1 PB0422 – Onderzoekspracticum experimenteel onderzoek
Onderzoekspracticum experimenteel
onderzoek
In deze samenvatting staat alle stof uit de verplichte hoofdstukken uit Open MenS. De
paragraafnummers komen niet helemaal overeen, omdat sommige paragrafen te weinig inhoudelijke
informatie bevatten om afzonderlijk samen te vatten. Die zijn verwerkt in andere paragrafen. De
nummering loopt voor de leesbaarheid wel door. Thema 7 zit niet in de samenvatting, omdat die
enkel de serious game bevat. Thema 8 zit wel in de samenvatting, al is die niet relevant voor het
tentamen.
Leerdoelen..............................................................................................................................................3
Algemeen stappenplan...........................................................................................................................3
Stappenplan tutorials ANOVA.............................................................................................................3
Woordenlijst...........................................................................................................................................4
Thema 1 – Experimenten........................................................................................................................6
Open MenS Hoofdstuk 7 Experimentele designs................................................................................6
Open MenS Hoofdstuk 10 Validiteit bij experimenten......................................................................11
Voorbeeld experiment (brightspace 1.2 en 1.3)...............................................................................13
Open MenS Hoofdstuk 37 Wetenschappelijke integriteit.................................................................15
Open MenS Hoofdstuk 32 Power voor t-toetsen..............................................................................17
Open MenS Hoofdstuk 33 Power voor variantieanalyse...................................................................20
Thema 2 – T-toets.................................................................................................................................22
Open MenS Hoofdstuk 23 t-toetsen en Cohen’s d............................................................................22
Open MenS Hoofdstuk 19 Datascreening.........................................................................................28
Thema 3 – Variantieanalyse (one-way ANOVA)....................................................................................37
Open MenS Hoofdstuk 24 - Variantieanalyse....................................................................................37
Thema 4 – Experimentele controle: factoriële designs.........................................................................50
Open MenS Hoofdstuk 27 – Factoriële ANOVA.................................................................................50
Thema 5 – Covariantieanalyse..............................................................................................................59
Open MenS Hoofdstuk 28 – Covariantie-analyse..............................................................................59
Thema 6 – Herhaalde metingen...........................................................................................................68
Hoofdstuk 29 Single-case designs.....................................................................................................68
Hoofdstuk 30 Anova voor herhaalde-metingen................................................................................71
Thema 8 – Schrijven van een artikel.....................................................................................................80
8.1 Doelstelling, vraagstelling en hypotheses formuleren................................................................80
,2 PB0422 – Onderzoekspracticum experimenteel onderzoek
8.2 Hoe schrijf je een discussie?.......................................................................................................83
Bijlagen.................................................................................................................................................89
,3 PB0422 – Onderzoekspracticum experimenteel onderzoek
Leerdoelen
Na het afronden van deze cursus kun je:
ethische aspecten bij psychologische experimenten beoordelen
experimentele ontwerpen beoordelen op hun interne en externe validiteit
experimentele hypotheses opstellen
diverse vormen van een variantieanalyse (ANOVA, univariaat) toepassen (daarmee is deze
module wat eenvormiger dan inleiding onderzoek, het draait hier allemaal om de ANOVA)
resultaten van statistische toetsing interpreteren
APA-richtlijnen correct toepassen in een onderzoeksverslag.
Thema 7 is een serious game en zit niet in de samenvatting.
Algemeen stappenplan
Dit hoofdstuk is een combinatie van de online lessen en de tutorials en dienen als basis voor het doen
van analyses in de cursus Experimenteel onderzoek.
Stap 1 t/m 3: Opschoning data.
Stap 4 t/m 6: Onderzoeksvraag beantwoorden.
1. Zoek naar invoerfouten
Frequencies, ‘op het oog’, descriptives, let op vreemde output
2. Controleer de verdelingsvormen
Visueel (PP-QQ), Skewness (-1;1), Kurtosis (-3;3), KS/SW (p<.001)
3. Zoek naar uitbijters
Z-scores (z>3.29), interkwartielafstand, (boxplots) (iqr>1,5 of >3), Cook’s distance/leverage
4. Controleer de assumpties van de hypothesetoets
5. Voer de hypothesetoets uit
6. Vervolg met verdiepende analyses en visualisaties
Stappenplan tutorials ANOVA
1. Inladen data
2. Checken codeboek
Wat zijn de variabelen, wat de antwoordcategorieën en wat is het meetniveau?
3. Nagaan type ontwerp
4. Vraagstelling en hypothese
Ga na wat de vraagstelling is en wat een goede hypothese is.
5. Toets bepalen
a. Wat is het meetniveau van de variabelen (nominaal, ordinaal of interval)?
b. Wat is de rol van de variabelen (afhankelijk, onafhankelijk)?
6. Datascreening
a. Visuele voorstelling van de data.
b. Onmogelijke waarden
c. Uitbijters
7. Assumpties checken
a. De observaties zijn onafhankelijk.
b. De residuen zijn normaal verdeeld.
, 4 PB0422 – Onderzoekspracticum experimenteel onderzoek
c. De varianties tussen groepen zijn gelijk (homogeniteit van varianties).
8. Analyse
9. Rapportage
Woordenlijst
Deze woorden zijn deels afkomstig van Scibbr, deels uit Open MenS en deels van de website
onderzoeksvragen.ou.
Centrummaten
Gemiddelde: alle getallen bij elkaar opgeteld gedeeld door het aantal bij elkaar opgetelde
getallen.
Outlier: extreem datapunt dat meestal ver af ligt van de rest van de datapunten
Modus: meest voorkomende waarde in de datareeks
Mediaan: het middelste datapunt in de datareeks
Ceteris paribus wil zeggen alle overige omstandigheden gelijkblijvend
Covariaat is in een model een predictorvariabele die enkel variantie deelt met de afhankelijke
variabele, en niet met de overige predictoren in het model.
Meetniveaus, ook wel meetschalen genoemd, zeggen iets over hoe nauwkeurig de variabelen (in
een experiment) zijn gemeten. In wetenschappelijk onderzoek worden variabelen gedefinieerd als de
elementen uit je dataset die verschillende waarden kunnen aannemen (zoals lengte, moedertaal, of
proefwerkcijfers).
Nominaal: de data kunnen alleen worden gecategoriseerd, zonder duidelijke rangorde.
Ordinaal: de data kunnen worden gecategoriseerd en er is sprake van een duidelijke rangorde.
Interval: de data kunnen worden gecategoriseerd, er is sprake van een rangorde en de intervallen
tussen de categorieën zijn gelijk (bijvoorbeeld steeds een stap van 10).
Ratio: de data kunnen worden gecategoriseerd, er is sprake van een rangorde, de intervallen
tussen de categorieën zijn gelijk en er is een betekenisvol nulpunt.
Mill’s methode (John Stuart Mill) stelt dat experimenten 2 vormen van bewijs moeten leveren, de
methode van overeenkomst als X, dan Y en de methode van verschil: als -X, dan -Y.
Spreidingsmaten
Range (bereik): verschil tussen het maximum en het minimum
Interkwartielafstand (IQR): de afstand tussen het 1e en 3e kwartiel (of 25% en 75%)
Variatie (sum of squares, SS): som van gekwadrateerde afwijkingen van het gemiddelde
Variantie (mean squares, MS): gemiddelde van de kwadraten (som gedeeld door aantal
observaties)
Vrijheidsgraden (degrees of freedom, df): aantal datapunten die kunnen variëren zonder dat de
statistiek verandert. Meestal n-1
Standaarddeviatie (SD) wortel van de variantie (mean squares).
Residuen: Residuen zijn de afwijkingen tussen een voorspelde waarde en de geobserveerde waarde.
Eigenlijk dus het verschil tussen wat de score op iets moet zijn puur uitgaande van het model, en de
werkelijke data.
