BLOK 3.5 Eating, sex and other needs
Probleem 4
1. Ups and downs & 2. Relax!
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th
ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing
Diagnostische criteria DSM-V
In de DSM-4 werden seksuele disfuncties gezien als seksuele pijn of een verstoring in een of meer
fases van de seksuele responscyclus. Maar onderzoek suggereert dat de seksuele respons niet altijd
een lineair, uniform proces is en dat het onderscheid tussen bepaalde fases (desire en arousal bijv.)
artificial kan zijn. In de DSM-5 zijn genderspecifieke seksuele disfuncties toegevoegd, en voor
vrouwen zijn de sexual desire and arousal disorders gecombineerd in één stoornis: female sexual
interest/arousal disorder.
Om overdiagnose te verminderen vereisten alle DSM-5 seksuele disfuncties (behalve
substance-/medication induced sexual dysfunction) nu een minimale duur van ongeveer 6 maanden
en meer preciezere severity criteria. Deze veranderingen onderscheiden tijdelijke seksuele
problemen van meer persistente seksuele disfunctie.
Sexual dysfunctions
DELAYED EJACULATION
A. Either of the following symptoms must be experienced on almost all or all occasions
(approximately 75%–100%) of partnered sexual activity (in identified situational contexts or, if
generalized, in all contexts), and without the individual desiring delay:
a. Marked delay in ejaculation.
b. Marked infrequency or absence of ejaculation.
B. The symptoms in Criterion A have persisted for a minimum duration of approximately 6
months.
C. The symptoms in Criterion A cause clinically significant distress in the individual.
D. The sexual dysfunction is not better explained by a nonsexual mental disorder or as a
consequence of severe relationship distress or other significant stressors and is not attributable
to the effects of a substance/medication or another medical condition.
Specify whether:
Lifelong: de verstoring is al aanwezig sinds het individu seksueel actief werd
Acquired: de verstoring is begonnen na een periode van relatief normaal seksueel functioneren
Specify whether:
Generalized: niet beperkt tot bepaalde soorten stimulatie, situaties of partners
Situational: gebeurt alleen bij bepaalde soorten stimulatie, situaties of partners
Specify current severity:
Mild: bewijs van milde distress over de symptomen in criterium A
Moderate: bewijs van gemiddelde distress over de symptomen in criterium A
Severe: bewijs van ernstige of extreme distress over de symptomen in criterium A
Diagnostic features: Het onderscheidende kenmerk van delayed ejaculation is een duidelijke
vertraging of onvermogen ejaculatie (criterium A), ondanks adequate seksuele stimulatie en
verlangen ejaculatie. De definitie van ‘delay’ heeft geen specifieke grenzen.
Prevalence: De prevalentie is onduidelijk door gebrek aan een precieze definitie van dit syndroom.
,Het is het minst voorkomende mannelijke seksuele probleem. 75% geeft aan dat ze altijd ejaculeren
tijdens seksuele activiteit, en minder dan 1% geeft aan dat ze problemen hebben met ejaculatie die
langer dan 6 maanden duren.
Development and course: Het begint met vroege seksuele ervaringen en gaat door in het leven.
Acquired delayed ejaculation begint na een periode van normaal seksueel functioneren. De
prevalentie lijkt relatief constant, tot de leeftijd van 50 jaar, waarbij de incidentie significant stijgt.
Risk and prognostic factors: Genetic and psysiological: leeftijds-gerelateerd verlies van snel-
geleidende perifere sensorische zenuwen en leeftijdsgerelateerde afname in seks steroïde
afscheiding kan geassocieerd zijn met een stijging van deze stoornis bij mannen ouder dan 50 jaar.
Culture-related diagnostic issues: De klachten verschillen per land en cultuur, maar de klachten
komen vaker voor bij mannen in Aziatische populaties dan mannen in EU, Australië en VS.
Functional consequences of delayed ejaculation: Kan bijdragen aan moeilijkheden bij de conceptie
en is vaak geassocieerd met psychologische distress in een of beide partners.
Differential diagnosis
Another medical condition: andere medische ziektes of letsel kan vertragingen in ejaculatie
produceren, onafhankelijk van psychologische problemen. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een
operatie gebeuren. Ook bepaalde neurodegeneratieve ziektes kunnen zorgen voor een
onvermogen om te ejaculeren.
Substance/medication use: antidepressiva, antipsychotica en andere medicijnen kunnen
ejaculatieproblemen veroorzaken.
Dysfunction with orgams: het is belangrijk om te kijken naar of de klacht echt gaat over
vertraagde ejaculatie of de sensatie van een orgasme, of beide. Ejaculatie en een orgasme
komen vaak samen voor, maar niet altijd.
Comorbidity: vertraagde ejaculatie zou vaker voorkomen in heftige vormen van MDD
ERECTILE DISORDER
A. At least one of the three following symptoms must be experienced on almost all or all
(approximately 75%-100%) occasions of sexual activity (in identified situational contexts or, if
generalized, in all contexts):
a. Marked difficulty in obtaining an erection during sexual activity.
b. Marked difficulty in maintaining an erection until the completion of sexual activity.
c. Marked decrease in erectile rigidity.
B. The symptoms in Criterion A have persisted for a minimum duration of approximately 6
months.
C. The symptoms in Criterion A cause clinically significant distress in the individual.
D. The sexual dysfunction is not better explained by a nonsexual mental disorder or as a
consequence of severe relationship distress or other significant stressors and is not attributable
to the effects of a substance/medication or another medical condition.
Specify whether:
Lifelong: de verstoring is al aanwezig sinds het individu seksueel actief werd
Acquired: de verstoring is begonnen na een periode van relatief normaal seksueel functioneren
Specify whether:
Generalized: niet beperkt tot bepaalde soorten stimulatie, situaties of partners
Situational: gebeurt alleen bij bepaalde soorten stimulatie, situaties of partners
Specify current severity:
Mild: bewijs van milde distress over de symptomen in criterium A
Moderate: bewijs van gemiddelde distress over de symptomen in criterium A
Severe: bewijs van ernstige of extreme distress over de symptomen in criterium A
, Diagnostic features: het essentiële kenmerk van erectiestoornis is het herhaalde falen om een
erectie te krijgen of behouden tijdens seksuele activiteiten met een partner (criterium A). Het
probleem is aanwezig voor een significante duur (minstens 6 maanden) en vindt plaats in de
meerderheid van de seksuele momenten (minstens 75% van de tijd).
Associated features supporting diagnosis: veel mannen met een erectiestoornis hebben een laag
zelfvertrouwen, een verminderd gevoel van mannelijkheid en ervaren depressieve affect. Vijf
factoren die relevant zijn tijdens de beoordeling en diagnose: partnerfactoren, relatiefactoren,
individuele kwetsbaarheidsfactoren, psychiatrische comorbiditeit of stressoren, culturele/religieuze
factoren en medische factoren.
Prevalence: de prevalence van lifelong vs acquired erectiestoornis is onbekend. Wel is er een sterke
leeftijdsgerelateerde stijging in zowel de prevalentie als incidentie van problemen met erectie, vooral
na 50 jaar.
Development and course: falen om een erectie te krijgen bij de eerste seksuele poging lijkt
gerelateerd aan: seks hebben met een onbekende partner, alcohol/drugsgebruik, geen seks willen
hebben of peer pressure. Acquired erectiestoornis is vaak geassocieerd met biologische factoren
zoals diabetes en is waarschijnlijk persistent in de meeste mannen.
Risk and prognostic factors: Temperamental: neurotische persoonlijkheidskenmerken kunnen
geassocieerd zijn met erectieproblemen bij studenten, en onderdanige persoonlijkheidskenmerken
kunnen geassocieerd zijn met erectieproblemen bij mannen ouders dan 50 jaar. Erectieproblemen
komen vaak voor bij mannen met depressie of PTSS. Course modifiers: risicofactoren voor acquired
erectiestoornis zijn leeftijd, tabak roken, gebrek aan fysieke beweging, diabetes en verminderd
verlangen.
Culture-related diagnostic issues: klachten variëren per land.
Functional consequences of erectile disorder: de erectiestoornis kan interfereren met
vruchtbaarheid en kan voor individuele en interpersoonlijke distress zorgen. Angst en/of vermijding
van seks zorgt ervoor dat het ontwikkelen van intieme relaties lastiger wordt.
Differential diagnosis
Nonsexual mental disorders: MDD en erectiestoornis zijn sterk geassocieerd, een
erectiestoornis kan daarom voorkomen bij ernstige depressie
Normal erectile function: mogelijk heeft een man excessieve verwachtingen maar is zijn
erectiele functie gewoon normaal. Dit moet dus overwogen worden.
Substance/medication use: is het erectieprobleem het gevolg van
middelenmisbruik/medicatiegebruik? Als de onset begint bij het begin van misbruik/gebruik
en verdwijnt bij het stoppen is dit mogelijk een substance/medication-induced sexual
dysfunction.
Another medical condition: het onderscheid tussen een erectiestoornis als mentale stoornis
en een erectiedysfunctie door een medische conditie is vaak onduidelijk, en veel gevallen
hebben een complexe etiologie. Onder de 40 jaar is er vaak sprake van een psychologische
etiologie.
Other sexual dysfunctions: erectiestoornis kan samengaan met premature (vroege) ejaculatie
en male hypoactive sexual desire disorder.
Comorbidity: erectiestoornis kan comorbide zijn met andere seksuele diagnoses, zoals premature
ejaculatie en mal hypoactive sexual desire disorder, maar ook met angst- en depressieve stoornissen.
Comorbiditeit met dyslipidemie, hart- en vaatziekten, hypogonadisme, multiple sclerose, diabetes
mellitus en andere ziekten die interfereren met vasculaire, neurologische of endocriene functie.
FEMALE ORGASMIC DISORDER
A. Presence of either of the following symptoms must be experienced on almost all or all
(approximately 75%-100%) occasions of sexual activity (in identified situational contexts or, if
