Eindexamen Latijn - Ovidius’ Philemon
en Baucis
Behandelde teksten (Latijn):
● Ovidius’ Tristia 4.10 1 - 132
● Ovidius’ Apollo en Daphne Met. 1 452 - 567
● Ovidius’ Actaeon Met. 3 131 - 205, 228 - 252
● Ovidius’ Philemon en Baucis Met. 8 611 - 724
● Ovidius’ Heroides 16 163 - 240
● Ovidius’ Heroides 17 75 - 138
Behandelde teksten (Nederlands):
● Ovidius’ Actaeon Met. 3 206 - 227 (tussen)
● Ovidius’ Verhalen van de dochters van Minyas
→ Met. 4 32 - 189 (los)
● Ovidius’ Wraak van Latona Met. 6 146 - 381 (los)
● Ovidius’ Pygmalion Met. 10 243 - 297 (los)
● Ovidius’ Heroides 16 1 - 162 (voor tekst)
● Ovidius’ Heroides 16 241 - 378 (na tekst)
● Ovidius’ Heroides 17 1 - 74 (voor tekst)
● Ovidius’ Heroides 17 139 - 268 (na tekst)
, 2
Uitleg (Stuvia) -------------------------------------------------------------------------
Dit Latijndocument heeft alle informatie die je nodig hebt voor de geziene tekst van
Ovidius’ Philemon en Baucis voor het eindexamen Latijn. In dit bestand staat:
- elk Latijns woordje volledig gedetermineerd;
- een correcte en leesbare werkvertaling van elke zin;
- bij elke zin een samenvatting van de inhoud van de zin;
- alle inhoudelijke en belangrijke grammaticale aantekeningen uit het boek
Winnaars en verliezers (inclusief de vragen), gestructureerd bij elke zin;
- aanvullende inhoud op dat wat in het boek staat (wij vinden dit wel nodig: dit
maakt het bestand voor iedereen relevant en toegankelijk);
- interpretaties van ons (Robin & Bruno), en interpretaties die we uit
verschillende YouTube-filmpjes hebben gehaald;
- een overzicht bij ingewikkelde zins- en inhoudelijke constructies;
- het pensum waarin met kleur de belangrijke zaken zijn aangegeven, heel handig
om de tekst te leren;
- alle tijd en moeite die we de afgelopen maanden in dit bestand hebben gestoken.
Het bestand is gemaakt door Robin & Bruno, twee leerlingen van het Porta Mosana
College in Maastricht. We zitten, net zoals jullie waarschijnlijk, in ons eindexamenjaar.
In de vijfde zijn we begonnen met het opstellen van dit soort samenvattingen, als
voorbereiding op proefwerken / schoolexamens. Deze Latijnbestanden hebben onszelf
& onze klas heel goed geholpen bij het leren van de stof; wij zijn ervan overtuigd dat dit
de meest volledige manier is om alle benodigde informatie te verzamelen.
Als je een vraag of opmerking hebt kan je ons een bericht sturen op de Stuvia-site.
Sommige mensen vinden de grootte van dit bestand onnodig. Wij denken ook niet
dat je alles wat we hebben opgeschreven zou moeten kennen: dat doen we zelf ook niet.
Zie het als een naslagwerk: je kan de informatie eruit halen die je zelf wilt. Sommige
mensen leren alleen de belangrijke stijlfiguren, sommigen leren de vertaling erbij,
sommigen leren zo dat je elk woord kan weglezen: iedereen leert anders. Dit document
geeft je alle informatie: het is aan jou eruit te halen wat jij vindt dat je nodig hebt.
In totaal plannen we om zes documenten op te stellen; dit is bestand vier van de zes.
Bestand 1: Ovidius’ Tristia november €3,00
Bestand 2: Ovidius’ Apollo en Daphne januari €3,00
Bestand 3: Ovidius’ Actaeon (incl. Nederlands) januari €3,00
Bestand 4: Ovidius’ Philemon en Baucis maart €3,00
Bestand 5: Ovidius’ Heroides 16 (incl. Nederlands) maart €3,00
Bestand 6: Ovidius’ Heroides 17 (incl. rest Nederlands) maart €3,00
Je kan deze bestanden los kopen of in een bundel.
, 3
Onderaan dit bestand hebben we het pensum toegevoegd; dit is onze manier om te
leren. Via het pensum leren we de vertaling bij de tekst uit ons hoofd, en met
verschillende kleuren hebben we de belangrijke grammaticale en inhoudelijke zaken
aangegeven. Bij het vertalen van een zin bedenken we in ons hoofd welke
stijlfiguur/aantekening/grammaticaal verschijnsel er bij de kleur hoort.
Wederom, dit is iets dat je kan gebruiken: als je het niet handig vindt, of het niet snapt,
doe er dan vooral niets mee!
Ook al hebben we heel erg ons best gedaan om zo consequent mogelijk te zijn en alle
fouten eruit te halen, het kan altijd zijn dat er ergens een foutje zit. Sorry hiervoor.
Het kan ook zijn dat er meningsverschillen zijn (bijvoorbeeld bij het onderscheid tussen
datief en ablatief, of bij inhoudelijke interpretaties). Wijzelf waren het ook niet altijd
met elkaar eens; dit zul je in het bestand nog wel tegenkomen.
Wij hopen dat jullie deze samenvatting net zo goed kunnen gebruiken als wijzelf :)
Zie voor de zinnen de pagina’s hieronder.
Zie voor legenda en pensum de laatste pagina’s (p.118 en verder).
Pensum wordt in de volgende versie toegevoegd!
Dit bestand is nu snel afgerond voor de proefwerkweek… Na het proefwerk
updaten we het bestand!
, 4
Overzicht Ovidius’ Philemon en Baucis - Latijnse teksten
Onderverdeling:
● ‘Een ander voorbeeld’ 611 - 625 (pag. 5)
● ‘Jupiter en Mercurius; Philemon en Baucis’ 626 - 636 (19)
● ‘Een gastvrije ontvangst’ 637 - 659 (29)
● ‘De maaltijd’ 660 - 678 (51)
● ‘Een wonder; de goden maken zich bekend’ 679 - 694 (69)
● ‘Straf en beloning’ 695 - 724 (85)
‘Arm maar gastvrij’
De riviergod Acheloüs heeft zojuist tijdens een maaltijd verteld over
riviernimfen die in eilanden werden veranderd, omdat zij hem niet
voldoende eerbiedig hadden behandeld. Een van de tafelgenoten,
Peirithoüs, de zoon van Ixion, gelooft niet in zulke verhalen. Daarop neemt
Lelex, een wat oudere man, het woord en laat zien dat de goden wel
degelijk tot alles in staat zijn. In zijn verhaal gaat het niet om slechtheid die
wordt bestraft, maar wordt vroom gedrag tegenover de goden beloond.
, 5
‘Een ander voorbeeld’ (vers 611 - 625) (Ovidius’ Philemon en
Baucis)
De volledige Latijnse tekst (6 zinnen):
Amnis ab his tacuit. Factum mirabile cunctos
moverat; inridet credentes, utque deorum
spretor erat mentisque ferox, Ixione natus:
‘Ficta refers nimiumque putas, Acheloe, potentes
(615) esse deos’ dixit, ‘si dant adimuntque figuras.’
Obstipuere omnes nec talia dicta probarunt,
ante omnesque Lelex animo maturus et aevo
sic ait: ‘Immensa est finemque potentia caeli
non habet et quidquid superi voluere peractum est.
(620) Quoque minus dubites, tiliae contermina quercus
collibus est Phrygiis, medio circumdata muro.
(Ipse locum vidi, nam me Pelopeia Pittheus
misit in arva suo quondam regnata parenti.)
Haud procul hinc stagnum est, tellus habitabilis olim,
(625) nunc celebres mergis fulicisque palustribus undae.
, 6
Zin 1 -- (vers 611) ------------------------------------------------------------------------
Amnis ab his tacuit. … (611)
De rivier zweeg n
a d
eze (woorden).
Aantekeningen:
● Amnis: (znw) (nom ev mnl) → ‘rivier’
● ab: (vz + abl) → ‘na’ → lett: ‘vanaf’
● his: (aanw vnw) (abl mv onz) → ‘deze’
● tacuit: (tacuere) (perf indic act 3 ev) → ‘hij zweeg’
Inhoudelijk:
● (hele zin): (zie inleiding:) we vallen in het verhaal nadat Acheloüs, de riviergod,
heeft verteld bij een maaltijd hoe hij riviernimfen heeft gestraft door ze in
eilanden te veranderen. Ze hadden Acheloüs als riviergod te weinig eer gegeven.
● Amnis: (‘rivier’) → wordt de riviergod Acheloüs mee bedoeld.
, 7
Zin 2 -- (vers 611 - 615) -- (2 delen) -------------------------------------------------------
… Factum mirabile cunctos (611)
moverat; inridet credentes, utque deorum (612)
spretor erat mentisque ferox, Ixione natus: (613)
‘Ficta refers nimiumque putas, Acheloe, potentes (614)
esse deos’ dixit, ‘si dant adimuntque figuras.’ (615)
De wonderlijke gebeurtenis (daad) had op allen indruk gemaakt; [maar]
Ixions zoon lacht degenen die het geloven uit en aangezien hij verachter van
de goden was en onstuimig van geest, z ei hij: Jij, Acheloüs, vertelt verzonnen
dingen en jij meent dat de goden zeer machtig zijn, als (jij meent dat) zij
gedaantes geven en wegnemen.’
Structureel:
● Factum mirabile … Ixione natus: → (2.1)
● ‘Ficta refers … adimuntque figuras.’ → (2.2)
, 8
______________________________________________________________________________________
2.1 … Factum mirabile cunctos (611)
moverat; inridet credentes, u
tque deorum (612)
spretor erat mentisque ferox, Ixione* natus*: (613)
De wonderlijke gebeurtenis (daad) had op a llen indruk gemaakt; [maar]
Ixions* z oon* lacht d
egenen die het geloven uit en a
angezien h
ij verachter
van de goden was e n onstuimig van geest,
Aantekeningen (2.1):
● Factum: (znw) (nom ev onz) → ‘gebeurtenis’ → lett: ‘ daad’
● mirabile: (bnw) (nom ev onz) → ‘wonderlijke’
● cunctos: (bnw) (acc mv mnl) → ‘allen’
● moverat: (movere) (plqperf indic act 3 ev) → ‘het had indruk gemaakt op’
● inridet: (inridere) (praes indic act 3 ev) → ‘hij lacht uit’
● credentes: (credere) (ppa) (acc mv mnl) → ‘degenen die het geloven’ →
gesubstantiveerd participium
● utque: ‘en aangezien’
○ ut: (voegw) → ‘aangezien’ → lett: ‘zoals / zodra’
○ que: (voegw) → ‘en’ → verbindt inridet met dixit (zin 2.2, vers 615)
● deorum: (znw) (gen mv mnl) → ‘van de goden’
● spretor: (znw) (nom ev mnl) → ‘verachter / iemand die veracht’
● erat: (esse) (impf indic act 3 ev) → ‘hij was’
● mentisque: ‘en van geest’
○ mentis: (znw) (gen ev vrl) → van geest’
○ que: (voegw) → ‘en’
● ferox: (bnw) (nom ev mnl) → ‘onstuimig’
● Ixione: (znw) (abl ev vrl) → ‘Ixions’
● natus: (natare) (ppp) (nom ev mnl) → ‘zoon’ → lett: ‘geborene’ →
gesubstantiveerd participium
, 9
Inhoudelijk (2.1):
● (dit deel): Peirithoüs, zoon van Ixion, gelooft het verhaal van Acheloüs niet en
lacht degenen die dat verhaal geloven uit.
● (dit deel): antithese tussen de ‘gelovigen’ en ‘ongelovigen’ van het verhaal van
Acheloüs.
○ moverat versus inridet (‘had op allen indruk gemaakt’ versus ‘hij lacht
uit’);
○ credentes versus deorum spretor (‘degenen die het geloven’ versus
‘verachter van de goden’).
● (dit deel): opvallende woordplaatsing die de antithese benadrukt.
○ twee enjambementen die beide nadruk geven aan de antithese;
○ een chiasme;
○ een adversatief asyndeton;
○ het naast elkaar plaatsen van moverat en inridet (iuxtapositie);
○ het uit elkaar plaatsen van het onderwerp Ixione natus bij inridet.
● (tweede vers): enjambement bij moverat: benadrukt de antithese.
● (derde vers): enjambement bij spretor: benadrukt de antithese.
● Factum mirabile: (‘de wonderlijke daad’) → geeft de metamorfose van de
riviernimfen aan.
● Adversatief asyndeton: tussen moverat en inridet: benadrukt de antithese.
● cunctos moverat inridet credentes → (grammaticaal) chiasme: benadrukt de
antithese.
A: acc → cunctos
B: werkwoord → moverat
B: werkwoord → inridet
A: acc → credentes
● Ixione: (‘Ixions’) → Ixion was de koning van de Lapithen; hij kreeg
onsterfelijkheid van Zeus en mocht bij de goden aan tafel zitten. Echter, hij
vergreep zich toen aan Hera en werd hiervoor gestraft.
● Ixione natus: (‘Ixions zoon’) → poëtische omschrijving voor Peirithoüs: net
zoals zijn vader ook koning van de Lapithen. Hij probeerde met Theseus
Persephone te ontvoeren.
○ hier is een poëtische omschrijving gebruikt, omdat Ovidius wil laten zien
dat Peitithoüs net zoals Ixion de macht van de goden ondermijnde. Hij
lacht degenen die het verhaal van de goden geloofden uit.
