Samenvatting Grootes - Het literaire leven in de 17e eeuw

1. Welke onderwerpen hielden in de zeventiende eeuw de gemoederen zoals bezig op het terrein van politieke, maatschappelijke, godsdienstige en het persoonlijke leven?

Antwoord: - Politiek: strijd tegen Spanje,strijd tegen Phillips II (vorst over Nederland). Wel of niet afzetten? Hij is wel door God aangesteld. Hugo de Groot vond Philips II een dwingeland en verstoorder van de orde (afzetten mag dus wel, omdat hij het te bont maakte). Strijd tegen onduidelijke gezagsverhoudingen in de Republiek. - Maatschappelijk: sociaal-economisch; door economische ontwikkeling is er een grote rijkdom bij een kleine groep mensen (er ontstaat elitevorming) Zedenkundig; wat is een goed mens? Dichters verhogen de status van hun rijke opdrachtgevers, ook gelegenheidsgedichten over de bloei van de stad, etc., poëtische bewierroking, ook negatieve kanten van rijkdom beschreven (‘dichterlijke taak om mensen op goede christelijke moraal te wijzen) - Godsdienst: verschillende takken van het christelijk geloof, een waar geloof (Calvinisme), deel van de literatuur heeft een polemisch karakter; strijdliteratuur waarbij men de religieuze tegenstander te lijf gaat. “Remonstranten (Arminianen) en de Contraremonstranten (Gomaristen). Heeft de mens een vrije wil of heeft God alles van te voren beschikt? (predestinatie). Standpunt innemen in geloofskwestie en kerk. Reformatie.” - Persoonlijk: beheersing en matigheid (burgerlijke deugden), meer ruimte voor de privé-sfeer in literatuur, aandacht voor opvoeding, partnerkeuze, huwelijk, vreugde en droefheid, je kunt er iets uit leren. “Meer aandacht voor het gezin.” Altijd een behoefte aan orde: onrust van opstand tegen Spanje, machteloosheid van individuele mens, onzekerheid ontstaan door het loslaten van het katholieke geloof: literatuur verschaft houvast door telkens te herinneren aan morele normen.

2. Het Stoïcisme vormde in de zeventiende eeuw vaak een bron van inspiratie. Wat hield deze filosofie in?

Antwoord: - Grieks-Romeinse filosofie. Alle hartstocht uitbannen en je neerleggen bij het onvermijdelijke. (en; beheersing en matigheid; materiële rijkdom is ongepast). Motieven - fortuna-motief (wankel menselijke voorspoed) - vanitas-motief (al het aardse is vergankelijk - In Emblematiek in schilderijen; zandloper, uitgebrande kaars, doodshoofd

3. Geef een korte beschrijving van de rederijkerskamers. Ga daarbij in op hun verspreiding, doelstellingen en ideologische achtergronden, organisatie, leden, activiteiten en hun publiek. Gebruik bij je antwoord ook hoofdstuk 4 van Pleij.

Antwoord: - “Vanaf 1400 organiseren stedelijke auteurs (amateurgezelschappen) zich in rederijkerskamers. De leden kwamen vanuit de plaatselijke gemeenschap. De rederijkerskamers vertegenwoordigde een organisatievorm waarin iemand met literaire ambitie plaats kon vinden en een leerschool kon doorlopen. Zij verstrekken spirituele troost en in de 15e eeuw worden zij de aanvoerders van het beschavingsoffensief. Zo verdedigen en bevorderen zij de stedelijke belangen (het handhaven van ethische regels en het organiseren van feesten en toernooien).”

4. Hoe komt het dat er zo weinig rederijkerswerk in druk te krijgen is?

Antwoord: - Het was gebruiksliteratuur, bestemd om bij bepaalde gelegenheden in eigen kring te functioneren. Het werk werd eventueel uitgegeven zonder vermelding van de\ auteur. De kamer trad op als collectief.

5. Welke maatschappelijke ontwikkelingen hebben het verval van de rederijkerij in de zeventiende eeuw bewerkstelligd?

Antwoord: - “Verschuiving van collectief naar individuele auteurs. En van traditioneel naar modern. Ook was er elitevorming.” (de auteurs wilden boven de middengroep staan en daar paste een kamer niet meer bij). - “Rond 1615 werd literatuur een product van individuele auteurs. Klassieke literatuuropvattingen dringen verder door. Nederlandse literatuur stijgt enorm in aanzien (dankzij poëzie van Heinsius). Hij stelde hoge normen vast voor echte literatuur (veel bestaande literaire activiteiten vielen daar toen buiten). - “Rederijkers waren minderwaardig volgens Heinsius. Daardoor werd de rederijker in de loop van de 17e eeuw meer dorpsvermaak (in Zuid-Nederland gebeurde dit iets later pas).

6. Welke omstandigheden in de Republiek maakten het economisch klimaat voor uitgevers bijzonder gunstig?

Antwoord: - “Combinatie van economische en culturele factoren.” Immigratie van goed geschoolde vakmensen uit Antwerpen (Zuid-Nederland) naar Amsterdam (Noord-Nederland), het ontbreken van censuur, de ligging en andere gunstige omstandigheden voor internationale handel. Ook werd de vraag naar lectuur in de moedertaal groter.