2. wegwijs in de bedrijfsbeëindiging- en opvolging
De wetgeving rondom de bedrijfsopvolging is verspreid over de wetten:
- Wet IB 2001;
- Successiewet;
- Invorderingswet.
3. belastingheffing bij bedrijfsoverdracht
De betaling van deze belastingen kan een gevaar opleveren voor de continuïteit van de onderneming.
De bedragen om de belasting te betalen, worden onttrokken aan de onderneming, waardoor minder
werkkapitaal overblijft.
3.2 gevolgen bedrijfsoverdracht: inkomstenbelasting
De Wet IB 2001 gaat uit van een heffing in box 1 over de totaalwinst van een onderneming tijdens zijn
gehele bestaan. Deze totaalwinst is opgebouwd uit jaarwinst en stakingswinst. De stakingswinst is de
winst die de ondernemer behaalt bij het staken van zijn onderneming. Bij de overdracht van een
onderneming is ook sprake van een staking van de onderneming. Deze stakingswinst bestaat uit:
- stille reserves (inclusief goodwill);
- fiscale reserves;
- desinvesteringsbijtelling
stille reserves
De boekwaarde zegt echter niets over de werkelijke waarde. De werkelijke waarde wordt gerealiseerd
door verkoop van de betreffende activa. Het verschil tussen de werkelijke waarde en de boekwaarde
heet stille reserve. Bij overdracht van de onderneming behoort de stille reserve tot de stakingswinst
en is belast met inkomstenbelasting. Een belangrijk deel van de overdrachtsprijs wordt bepaald door
de winstgevendheid van de onderneming. Naast een vergoeding voor de activa in de onderneming,
wil de ondernemer hiervoor een bedrag terugzien in de overdrachtsprijs. Kortom, de overnemende
partij moet betalen voor de goodwill van de onderneming. Ook deze goodwill behoort tot de
stakingswinst.
De overnemende partij mag de goodwill op de balans activeren als immaterieel activa. Hierover mag
worden afgeschreven. Zelf gecreëerde goodwill mag je niet activeren!
Fiscale reserves
Een ondernemer mag ten laste van zijn jaarwinst diverse reserves op zijn balans opnemen. Denk
hierbij aan:
- Oudedagsreserve: Een ondernemer voor de Wet inkomstenbelasting mag jaarlijks een deel
van de winst reserveren voor een oudedagsvoorziening. Het is niet vereist dat hiervoor
daadwerkelijk geld opzij wordt gezet. De dotatie aan de oudedagsvoorziening is een
boekhoudkundige reservering van een deel van de winst.
- Herinvesteringsreserve: Deze reserve maakt het mogelijk onder voorwaarden de opbrengst
van de verkoop van een bedrijfsmiddel opnieuw te investeren in een ander bedrijfsmiddel.
Dit zonder over de boekwinst af te moeten rekenen. Op deze manier wordt uitstel van
belastingheffing gerealiseerd
- Egalisatiereserve: Deze reserve is bedoeld voor de kosten die eens in de zoveel jaar moeten
worden gemaakt voor periodiek onderhoud van de bedrijfsmiddelen, zoals voor het
onderhoud van een bedrijfspand
,Bij overdracht van een onderneming vallen deze reserves vrij en worden belast als stakingswinst.
Overdracht bij overlijden
In sommigen gevallen komt het afscheid van de onderneming nog voordat de ondernemer zelf de
overdracht heeft kunnen realiseren. Het overlijden van een ondernemer betekent het einde van het
ondernemerschap voor de overleden ondernemer. Net als bij de overdracht tijdens leven vindt er in
dit geval heffing van inkomstenbelasting plaats over de stakingswinst. Bij de bepaling van de
stakingswinst blijven eventuele desinvesteringsbijtellingen buiten beschouwing.
Overdracht tijdens leven ib ondernemer
De verkoop van de aandelen leidt ertoe dat er wordt afgerekend over de ‘vermogenswinst’ die men
heeft behaald. Een directeur-grootaandeelhouder (dga) wordt niet belast in box 1 zoals een
ondernemer, maar in box 2 (aanmerkelijkbelangheffing). Naast reguliere voordelen, zoals dividend,
zijn ook vervreemdingsvoordelen belast. De overdracht van de aandelen is een vervreemding in de
zin van artikel 4.19 Wet IB 2001. Het belaste voordeel wordt dan gesteld op het verschil tussen de
overdrachtsprijs en de verkrijgingsprijs van de aandelen.
Overdracht tijdens leven directeur grootaandeelhouder
Overdrachtsprijs – verkrijgingsprijs = vervreemdingsvoordeel, hierover 26,9% ab heffing.
Als de aandelen via een schenking overgaan, is dat ook een vervreemding. Omdat een daadwerkelijke
overdrachtsprijs op dat moment ontbreekt, wordt de overdrachtsprijs gesteld op de waarde in het
economische verkeer van de aandelen.
Overdracht bij overlijden directeur grootaandeelhouder
Net als bij de IB-ondernemer vindt bij het overlijden van de dga geen echte overdracht van de
aandelen plaats. Om bij overlijden toch te kunnen heffen is in artikel 4.16, lid 1, onder e Wet IB 2001
een zogenaamde fictieve vervreemding bij overlijden opgenomen. Ook bij overlijden is dus AB-heffing
verschuldigd over het verschil tussen de overdrachtsprijs en de verkrijgingsprijs. De overdrachtsprijs
wordt dan gesteld op de waarde in het economische verkeer van de aandelen.
Naast ondernemingsvermogen en AB-aandelen kennen we ook nog ter beschikking gesteld
vermogen. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan een pand dat vanuit privé door de dga wordt
verhuurd aan de bv. Zowel bij overdracht tijdens leven als bij overlijden eindigt de
terbeschikkingstelling. In box 1 wordt dan afgerekend over het verschil tussen de overdrachtsprijs of
waarde in het economische verkeer en de boekwaarde van het TBS-vermogen. Ook kan hierbij
gebruik worden gemaakt van de TBSvrijstelling. Deze werkt analoog aan de mkb-winstvrijstelling,
behalve dat de TBS-vrijstelling 12% i.p.v. 14% bedraagt.
,3.3 gevolgen bedrijfsoverdracht: successiewet
Over een schenking is door de verkrijger schenkbelasting verschuldigd. Dit geldt voor de IB-
onderneming, de aandelen van een dga en TBS-vermogen, oftewel over het
‘ondernemingsvermogen.’ Bij overlijden vallen deze drie vermogensbestanddelen in de nalatenschap
van de erflater. Hierover zijn de erfgenamen erfbelasting verschuldigd.
De schenk- of erfbelasting wordt geheven over de waarde van hetgeen wordt verkregen. De
hoofdregel in de Successiewet is de waarde in het economische verkeer. Daarbij geldt dat die waarde
wordt bepaald alsof de onderneming wordt voortgezet: de going-concernwaarde. Dit is alleen anders
als de liquidatiewaarde hoger is. Onder liquidatiewaarde verstaan we de waarde van de losse activa
en passiva. TBS-vermogen moet ook op de waarde in het economische verkeer gewaardeerd worden.
Dit resulteert in de percentages genoemd in artikel 20 SW:
- Goodwill: 20%;
- Stille reserves: 20%;
- Oudedagsreserve: 30%;
- AB-aandelen 6,25%;
- TBS-vermogen 20%.
4. doorschuif- en bedrijfsopvolgingsfaciliteiten
, 4.4 inkomstenbelasting: doorschuifregeling
Bij de overdracht van een IB-onderneming (tijdens leven of bij overlijden) is dus in beginsel
inkomstenbelasting verschuldigd over de stakingswinst. Deze belasting is verschuldigd door de
huidige eigenaar van de onderneming. Onder voorwaarden vindt er echter geen heffing plaats. Dit is
het geval als er een doorschuifregeling van toepassing is. Bij de doorschuifregeling wordt de
belastingclaim van de overdrager doorgeschoven naar de overnemer. In feite verkoopt de huidige
eigenaar zijn bedrijf, inclusief de fiscale claim. Deze claim wordt gewaarborgd doordat de overnemer
verder gaat met de (lagere) boekwaarde van de overdrager. De Belastingdienst komt hierdoor niets
tekort. Zodra de overnemer de onderneming staakt, moet deze afrekenen over zijn stakingswinst. Die
stakingswinst bedraagt dan het verschil tussen de werkelijke waarde en de oorspronkelijke
boekwaarde van de overdrager.
Bij een dga werkt de doorschuifregeling grotendeels hetzelfde als bij een IB-ondernemer. We noemen
het dan echter geen boekwaarde, maar de verkrijgingsprijs van het AB-pakket. De huidige eigenaar
moet afrekenen over de vervreemdingswinst van het AB-pakket. Middels de doorschuifregeling gaat
de nieuwe eigenaar, de overnemer, verder met de verkrijgingsprijs van de overdrager. Een belangrijk
verschil met de IB ondernemer is echter dat bij verkoop altijd afgerekend moet worden.
IB ondernemer: overdracht tijdens leven
De voorwaarden voor doorschuiven zijn:
- De overdragende en de overnemende partij verzoeken gezamenlijk om toepassing van de
faciliteit.
- De overdracht vindt plaats aan:
een persoon die al 36 maanden medeondernemer is; of
een persoon die al 36 maanden als werknemer in de onderneming werkzaam was.
Overdracht middels een commanditaire vennootschap
In het kader van bedrijfsopvolging kan ook worden besloten een commanditaire vennootschap aan te
gaan met de bedrijfsopvolger. De onderneming wordt in dit geval niet verkocht of geschonken. Bij een
commanditaire vennootschap kwalificeert de beherende vennoot als ondernemer en de stille
vennoot als medegerechtigde. Als de stille vennoot in de toekomst de onderneming overdraagt aan
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saskiakragt2000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,56. Je zit daarna nergens aan vast.