Dit is een samenvatting van alle hoorcolleges en werkcolleges van het vak Culturele representaties aan Universiteit Utrecht. De inhoud van deze samenvatting is gebaseerd op de besproken artikelen van Barthes, Richardson, Jorgensen & Philips en Müller & Frissen, de hoofdstukken 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8,...
Culturele representaties - Samenvatting hoor- en
werkcolleges
Werkcollege 1: Representatie
1. (Re)thinking Cultural Diversity and the Media
1.1 The Crises of Multiculturalism
Culturele diversiteit = het bestaan van verschillende culturele groepen in de maatschappij. Deze
groepen hebben ieder hun eigen unieke, culturele karakteristieken. Ze kunnen bepaalde
overeenkomsten hebben op het gebied van origine, geschiedenis, tradities en geloofssystemen. In dit
geval spreken we over etnisch-culturele groepen om de specificiteit van deze verschillen te
benadrukken. Parekh (2002) verwijst naar dit etnische verschil als communal diversity (staat in dit
boek centraal).
Culturele diversiteit blijft een wisselend concept. Zo zien sommigen het presidentschap van Obama
als eerste zwarte president als een overwinning voor culturele diversiteit. Andere gebeurtenissen
zorgen juist voor felle reacties tegen culturele diversiteit, denk aan onder andere 9/11. Debatten
over culturele diversiteit komen dan ook veel voor in de media.
Multiculturalisme = de acceptatie van het bestaan van verschillende culturele groepen in de
maatschappij en de behoefte om de manieren waarop de maatschappij functioneert te
heroverwegen om verschil tegemoet te komen en te bedienen.
Multiculturalisme heeft verschillende betekenissen voor personen, waardoor er geen specifieke
definitie voor deze term bestaat. Dit leidt tot misverstanden en kritieken. Er was een tijd dat verschil
werd gevierd. Tegenwoordig is het echter helemaal anders. Georgiou en Siapera (2006) geven hier
drie redenen voor:
1. De mislukking van bestaand beleid om gelijkheid en rechtvaardigheid te bieden aan alle
sociale groepen.
2. De druk van neoliberale organisaties die zorgen voor competitie tussen verschillende landen
over schaarse middelen en verdwijnende rijkdom.
3. De geopolitieke situatie na 9/11 zette veiligheid boven alle andere problemen zoals gelijkheid
en rechtvaardigheid.
Ook in de politiek wordt er een debat gevoerd over multiculturalisme. De linkse partijen vinden dat
multiculturalisme teveel focust op culturele verschillen in plaats van gelijkheid voor iedereen; de
term gaat voorbij aan klassen en kijkt meer naar het individu. Zo ziet de linkse theoreticus Slavoj
Žižek (1997) multiculturalisme als een vorm van racisme, omdat afstandelijk respect voor andere
culturen centraal staat, waardoor culturen zichzelf als superieur zien ten opzichte van andere
culturen.
De rechtse partijen zien in multiculturalisme de basis voor discriminatie tegen de (blanke)
meerderheid. De oplossing is volgens hen het ontdoen van diversiteit en teruggaan naar de
(denkbeeldige) eenheid van vroeger:
, 1. Multiculturalisme wordt gezien als het tegemoetkomen van minderheden.
2. Multiculturalisme is een recent fenomeen; het is geen structureel probleem.
3. Multiculturalisme is niet westers .
4. Het is een separatistische beweging (terugtrekking uit een bestaande staat en het oprichten
van een eigen staat).
5. Het is een ‘therapie voor minderheden’ en daarom niet relevant voor de hele samenleving.
6. Het forceert politiek correcte ideeën en concepten over educatie.
7. Mensen die multiculturalisme sturen zijn of personen die proberen politiek correct te zijn
voor iedereen of het zijn personen die heel onverantwoordelijk zijn.
Siapera wil een andere term gebruiken, aangezien men niet meer open over multiculturalisme kan
praten door al deze kritieken. Ze gebruikt Gilroy (2006) zijn definitie voor multiculturalisme: culturele
diversiteit. Volgens hem heeft de kritiek op multiculturalisme te maken met een post-imperial
identity: de kloof die bleef door globalisatie zorgde voor de angst dat identiteit, harmonie en eenheid
verloren zouden gaan. Gilroy bespreekt de term multiculture in action: verwijst naar het geheel van
diverse culturele verschillen.
1.2 The Mediation of Cultural Diversity
Media and mediation (bemiddeling) = de rol van de media in de late moderniteit en de noodzaak om
de manieren te begrijpen waarop culturele diversiteit in en door de media is gevormd. Culturele
diversiteit wordt geproduceerd en gedistribueerd door de media (er worden bepaalde betekenissen
aan gegeven), die het construeren en representeren op een bepaalde manier dat daarna weer wordt
ontvangen en gebruikt door het publiek. De media hebben tegenwoordig een belangrijke rol: ze
verspreiden informatie, bieden communicatieplatformen en produceren nieuwe kennis. Ze vormen
een deel van de moderniteit.
Volgens Thompson (1995) hebben media sociale interacties veranderd door het creëren van een
nieuw type interactie: mediated quasi-interaction. Dit soort interactie heeft bepaalde
karakteristieken:
Het is monologisch (één iemand aan het woord) in plaats van dialogisch.
Het spreekt oneindig veel mensen aan in plaats van één persoon.
Het is niet gelimiteerd aan ruimte en tijd in tegenstelling tot face-to-face interactie.
Door deze nieuwe vorm van interactie kan niets meer als hetzelfde worden gezien, doordat het
wordt blootgesteld aan de media. Media kan de zichtbaarheid bepalen en tradities worden uit de
originele context gehaald. Ook heeft Thompson het over ‘the Self’ die geconstrueerd wordt op basis
van symbolen en nieuwe kennis die wordt opgedaan in de media. Al deze transformaties hebben veel
invloed op hoe er wordt geleefd, hoe identiteiten worden gevormd en hoe de politiek wordt
uitgevoerd in een maatschappij.
De macht moet echter niet alleen bij de productie worden gelegd, maar er moet ook rekening
gehouden worden met de sociaal-culturele, economische en politieke context waarin het wordt
opgenomen en gebruikt. Er is een machtsverschil tussen de productiekant en de ontvangers, maar dit
is niet absoluut. Ontvangers kunnen nog steeds bepaalde representaties weerstaan of ze verkeerd
interpreteren.
2
,3
, 4. Theories of Multiculturalism
4.1 Multicultural Dilemmas
Er zijn drie soorten dilemma’s over multiculturalisme:
1. Essentialisme vs. Fluïditeit
2. Universalisme vs. Particulariteit
3. Recognition vs. Redistributie
Wat hebben we aan deze dilemma’s?
Siapera geeft aan dat men bewust moet zijn van het bestaan van deze dilemma’s, aangezien we er
constant mee bezig zijn. Het gaat er uiteindelijk om dat we het beste voor hebben met verschillende
groepen, maar de effecten ervan zijn niet altijd positief en zorgen voor tegenstellingen. Aan de ene
kant willen de media een afspiegeling vormen van de maatschappij en willen zij dat iedereen een
gelijke basis heeft. Aan de andere kant is dit niet het geval, aangezien er meerdere culturele groepen
in Nederland leven die niet bij de media werken. Dit heeft te maken met representatie in de zin van
dat je jezelf ook wilt kunnen herkennen in de media.
Kritiek: deze dilemma’s negeren de rol van de media en mediation van culturele diversiteit.
4.2 Essentialism or Fluidity?
Essentialisme = beweert dat een gemeenschap een stabiele en vaste identiteit heeft die
gelinkt is aan bepaalde traditionele praktijken die onveranderd blijven. Het benadrukt de
essentie (kern) van bijvoorbeeld een culturele groep, zoals de Nederlandse nuchterheid.
Kritiek: een groep kan niet kan veranderen; dit is niet hoe het in de praktijk eraan toegaat.
Fluïditeit = ziet de identiteiten van gemeenschappen juist als iets onstabiels en dynamisch;
identiteiten ontwikkelen zich door het contact met anderen en veranderen door de tijd heen
in verschillende contexten, zoals iemand met twee culturele achtergronden.
Kritiek: er zijn geen groepen, terwijl als een gemeenschap erkent wilt worden er juist
bepaalde kenmerken aan deze groep moeten worden gegeven om te bepalen wie er
toebehoren. VB: de uitspraak ‘de Nederlander bestaat niet’ van Maxima zorgde voor veel
boosheid in de samenleving. Sommige mensen identificeren zich namelijk als Nederlander en
voelen zich verbonden bij een groep.
Taylor (1994)
Hij zegt dat we onze identiteit vormen door interactie met andere identiteiten. Hij beweert dat
iemands identiteit niet erkend en gerespecteerd kan worden als de gemeenschap niet mag bestaan.
Het gevolg hiervan is dat gemeenschappen moeten worden afgebakend om te bepalen wie er wel en
niet toebehoort. Dit leidt uiteindelijk tot het essentialisme.
Parekh (2000)
Parekh sluit zich aan bij fluïditeit en is het eens met Taylor dat gemeenschappen en culturen de basis
vormen voor een betekenisvol leven, maar zegt dat de identiteit van een gemeenschap onstabiel is
en een discussie vormt in de gemeenschap zelf. Cultuur wordt ook gevormd door individuen; zij
hoeven niet alles van de cultuur te accepteren. Er zijn twee problemen met deze kijk:
1. Het voldoet niet aan de eisen van groepen die zich proberen los te maken van de
maatschappij.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sam-. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
