Probleem 6: And now the moral(ity) of the story
Hoe ontwikkelt zich moraliteit? → Theorieën Piaget en Kohlberg
Literatuur:
1. Shaffer & kipp – Hoofdstuk 13 laatste deel
2. Santrock – Hoofdstuk 13
3. Bukatko – Hoofdstuk 12 vanaf pagina 443
4. Artikel – Crain (1985)
Morality: principes om onderscheid te maken tussen goed en slecht. Mensen gedragen zich naar dit onderscheid en voelen zich
trots wanneer ze zich deugdzaam gedragen en schuldig wanneer ze gedrag vertonen dat hun interne standaardwaarden
overtreedt.
● Moral maturity: individuen die een volledige moraal hebben ontwikkeld en daarom niet toegeven aan
ongeaccepteerde dingen in de samenleving, omdat ze verwachten een beloning te krijgen bij aanpassing aan de
algemene moraal, en straf bij overtreding van deze moraal.
● Internalization: overnemen van eigenschappen/standaarden van andere mensen
Moral development: Verandering in gedachtes, gedragingen en gevoelens m.b.t normen van goed/slecht
Drie belangrijke theorieën over moraalontwikkeling, elke theorie richt zich op ander component van moraal:
1. Affective/emotional component (Moral affects): gevoelens hebben betrekking op goed/fout oordelen en motiveren
gedachten over moraal. Psychoanalytici denken dat kinderen onderliggende motieven hebben om zich in
overeenstemming met hun ethische principes te gedragen.
2. Cognitive component (Moral reasoning): hoe we goed/fout conceptualiseren en beslissingen maken over hoe we ons
moeten gedragen. Cognitieve ontwikkelingspsychologen benadrukken dat kinderen anders gaan denken over goed en
fout naarmate ze ouder worden. Twee theorieën benadrukken dat kinderen als gevolg van cognitieve ontwikkeling en
sociale ervaringen een beter besef van moraal ontwikkelen op een stapsgewijze manier. → Piaget en Kohlberg
3. Behavioral component (Moral behavior): hoe we ons werkelijk gedragen als we onze regels van moraal overtreden
(vals spelen, liegen etc.). Sociale leer theoretici en sociale informatieverwerking theoretici kijken naar hoe kinderen
gedragingen kunnen remmen die anders de moraal zouden overtreden.
Piaget’s Theory of Moral Development (1932 -1965)
Piaget onderzocht twee aspecten van moral reasoning: respect for rules (via vragen over regels van spelletjes) en begrip voor
justice (via moral-decision stories).
vb. Decision story: kind breekt 15 glazen per ongeluk of een kind breekt 1 glas met opzet. Welk kind is slechter?
Ontwikkeling:
1. Premoral period (0-5 jaar): Kinderen die nog niet op school zitten tonen weinig besef van regels. Kinderen
ontwikkelen bijvoorbeeld hun eigen regels bij spelletjes.
2. Heteronomous morality (5-10 jaar): Kinderen trekken zich nu veel aan van regels. Heteronomous= onder de regels
van anderen. Kinderen geloven nu dat regels opgesteld zijn door belangrijke autoritaire figuren (politie, leraren,
ouders), zien deze regels als heilig en vinden dat regels niet veranderd mogen worden.
○ Moral absolutes: slechte en goede kant aan elke morele kwestie en goede kant betekent altijd regels
volgen.
○ Expiatory punishment: straffen voor eigen bestwil, kinderen kijken niet naar de reden dat overtreding werd
veroorzaakt. (Kind breekt ruit, dan slaan i.p.v. laten betalen). Beoordelen daad op de consequenties en niet
op de intentie (15 glazen breken terwijl helpen is slechter dan 1 glas breken terwijl je steelt.)
○ Immanent justice (just a world belief): overtredingen van regels worden altijd gestraft. Ze krijgen wat ze
verdienen.
3. Autonomous morality (10-11 jaar en verder): Kinderen geloven nu dat regels algemene afspraken zijn die in bepaalde
situaties aangepast kunnen worden, of zelfs overtreden mogen worden. Beoordelingen over wat goed of slecht is
hangt nu af van de intentie van iemand en dus niet meer van de consequenties.
○ Reciprocal punishments: straf die duidelijk maakt wat de overtreder fout heeft gedaan, zodat hij het een
volgende keer niet meer zal herhalen, bijvoorbeeld betalen voor een nieuw raam nadat een kind het heeft
gebroken, zodat hij begrijpt dat het geld kost.
○ Kinderen geloven nu niet meer in immanent justice omdat ze weten dat overtredingen van regels soms
ongestraft blijven of niet gezien worden. Regels kunnen aangepast worden met toestemming van ouders.
Verandering van heteronoom naar autonoom vindt plaats door equilibration (= cognitief conflict).
○ Met leeftijdsgenoten krijgen kinderen bepaalde conflicten over bijvoorbeeld regels van spelletjes. Ze zullen
, minder egocentrisch moeten worden om van andere perspectieven te kunnen kijken dat iedereen deze
regels algemeen aanvaardt, er moet een equal-status contact ontstaan tussen leeftijdsgenoten en het kind.
Kritiek:
● Kinderen zien autoritaire figuren niet zoals Piaget zegt: Bepaalde gedragingen vinden kinderen onacceptabel,
ongeacht wat autoritair figuur zegt. Daarnaast kijken kinderen meer naar de kennis van iemand dan naar de sociale
positie, kinderen kunnen dus ook luisteren naar vrienden.
● Stages zijn meer overlappend en niet losstaand van elkaar.
● Piaget onderschat cognitieve capaciteiten van kinderen
● Omgeving heeft minder invloed dan Piaget dacht
● Onderzoek was niet goed omdat bepaalde vragen niet goed waren: Ander onderzoek toont aan dat kinderen soms
eerder, zelfs voordat ze op school zitten intenties meenemen in beoordeling (Sharon Nelson).
● Piaget beweert dat jonge kinderen regels als heilig zien en onveranderbaar, maar vergat dat er twee soorten regels
waren volgens Elliot Turiel:
○ Moral rules: regels gericht op welzijn en basisrechten van mensen, zoals niet slaan, stelen, liegen etc.
○ Social-conventional rules: regels bepaald door sociale overeenstemming, dus hoe te gedragen in bepaalde
situaties, zoals niet eten in de klas, spelletjes regels etc.
Kinderen beoordelen niet gelijk. Ze vinden overtreding van moral rule erger dan social- conventional rule.
● Leeftijdsgrenzen door Piaget opgesteld komen niet overeen met huidig onderzoek.
● Onderzoek toont aan dat Piaget fout was in dat ouders morele ontwikkeling remmen. (zie Turiel laatste pagina)
Kohlberg (1985)
Kohlberg gebruikte voor zijn studie 72 jongens, van 10, 13 en 16 jaar. Kind moest bij verschillende morele dilemma’s kiezen tussen
regel volgen of iemand helpen. Kohlberg is niet erg geïnteresseerd in het antwoord, maar meer in de onderbouwing voor het
gekozen antwoord. Kohlberg ontwikkelde 3 niveaus die bestaan uit 2 morele stages.
● De volgorde van de stages verandert niet
● Door interactie en ervaringen ga je van de ene stage naar de andere
● Stages zijn niet leeftijdsgebonden
● Universeel
Ontwikkeling:
1. Preconventional morality: Regels zijn nog niet geïnternaliseerd, kind is wel gehoorzaam naar autoritaire figuren zodat
hij geen straf krijgt en zodat hij persoonlijke beloningen krijgt. Moraliteit is self-serving: egocentrisch: iets is goed als
je er mee weg kan komen of als het zelfbevredigend is.
Stage 1: Punishment and obedience orientation: of een daad goed of slecht is ligt aan de gevolgen van een daad (de
consequenties). Het kind gehoorzaamt om straf te voorkomen, maar ziet een actie niet als slecht als hij niet gestraft
wordt of als niemand het ziet. Hoe erger de straf is, hoe erger de daad. → Stage 1 Piaget (straf = slecht)
Stage 2: Individualism and Exchange/ Naive Hedonism: kinderen geven toe aan regels, omdat ze dan beloning
krijgen. Ze bekijken dingen nog vanuit eigen perspectief en als ze kijken vanuit andermans perspectief dan is dat
bedoeld om er zelf van te profiteren. “You scratch my back and I’ll scratch yours”. → Stage 2 Piaget (niet doen want
straf)
2. Conventional morality: Sociale omgeving begint rol te spelen, kinderen willen nu regels gehoorzamen om
goedkeuring te krijgen of sociale orde te behouden. Er wordt gedacht aan meningen van anderen
Stage 3: Good boy or Good Girl orientation/interpersoonlijke relaties: moreel gedrag is anderen helpen, wat mensen
goedkeuren of pleziert. Daden worden beoordeeld op intenties. → Stage 2 Piaget
→ Link cognitieve ontwikkeling: roll-taking ability
Stage 4: Social-order-Maintaining morality: kinderen kijken nu naar de wet. Kinderen gehoorzamen nu regels, niet
door angst voor straf, maar omdat ze sociale orde willen behouden en de maatschappij tevredenstellen
3. Postconvential (principled) morality: dit is het hoogste level van moreel redeneren. Of een daad goed of slecht is
wordt bepaald op basis van brede principes van gerechtigheid. Deze principes kunnen in conflict zijn met de
geschreven wetten of met de wetten die zijn opgelegd door autoritaire figuren.
Stage 5: The social-Contract Orientation: wetten zijn de mening van de meerderheid en zorgen voor menselijke
welvaart. wetten worden gezien als sociale contracten die je moet gehoorzamen, maar bepaalde wetten kunnen
worden veranderd als ze niet juist zijn. Komt nu onderscheid tussen moreel en legaal. Basisrechten en democratie zijn
het belangrijkst voor een goede samenleving.
→ Link cognitieve ontwikkeling: abstract denken/formal operation
Stage 6: Morality of individual principles of conscience: goed of slecht wordt nu bepaald door eigen ethische
