,Inhoud
Les in taal...................................................................................................................................1
....................................................................................................................................................1
LIT domein 1: Mondelinge taalvaardigheid...............................................................................3
LIT domein 2: Woordenschat.....................................................................................................9
LIT domein 3: Begrijpend lezen..............................................................................................12
,LIT domein 1: Mondelinge taalvaardigheid
Leerling als taalgebruiker
Luisterdoelen Verschillende doelen die de luisteraar kan inzetten tijdens het
luisteren:
- Voorspellend luisteren: waar denk je dat dit verhaal over
gaat?
- Globaal luisteren: gericht op de grote lijn
- Intensief luisteren: gericht op de grote lijn en de details
- Gericht luisteren: met een specifiek doel
- Kritisch luisteren: vormen van een mening
Luistervaardigheid Betekenis koppelen aan klanken. Begrijpen wat je hoort.
Spreekdoelen De spreker kan tijdens het spreken verschillende doelen voor
ogen hebben:
- Amuseren: iemand vermaken
- Informeren: informatie vertellen
- Instrueren: proces beschrijven
- Overtuigen: iemand aansporen iets te doen
Spreektechniek De spreker heeft controle over zijn tong-, lip- en
gehemeltespieren, zodat hij klanken op een juiste manier kan
produceren. Aspecten die een rol spelen:
- Uitspraak: de uitspraak van klanken en klankcombinaties
- Articulatie: het duidelijk uitspreken van de klanken.
- Intonatie: het toonhoogteverloop van woorden en zinnen.
Sociale taalfuncties De spreker hanteert sociale taalfuncties die betrekking hebben
op de interactie tussen mensen.
- Zelfhandhaving: zichzelf verdedigen of bezit beschermen
(Die had ik!)
- Zelfsturing: eigen handelingen met woorden ordenen of
plannen aankondigen (Dan ga ik eerst naar de bakker en
dan naar de supermarkt).
- Sturing van anderen: beïnvloeden van gedrag van anderen
(Zullen we gaan zwemmen?)
- Structurering van het gesprek: mag ik even wat zeggen?
Cognitieve taalfuncties De spreker hanteert cognitieve functies van taal om te
verwijzen naar betekenissen en concepten. Via taal benoemt en
ordent hij de werkelijkheid.
- Rapporteren: verslag doen van iets wat in de werkelijkheid
voorkomt.
- Redeneren: beschrijving waarin een extra denkstap wordt
verwoord.
- Projecteren: verplaatsen in de gedachten en gevoelens van
een ander.
Mondeling - Oriënteren op de inhoud
presenteren - Doel en publiek bepalen
- Plannen
, - Presenteren
- Reflecteren op doel en inhoud
Taalgebruiksbewustzij Reflecteren op eigen mondelinge taal:
n Spreek- en luistergedrag plannen, sturen, bewaken en
controleren. Patronen en rollen in gesprekken herkennen,
bewust zijn van communicatieve houding, beurtwisseling en
rolverdeling.
Taalkenmerken
Gesprekssoorten - Vorm: monoloog, dialoog of groepsgesprek
- Lengte
- Doelstelling: de spreekdoelen
Gesprekssituaties De situatie waarin het gesprek plaatsvindt. Gesprekspartners
spelen een rol. De situatie speelt een rol in het spreken.
Gesprekspatronen Communicatiestructuur: zender-boodschap-ontvanger.
Relaties in teksten - Vraag-antwoord
- Chronologische volgorde (en toen)
- Voorbeelden
- Vergelijkingen (maar)
- Middel-doelrelaties (want)
- Voorwaardelijke structuren (als)
Leerkrachtvaardigheden
Taalontwikkelende - Taalaanbod realiseren: de leraar zorgt met zijn eigen
interactievaardigheden taalaanbod voor betrokkenheid van de leerlingen
(begrijpelijk en net iets boven het niveau van de kinderen).
- Taalproductie stimuleren: kinderen krijgen voldoende de
gelegenheid om te spreken.
- Feedback geven: aandacht voor het verbeteren (modeling
of positief bevestigen)
Modeling bij De leraar benoemt denkprocessen hardop. De leraar staat
mondelinge model voor de kinderen.
taalvaardigheid
Vragen stellen Vragen naar doel:
- Oplossingsgerichte vragen
- Controlevragen
- Reproducerende vragen
- Diagnosticerende vragen
- Opiniërende of evaluatie vragen
Vragen naar vorm:
- Gesloten vragen: ja/nee
- Open vragen
Onderwijsmiddelen
Mondelinge Onderwijsactiviteiten die tot doel hebben de mondelinge
taalactiviteiten taalvaardigheid van leerlingen te vergroten.
Groeperingsvormen - Kringgesprek: weinig effectief voor het werken aan de
mondelinge taalvaardigheid
taalvaardigheid - Kleine kring: effectief voor het werken aan mondelinge
, taalvaardigheid
- Tweetalgesprekken: effectief
Evaluatie en toetsing
Toetsen mondelinge Het toetsen van mondelinge taalvaardigheid gebeurt met
taalvaardigheid onafhankelijke toetsen.
Observatie Het observeren van mondeling taalgedrag (taalkijkwijzer of
mondelinge taallijn).
taalvaardigheid
Leerstofordening
Leerlijnen mondelinge De tussendoelen en leerlijnen van TULE SLO en de leerlijnen
taalvaardigheid volgens expertisecentrum Nederlands:
- Deelnemen aan gesprekken
- Interactief leren
- Taalgebruik
- Woordenschat
- Begrijpend luisteren
- Vertellen en presenteren
- Reflectie op communicatie en taal
Wetenschappelijke achtergrond
Taalverwerving Er bestaan verschillen theorieën over hoe kinderen taal
verwerven. Een algemeen geaccepteerde benadering is dat
kinderen niet imiteren maar creatieve bouwers zijn en
beschikken over een taalleermechanisme. Taalaanbod en de
interactie met moedertaalsprekers speelt een grote rol.
Taalontwikkelingsfase - Prelinguale fase (0-1 jaar):
n Huilen, vocaliseren, vocaal spel, brabbelfase
- Vroeglinguale periode (1-2,5 jaar):
Eenwoordzin, tweewoordzin, meerwoordzin
- Differentiatiefase (2,5-5 jaar):
Explosieve ontwikkeling waarin verworven aspecten worden
uitgebouwd, verfijnd en nieuwe aspecten aanbod komen
- Voltooiingsfase (5 jaar en ouder):
Voor de mondelinge taalvaardigheid komen er geen nieuwe
aspecten meer bij
Tweedetaalverwerving Het verwerven van inzicht in het hanteren van grammaticale en
communicatieve regels in een tweede taal.
Functies van taal - Communicatieve functie: taal als communicatiemiddel
- Conceptualiserende functie: grip op de werkelijkheid
- Expressieve functie: uitdrukking geven aan persoonlijke
emoties
Communicatieve - Grammaticale competentie: de taalgebruiker beschikt over
competentie fonologische en syntactische vaardigheden en een adequate
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisapabosamenvattingen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
