑌 = 𝐾 𝛼 𝐿1−𝛼
α is de elasticiteit van output in relatie tot kapitaal
Bij de Cobb-Douglas functie is er sprake van constante meeropbrengsten
Toelichting: 𝐹(𝑡𝐾, 𝑡𝐿) = (𝑡𝐾)𝛼 (𝑡𝐿)𝛼−1 = 𝑡 𝛼 𝑡 𝛼−1 𝐾 𝛼 𝐿𝛼−1 = 𝑡𝐾 𝛼 𝐿𝛼−1 = 𝑡𝑌
Marginale productiviteit kapitaal (MPK) toename in output bij toename van kapitaal van 1 eenheid
Marginale productiviteit arbeid (MPL) toename in output bij toename van arbeid van 1 eenheid
Afnemende meeropbrengsten afnemende toename output bij toenemend aantal eenheden input
o Toenemende meeropbrengsten F(𝑐𝐾, 𝑐𝐿) > 𝑐𝐹(𝐾, 𝐿)
Meer dan proportionele stijging van output bij evenredige toename van input
o Constante schaalopbrengsten F(𝑐𝐾, 𝑐𝐿) = 𝑐𝐹(𝐾, 𝐿)
Proportionele stijging van output bij evenredige toename van input
o Afnemende schaalopbrengsten F(𝑐𝐾, 𝑐𝐿) < 𝑐𝐹(𝐾, 𝐿)
Minder dan proportionele stijging van output bij evenredige toename van input
Output-arbeid ratio (𝑌/𝐿):
gem productiviteit van arbeid
Kaldor’s 5 gestileerde feiten over economische groei Kapitaal-arbeid ratio (𝐾/𝐿):
1. 𝑌/𝐿 en 𝐾/𝐿 blijven stijgen intensiteit van productie
2. 𝐾/𝑌 laat geen systematische trend zien
3. Uurlonen blijven stijgen (𝑌/𝐿 stijgt arbeid wordt productiever loon blijft stijgen)
4. De winstratio laat geen trend zien (𝑌/𝐾 laat geen systematische trend zien kapitaal wordt
niet productiever vergoeding/winst (per eenheid kapitaal) laat geen trend zien)
5. De aandelen van arbeid- en kapitaalinkomen in het BBP blijven relatief gezien constant
10
