Samenvatting van week 4. Een samenvatting van het boek, hoorcollege/ werkcollege aantekeningen en samenvattingen van de artikelen. Bevat ook de bijbehorende begrippen en tijden.
Week 4
Het Seleucidenrijk neemt de rol van het Perzische Rijk als supermacht over. Het rijk streefde er niet
naar alle gebieden en volkeren die ooit door de Perzen en door Alexander waren veroverd volledig
onder controle te houden maar richtte zich vooral op de relatie et de steden. Volgens sommige
historici lieten de Seleuciden het licht van de Europese beschaving schijnen in het barbaarse ‘oosten’.
Volgens andere was het rijk niets eer dan een voortzetting van het Perzische Rijk onder een andere
dynastie.
Belangrijke tijden:
Ca. 330 – ca. 30 Hellenistische periode Griekenland en Nabije Oosten
294 Museum gesticht in Alexandrië
197 Romeinse overwinning op Macedonische leger
167 – 142 Opstand van de Makkabeeën
146 Macedonië wordt Romeinse provincie; verwoesting van Korinthe
133 Pergamon per testament nagelaten aan de Romeinse staat
86 Sula verwoest Athene
64 Seleucidisch Syrië wordt Romeinse provincie
30 Ptolemaeïsch Egypte wordt Romeinse provincie
Samenvatting Handboek
11. Hellenistische tijd ca. 330-30 v. Chr.
11.1. Inleiding
Alexander, sinds 336 koning van Macedonië, nam de plannen van zijn vermoorde vader Philippus II
over en voerde deze ook uit. De hellenistische tijd is een nieuwe fase voor zowel het Perzische als het
Griekse Rijk.
11.2 Alexander de Grote
Nadat Alexander eerst een opstand van Griekse stadstaten had neergelsagen ging hij achter Klein-
Azië aan. Daarna richtte hij zich op de Fenicische steden. Eerst moest hij de Perzische hoofdmacht
onder leiding van koning Darius III bij Issus verslaan (333). De inname van de Fenicische steden, en
vooral de Tyrus, nam veel tijd in beslag. Daarna trok Alexander naar Egypte en het centrum van het
Perzische rijk waar hij de perzen versloeg. Alexander stichtte vele steden. Alexander beschouwde
zichzelf als de legitieme opvolger van de Perzische koningen en ging zich ook als zodanig gedragen.
Hij probeerde het Perzische hofceremonieel in te voeren (vonden Grieken en Macedoniërs
verschrikkelijk). Alexander liet veel in het bestuur van het rijk bij het oude en paste zich aan aan de
lokale tradities. Alexander nam echter ook een zekere afstand van Perzië: hij werd koning van Azië en
niet van Perzië. Alexanders rijk moest een waardige opvolger van de Aziatische wereldrijken worden.
Macedonië was hierdoor een kerngebied tot buitengewest geworden. Dit alles wekte het
ongenoegen van Alexanders generaals en leidde tot conflicten.
11.3 Van Alexander de Grote tot de Romeinse bezetting
Het rijk van Alexander viel na zijn dood vrijwel onmiddellijk uiteen doordat er geen opvolger van
kaliber beschikbaar was. De macht in Azië vooreerst vooral te liggen bij Antigonus de Eenogige. Zijn
voornaamste concurrenten waren Seleucus en Ptolemaeus. De officiële koning, Philippus en
Alexander IV, werden in 317 en 310 vermoord en aan de fictie van het koningschap van Alexanders
Week 4
1
, familie kwam een einde in 305. Het resultaat van deze zogenoemde Diodochenoorlogen was dat het
rijk van Alexander uit elkaar viel en er nieuwe steden/rijken ontstonden.
Macedonië: het rijk van de Antigoniden
In 277 kwam er een stabiele dynastie in Macedonië onder Antigonus de Eenogige waarmee een
nieuwe dynastie ontstond. Er werd voortgebouwd op inheemse tradities. De zwaarste tegenstand
voor de Antigoniden kwam uit het verre westen, uit Rome, dat op verzoek van Griekse stadstaten
ingreep in het Griekse wespennest. Er volgen 4 Macedonische oorlogen. In 196 verklaarden zij de
Griekse steden vrij en autonoom.
Athene en Sparta
Opstandigheid tegen Macedonië had in de regel maar weinig succes. Athene had net wat meer
succes dan de Spartanen. Maar het einde van de Atheense democratie was wel gebeurd in 321 v.
Chr. Sparta kon weinig weerstand bieden omdat het simpel weg nog maar weinig Spartanen had.
Statenbonden in Griekenland
Meer succes om hun zelfstandigheid te handhaven hadden de Aetolische en Achaeïsche bonden. Er
was hier sprake van een bondsstaat.
Azië: het rijk van de Seleuciden
Het Seleucidische rijk was het grootste van de hellenistische rijken. Je zou kunnen zeggen dat het een
voortzetting was van het Perzische rijk onder een Macedonische dynastie. Het rijk was verre van een
etnische eenheid. Antiochus III de Grote (222) vergrootte nog een maal het rijk. Net als Xerxes en
Seleucus I overspeelde hij zijn hand echter toen hij in Griekenland wilde ingrijpen, waardoor hij in
conflict kwam met Rome (191-188). Hij werd door de Romeinen verslagen bij Thermopylae in
Griekenland en bij Magnesia in klein-Azië. Het verleis van Klein-Azië was echter niet dodelijk.
Anticohus IV Epiphanes (175) was zelfs in staat Egypte te veroven. Deze verovering gaf hij op onder
druk van de Romein, dien in 168 hun macht in het oosten hadden laten zien door een einde te maken
aan het Antigonidische Macedonië. Na de dood van Antiochus IV in 164 v. Chr. Verzwakte het rijk
door de dynastieke twisten die door de Romeinen werden aangewakkerd. Echt dodelijk was de
verlies van Mesopotamië in 141.
Egypte: het rijk van de Ptolemeeën
Het Ptolemeïsche rijk (Egypte) beleefde een grote bloei onder Ptolemaeus I (en II). Maar kende
daarna ook weer tijden van verval. Het Ptolemeïsche rijk was zeker onder de eerste drie koningen
een goed georganiseerd rijk, dat kon voortbouwen op de oude faraonische instellingen.
11.4 Het rijksbestuur en de steden in de hellenistische rijken
Er wordt vaak gesuggereerd dat in de hellenistische tijd grote monarchale rijken de plaats innamen
van de kleine zelfstandige stadstaten van de klassieke tijd. Griekenland bleef het terrein van de
stadstaten, hoewel vrijheid en autonomie in toenemende mate illusoir bleken. De hellenistische tijd
kent diverse ontwikkelingen. In de eerste plaats konden stadstaten internationaal geen machtige rol
meer spelen, zoals Sparta en Athene dat hadden gedaan. In de tweede plaats gingen in Griekenland
de bonden in plaats van de stadstaten een hoofdrol in de politiek spellen. In de derde plaats werden
overal in het oosten nieuwe Griekse steden gestichte. Steden ontstonden soms ook uit kolonies van
soldaten en veteranen, die de Seleuciden her en der gesticht hebben. De Griekse steden, zowel de
oude als het nieuwe, konden zich verhevigen in een bijzondere positie binnen de rijken. De Koningen
wierpen zich op als verdedigers van de vrijheid en de autonomie van deze steden, die zichzelf
mochten besturen met gekozen magistraten, een raad en een volksvergadering, zoals een Griekse
polis betaamde. Elke stad bezat ook een eigen grondgebied, waar de burgers hun landbouwgrond
bezaten en dat in veel gevallen bewerkten werd door onafhankelijke inheemse boeren. Maar dit
Week 4
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sanneboekholt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,24. Je zit daarna nergens aan vast.
