CGO tussentijdse toets 1 oktober 2018
Summatieve toets, verloskunde en jeugdgezondheidszorg; 1e kans voltijd 2.1
Toetszitting: 60 minuten, alleen pen op tafel. Tassen, telefoons, horloges, jassen voorin lokaal.
Toetsprocedure:
Je mag 1 A4 per casus als antwoordformulier gebruiken. Meer wordt niet nagekeken. Schrijf
duidelijk en niet in de kantlijn.
- Als er bijvoorbeeld wordt gevraagd naar vier factoren, worden alleen de eerste vier
factoren die zijn beschreven nagekeken.
- Noteer je naam en studentnummer per pagina!
Casus 1: Faisa
Faisa is 28 jaar en woont samen met Frank in Broek in Waterland. Zij hebben daar een boerderij
en Faisa bestiert daar hun winkeltje in biologische producten. De boerderij loopt op zich goed,
maar het is hard werken en geeft ook af en toe veel zorgen. Faisa is nu 35 weken zwanger
(G2P0A1) en het begint haar een beetje zwaar te worden. Ze is moe, haar buik wordt zwaar, en
haar rug doet pijn. Op zich is de zwangerschap tot nu toe goed verlopen, al is haar bloeddruk wat
aan de hoge kant. Van de verloskundige moet ze het rustiger aan doen, maar ze kan Frank toch
niet alleen het werk laten doen. Ze gaat dus dapper door. Na weer een dag hard werken, gaat ze
vroeg naar bed, maar wordt om 23 uur wakker met erge pijn in haar buik. Ze denkt dat de weeën
begonnen zijn. Frank belt de verloskundige en krijgt te horen dat ze direct naar het ziekenhuis
moeten gaan. Vanwege de ligging van het kindje wordt besloten tot een sectio. Faisa bevalt van
een meisje genaamd Yousra. Ze weegt 2500 gram. De apgarscore is 9/10/10. Faisa en haar
dochter mogen op de 3e dag naar huis. De dagen in het ziekenhuis is haar dochtertje regelmatig
met hulp van een verpleegkundige aangelegd aan de borst en leek ze goed te drinken. Eenmaal
thuis wil Yousra vervolgens niet meer bij moeder drinken.
Onbekende begrippen:
- G2P0A1 = 2e zwangerschap, 0 bevallingen, 1 miskraam/abortus
- Apgar-score 9/10/10 = na 1 minuut: 9, na 5 min: 10, na 10 min: 10
Kernthema’s:
- Zwangerschap
- Afwijkende zwangerschap vroeggeboorte
- Afwijkende bevalling sectio, ligging kind
- Borstvoeding
Leervragen:
Wat betekent G2P0A1?
- G: gravida: aantal zwangerschappen
- P: para: aantal bevallingen
- A: abortion: aantal abortussen die zijn gepleegd
Hoe verloopt een normale zwangerschap?
- Eerste trimester: week 1 tot week 16
- Tweede trimester: week 16 tot week 27
- Derde trimester: week 87 tot de bevalling
Ontwikkeling foetus tijdens zwangerschap
Week 1 t/m 8
De eerste week van de zwangerschap begint op de eerste dag van een vrouw haar laatste
menstruatie. Omdat een vrouw pas ongeveer 2 weken na haar laatste menstruatie haar eisprong
heeft, is ze de eerste 2 weken dus feitelijk nog niet zwanger.
,In week 2 van de zwangerschap verplaatst de zygote zich vanaf de plek van bevruchting, de
eileider, naar de baarmoeder. Onderweg vermenigvuldigt de zygote zich snel tot een zeer kleine
bal van cellen, de blastocyste genoemd. Zes tot twaalf dagen na de bevruchting zal de blastocyste
zich innestelen in de baarmoederwand.
In week 3 begint de innesteling van de blastocyste. Uiteindelijk splitst deze zich op in 2 delen,
één deel wordt het embryo en het andere deel wordt de placenta. Deze voorziet het embryo van
voedingsstoffen en zuurstof. De vrouw kan last krijgen van
innestelingsbloedingen. Daarnaast maakt een vrouw het hormoon hCG aan, dit hormoon zorgt
ervoor dat de eierstokken van de vrouw geen eicellen meer laten rijpen. HCG zorgt helaas wel
voor heel veel bijwerkingen zoals misselijkheid, vermoeidheid, hoofdpijn, een zwakke blaas,
gevoelige borsten, duizeligheid en stemmingswisselingen.
Tijdens deze acht weken begint het embryo flink te groeien. Aan het begin worden de
bloedsomloop, hersenen en ruggenmerg aangemaakt zodat er zuurstof over het lichaam
verdeeld kan worden. Later begint ook het gezicht steeds meer vorm te krijgen. Bij het embryo
beginnen de armen en benen zich te ontwikkelen. De vrouw maakt in steeds grotere maten het
hormoon hCG aan en ook een ander hormoon genaamd progesteron. De placenta is
verantwoordelijk voor het hormoon hCG. Progesteron zorgt ervoor dat de baarmoederwand
intact blijft en een vrouw dus ook niet meer menstrueert. Als een vrouw wel zou menstrueren,
zou dit betekenen dat de baarmoederwandspieren het embryo daarmee ook afstoten. De grote
hoeveelheden hCG zorgt er ook voor dat de moeder last krijgt van eetbuien.
Week 9 t/m 16
Het hart van het embryo is opgedeeld in vier kamers en de kleppen beginnen zich te vormen, net
als de kleine tanden. De embryonale "staart" is volledig verdwenen. De externe
geslachtsorganen hebben zich ontwikkeld, maar zullen voor enkele weken nog niet te
onderscheiden zijn als mannelijk of vrouwelijk. De ogen zijn volledig gevormd, maar de
oogleden zijn dichtgesmolten en gaan pas in 27 weken open. De placenta is nu voldoende
ontwikkeld om het grootste deel van de hormoonproductie over te nemen.
Week 10 is het begin van de zogenaamde foetale periode, een tijd waarin de weefsels en organen
in het lichaam snel groeien en rijpen. De vitale organen - inclusief de nieren, darmen, hersenen
en lever- zijn op hun plaats en beginnen te functioneren. De lever gaat nu de rode bloedcellen
aanmaken i.p.v. de dooierzak, die momenteel aan het verdwijnen is. Er beginnen kleine nagels
op de vingers en tenen te groeien.
De handen zullen snel opengaan om zich vervolgens in vuisten te sluiten, minuscule
tandknoppen verschijnen onder het tandvlees en een paar botten in het lichaam beginnen te
harden. Ook het diafragma begint zich de vormen.
De reflexen gaan zich ontwikkelen. De vingers van de foetus zullen snel beginnen te openen en te
sluiten, de tenen zullen krullen, de oogspieren zullen klemmen en de mond zal zuigende
bewegingen maken. Ondertussen vermenigvuldigen zenuwcellen zich snel en vormen synapsen
zich razendsnel in de hersenen van de baby. De ogen zijn van de zijkanten naar de voorkant van
het hoofd gegaan en de oren zitten nu waar ze horen te zitten.
De haarvaten en organen zijn duidelijk zichtbaar doordat de foetus nog een dunne, doorzichtige
huid heeft. De maag ontwikkelt zich snel en begint zelfs al met het produceren van
spijsverteringssappen. In de laatste week van het eerste trimester is het risico op een miskraam
nu veel lager dan eerder tijdens de zwangerschap.
Verder beginnen de nieren met het produceren van urine. De foetus laat dit los in het
vruchtwater, dit gebeurt tot de geboorte. De baby begint over zijn hele lichaam een ultrafijne,
donzige laag haar te ontwikkelen, genaamd lanugo. De lever van de foetus begint deze week gal
aan te maken en de milt begint rode bloedcellen te produceren.
Daarnaast groeien de benen langer dan de armen en de foetus kan al zijn gewrichten en
ledematen verplaatsen. Hoewel de oogleden nog steeds dicht gesmolten zijn, kan het licht
voelen. De baby vormt smaakpapillen. In deze week zijn de geslachtsdelen goed te zien.
Het hart pompt dagelijks ongeveer 25 liter bloed rond. De patroonvorming van zijn hoofdhuid is
begonnen, hoewel zijn lokken nog niet herkenbaar zijn
, Tijdens de 9de week van de zwangerschap is bij de moeder nog geen lichamelijke verandering
met het blote oog waar te nemen, wel is de taille dikker. Waarschijnlijk voelt de moeder zich wel
al zwanger. Voor de meeste vrouwen zijn waarschijnlijk niet alleen ochtendmisselijkheid en
andere lichamelijke symptomen klachten waar ze last van hebben, ook de emoties zijn erg heftig.
Het lichaam is bezig met de groei van de placenta. De stofwisseling gaat sneller werken en de
hormoonniveaus stijgen. Stemmingswisselingen komen nu vaak voor. Doodsangst en een
opgetogen gevoel om ouder te worden wisselen elkaar constant af. De meeste vrouwen merken
dat hun stemmingswisselingen ongeveer tussen de 6de en 10de week het ergst zijn. De
stemmingswisselingen zullen richting het tweede trimester afnemen om vervolgens weer te
verschijnen als de zwangerschap ten einde loopt. De stemmingswisselingen worden veroorzaakt
door een stijgende progesteron- en oestrogeenlevel.
Voor de zwangerschap was de baarmoeder de grootte van een kleine peer. In deze periode
wordt deze zo groot als een avocado. De verdikking in de buik is waarschijnlijk te wijten aan een
lichte gewichtstoename en een opgeblazen gevoel.
In deze periode van de zwangerschap kan de moeder zich energieker voelen en de eventuele
misselijkheid kan zijn afgenomen. Echter, de misselijkheid kan nu ook komen opzetten. Naast
bovengenoemde zwangerschapsverschijnselen kan de moeder ook last krijgen van klachten:
- Duizeligheid: duizeligheid bij de moeder kan worden veroorzaakt doordat het embryo ook
bloed vraagt van het bloedvolume van de moeder. Daarnaast kan de duizeligheid worden
veroorzaakt door een lagere bloedsuikerspiegel.
- Constipatie: constipatie kan worden veroorzaakt door hormonale veranderingen bij de
moeder die de spijsvertering kunnen vertragen. Daarnaast is het mogelijk dat de vrouw
niet genoeg vezels tot zich neemt. Vezels bevorderen namelijk de peristaltiek van de
darmen (darmbewegingen). Stress kan constipatie veroorzaken en/of verergeren. Door
stress zal de zuurtegraad (pH-waarde) in het spijsverteringskanaal veranderen. Bovendien
kunnen stresshormonen de prikkel om te defeceren verminderen, waardoor de ontlasting
mogelijk langer in de darmen aanwezig blijft. Een andere factor die bijdraagt aan
constipatie is verminderde mobiliteit. Naarmate de zwangerschap vordert, zal de mobiliteit
van de vrouw verminderen door een totale gewichtstoename. Lichamelijke beweging
draagt bij aan een goede peristaltiek van de darmen. Als de hoeveelheid lichamelijke
beweging vermindert, zal dit daarom ook zijn uitwerking hebben op het defecatiepatroon.
- Misselijkheid: door een grote hoeveelheid actieve hormonen, vooral hCG en oestrogeen,
kan de vrouw last krijgen van misselijkheid. Sommige vrouwen zijn vooral misselijk in de
ochtend, andere vrouwen zijn gedurende de hele dag misselijk. Zodra de hormonen weer
enigszins in balans zijn en het lichaam gewend is aan de veranderingen, vaak tussen de
12de en 16de week, gaan bij veel vrouwen de misselijkheidsklachten over. Dit geldt echter
niet voor iedereen, sommige vrouwen blijven gedurende hun hele zwangerschap last
houden van misselijkheid.
- Brandend maagzuur: onder invloed van hormonen, voornamelijk progesteron, ontspant de
klep tussen de maag en slokdarm zich (de cardia). Dit gebeurt in het eerste trimester. Door
de groei van de baarmoeder blijft er minder plaats over voor de maag. Waardoor de zure
inhoud de slokdarm wordt ingeduwd. Vrouwen hebben hier vooral in het tweede en derde
trimester last van.
- Hoofdpijn, vermoeidheid en stemmingswisselingen: hoofdpijn, vermoeidheid en
stemmingswisselingen zijn vaak een reactie op alle veranderingen in het vrouwelijk
lichaam tijdens de zwangerschap. Een vrouw ondervindt vaak stress en spanning.
Daarnaast heeft zijn last van andere zwangerschapsverschijnselen en een verandering in
de hormoonhuishouding.
Week 17 t/m 24
In deze weken van de zwangerschap groeit de baby snel. Ongeveer 2 cm per week. Bij 17 weken
is de baby zo groot als een ui (18 cm). In deze weken ontwikkelt de foetus ook wimpers en
wenkbrauwen. Bij de moeder verdwijnt in deze weken het hCG hormoon en wordt een grotere
hoeveelheid progesteron aangemaakt. De spieren van de baby worden krachtiger, de baby gaat
