Blok 1: Arbeidsrecht Algemeen
Geschiedenis, doel en systeem cao-recht
Definitie arbeidsrecht
Beroepsbevolking: groep mensen die betaalde arbeid verrichten
→ 9,5 miljoen mensen = 71% van bevolking van 15-75 jaar is de beroepsbevolking
- Zelfstandige beroepsbevolking: volwassene die niet in dienst werken van een ander (zzp’er),
- Onzelfstandige beroepsbevolking: werknemer, in dienst van een ander → ong. 8 miljoen
Arbeidsrecht = Het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de arbeidsverhouding van de
onzelfstandige beroepsbevolking in de private en publieke sector (Bakels, Schets, p. 1)
- Private sector: Personen die hun werk verrichten op grond van een aovk
- Publieke sector: deel van onzelfstandige beroepsbevolking (ambtenaren in arbeid openbare dienst)
Doel arbeidsrecht
Doel: Bescherming werknemers (zwakkere partij) tegenover (sterkere partij) werkgever via het beginsel
ongelijkheidscompensatie
- Beide partijen sluiten als vrije/ gelijke rechtspersonen een contract (partijautonomie)
- Door ongelijkheidscompensatie kun je beide rechtspersonen op gelijke hoogte tillen
- Voorbeelden ongelijkheidscompensatie:
- Wettelijk minimumloon
- Regelingen omtrent ontslagbescherming
- Opzegverboden bij ziekte
Manieren van ongelijkheidscompensatie:
Verschillende gradaties dwingend recht / beschermende bepalingen:
- Dwingend recht: mag je niet van afwijken
- Niet-volledige dwingendrechtelijke bepalingen
- Semi dwingend recht: mag je van afwijken, bij cao of arbeidsovereenkomst
- 3/4 e dwingend recht: mag je van afwijken (ten nadele) enkel als dat in CAO is vastgelegd
- Vijf/achtste dwingend recht: afwijking is toegestaan bij cao of in samenspraak met
medezeggenschapsorgaan (zoals ondernemingsraad)
- ‘Wezen gaat voor schijn’: ook wel primacy of the facts, soms is het op papier anders dan het in de
praktijk gebeurd. Er moet bij de rechter geoordeeld worden naar de werkelijke situatie.
- Collectieve arbeidsvoorwaardenvorming: tegenhanger van beperking contractsvrijheid tussen
partijen, werknemers worden in die collectieve onderhandelingen vertegenwoordigd door vakbonden
en soms door ondernemingsraden (Paul Scholten)
- Werknemers moeten zich aaneensluiten, om sterker te staan tegen de sterke partij de
werkgever. Dit doen ze door vakbonden te vormen door het recht van vereniging.
- Bescherming via de sociale zekerheid: publiekrechtelijk deel, via werknemersverzekeringen zijn
werknemers minder afhankelijk van hun werkgever voor bestaanszekerheid. (Denk aan uitkeringen)
Omgekeerd beginsel: gunstigheidsbeginsel
Gunstigheidsbeginsel: geeft ruimte aan beginsel van contractsvrijheid. Als partijen bij de individuele
arbeidsovereenkomst iets afspreken wat gunstiger is dan de cao, dan mag dat betere gaan voor de cao. Is er
een bron dat ten gunste is tegenover cao, dan gaat dat voor
,Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)
Collectieve arbeidsovereenkomst CAO
Wat is een Collectieve arbeidsovereenkomst (cao)?
1. Art. 1 lid 1 Wet CAO: Onder collectieve arbeidsovereenkomst wordt verstaan de overeenkomst
aangegaan door een of meer werkgevers of een of meer verenigingen met volledige
rechtsbevoegdheid van werkgevers en een of meer verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid
van werknemers, waarbij voornamelijk of uitsluitend worden geregeld arbeidsvoorwaarden, bij
arbeidsovereenkomsten in acht te nemen.
2. Art. 3 WCAO: Schriftelijk
3. Art. 4 WLV: De cao ingeschreven is bij Minister van Sociale Zaken
4. Art. 4 WCAO: Bezit cao
Looptijd Cao
- Art. 18 WCAO: doorgaan 1 of 2 jaar, maximaal 5 jaar
Inhoud CAO
1. Normatieve bepalingen: Afspraken tussen individuele werknemer en werkgever:
- proberen zelf de arbeidsvoorwaarden te regelen
- Bijv: Loon, overwerk, vakantiedagen
2. Obligatoire bepalingen: gelden tussen de cao-partijen
- proberen rechten en plichten tussen de partijen te regelen.
3. Diagonale bepalingen: schrijven meestal een bepaald gedrag voor
- Werken tussen hoogste en laagste niveau
→ De 3 typen cao-bepalingen hebben verschillende rechtsgevolgen
Uitleg CAO
Totstandkoming cao door onderhandelingsproces:
- Hoe uitleggen
a. Haviltex-norm → obligatoire bepalingen: overeenkomst + partijbedoeling
b. Cao-norm → diagonale en normatieve bepalingen: bepaling waarbij derde is gebonden die
niet zelf aan onderhandelingstafel heeft gezeten
→ Dit is geen tegenstelling, maar vloeiende lijn: CAO is overeenkomst, maar derde niet bij betrokken
- HR Condor: Derden kunnen zich in het licht van de bestaansgrond van de CAO-norm
(derdenbescherming) niet beroepen op dat toepassing CAO-norm niet gerechtvaardigd is,
omdat dit niet de bedoeling is van partijen bij overeenkomen.
,Arbeidsovereenkomst
Kwalificeren arbeidsovereenkomst
1. Art. 7:610 BW: “De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer,
zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te
verrichten.”
2. Vereisten arbeidsovereenkomst
a. Arbeid:
Art. 7:659 BW: “De werknemer is verplicht de arbeid zelf te verrichten; hij kan zich daarin
niet dan met toestemming van de werkgever door een derde doen vervangen.”
b. Loon: Art. 7:617 lid 1 sub a BW: Geld
- !!! Geen loon: reiskosten, pensioen, fooi, werkkleding bijv
- In natura
- Kost en inwoning
c. Gezag: in dienst van
- Art. 7:650 BW: er moet sprake zijn van een gezagsverhouding:
- werknemer moet onder gezag van de werkgever staan (ondergeschikt)
- Voldoende is dat werkgever instructies kan geven
3. of er sprake is van een aovk moet beoordeeld worden aan de hand van
- HR Groen/Schroevers: de feiten en omstandigheden van het geval.+ partijbedoeling
- MAAR sinds: HR X/Gemeente Amsterdam: feiten (geen partijbedoeling)
- Dus met feitelijke invulling beoordelen of het voldoet aan kwalificatie
Arbeidsovereenkomst
- Arbeidsovereenkomst — art. 7:610 BW
- Overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer zich verbindt in dienst van de andere
partij, de werkgever, tegen loon, gedurende zekere tijd arbeid te verrichten
- Overeenkomst tot aanneming van werk — art. 7:750 BW
- Art. 7:750 lid 1 BW: bij de aanneming van werk verbindt de opdrachtgever, de aannemer,
zich voor de andere partij, de aanbesteder, tegen een bepaalde prijs een bepaald werk van
stoffelijke aard tot stand te brengen en op te leveren
- Voorbeeld: tuinman voor aanleggen tuin
- Overeenkomst tot opdracht — art. 7:400 BW
- Art. 7:400 BW: De overeenkomst van opdracht is de overeenkomst waarbij de ene partij, de
opdrachtnemer, zich jegens de andere partij, de opdrachtgever
- Niet werk van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, uitgeven van werken, het (doen)
vervoeren van personen of zaken
Soorten arbeidsovereenkomst
Kentekenregeling
1. Art. 7:668a BW: Kentekenregeling: aovk voor bepaalde tijd kan leiden tot aovk voor onbepaalde tijd
a. Opvolgende arbeidsovereenkomsten met tussenpozen korter dan 6 maanden die de duur
van 36 maanden overschrijden
b. Meer dan 3 opeenvolgende contracten voor bepaalde tijd met tussenpozen korter dan 6
maanden
, 2. Vindt conversie plaats: laatste contract wordt omgezet in een overeenkomst voor onbepaalde tijd.
3. Tenzij, er sprake is van een uitzondering:
- Lid 2: Opvolgend werkgeverschap: de intrinsieke aard van de bedrijfsvoering dit
rechtvaardigt. Dit is bijvoorbeeld als er veel op projectbasis wordt gewerkt zoals op de
Universiteit. De ketenregeling kan opgerekt worden tot maximaal 48 maanden of maximaal
6 maanden achter elkaar (draaideurconstructies)
- Lid 3: korter dan 3 maanden mag wel (voor projecten, bijvoorbeeld omdat spoorlijn of
parkeergarage nog niet af is)
- Lid 5: Afwijking bij CAO mogelijk
- Lid 10: niet van toepassing bij beroepsbegeleidende leerweg
- Lid 11: Niet van toepassing bij jongeren onder de 18 die gemiddeld niet meer dan 12 uur per
week werken
- Lid 13: AOW-ers (6 x 2 x 6)
- Lid 15: vervanging ziekte onderwijzers
Soorten arbeidsovereenkomsten
- Typisch / standaard / in vaste dienst:
- Een fulltime arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd
- Je geniet de volle bescherming van het arbeidsrecht
- Atypisch
- Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd
- Kalendermatig: arbeidsovereenkomst eindigt van rechtswege na verstrijken tijd
- Duur hoeft niet bekend te zijn (kan bijv. projectmatig, indien je weet dat het voor
bepaalde tijd is)
- Jurisprudentie: maatstaven indien niet vaststaat wanneer eindigt:
- Einddatum moet objectief bepaalbaar zijn
- Einddatum moet voldoende scherp omschreven zijn
- Geen nadere wilsverklaring van de werkgever is vereist
- Soms is opzegging toch nodig (zie art. 7:667 BW)
Atypische contracten: Alle contracten = flex contracten (flexibele arbeid)
- Oproepovereenkomst
- Nul-uren-contracten: aovk met uitgestelde prestatieplicht (mup)
- Min-max-contracten: deeltijdcontract met een oproepclausule
- Voorovereenkomst: is een raamovereenkomst waarin basisafspraken zijn vastgelegd,
maar is geen arbeidsovereenkomst
- Nieuw in de WAB:
Art. 7:628a Awb
- Lid 2: 4 dagen van te voren moet er een oproep worden gedaan door de werkgever
- Lid 3: Indien werkgever binnen 4 dagen voor aanvang van werkzaamheden de oproep
onttrekt of annuleert = doorbetalen
- Lid 4: oproeptermijn van 4 dagen kan worden bekort bij cao of regeling door of namens
bevoegd bestuursorgaan, mits die termijn niet korter is dan 24 uur
- Lid 5: Na 1 jaar moet er een aanbod worden gedaan voor een vaste arbeidsomvang
- Maar let op oproepcontract kan langer dan 1 jaar duren, want werknemer hoeft aanbod niet
te aanvaarden
- Lid 9: Definitie oproepovereenkomst
a. de omvang van de arbeid niet is vastgelegd als één aantal uren per tijdseenheid
van:
1⁰ ten hoogste een maand; of
2⁰ ten hoogste een jaar en het recht op loon van de
