Antwoorden
Uitgebreide uitwerking alle werkgroepen Financieel-economische criminaliteit
Dit document bevat de uitwerkingen van alle vragen van alle werkgroepen van het vak.
[Meer zien]Voorbeeld 5 van de 32 pagina's
Voorbeeld 5 van de 32 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
5 beoordelingen
Door: thirzazielinski • 4 jaar geleden
Door: Annecoomans • 4 jaar geleden
Door: troyverberckmoes • 5 jaar geleden
Door: miss_iman8 • 5 jaar geleden
Door: marlourobles • 5 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Werkgroep 1: Typen en daderprofielenOverige aantekeningen werkgroep
AFM en DNB zijn toezichthoudende partijen. DNB houdt prudentieel toezicht op financiële systeem (of
banken genoeg geld hebben) en AFM houdt toezicht op gedrag op financiële markt. AFM is dus vooral
van belang voor dit vak. Afdeling marktintegriteit.
Toezichthouders die actief zijn bij casussen: NVWA bij paardenvleesfraude en AFM bij Liborfraude.
Libor
16 banken die bij Libor hoorden. Rabobank hoorde daarbij. Ze gaven rentetarieven door aan British
bankers association (is in Nederland de Nederlandse vereniging voor banken). Rabo had triple A status
en mocht daarom erbij horen. Er zijn 3 bureaus die keurmerken/ratings geven aan banken. A is grootste
status. Rabo was enige bank in Nederland die die status had. De 16 banken gaven elke ochtend een
voorgenomen rentetarief door voor leningen. British bankers association maakte dan berekening
(hoogste en laagste outliers werden er uit gehaald en dan werd gemiddelde berekend; dit is het Libor-
tarief). Libor-tarief is basistarief voor alle leningen. Bij die banken werkten mensen die elke dag
doorgeven hoe hoog hun tarief was van die dag (de submitters deden dat). Probleem in deze zaak is
dat ze beïnvloed werden door handelaren (die behoefte hadden aan hogere of lagere rente). Hierdoor
was doorgegeven tarief niet eerlijk.
Wie zijn de daders in Libor?
De eerste die werd veroordeeld was Tom Hayes. Hij wordt de Machiavelli van Libor genoemd (het
trucje nam hij steeds mee naar andere banken). Hij had een goede carrière.
Aantal Rabomedewerkers veroordeeld: Anthony Allen, Anthony Conti en Paul Thompson.
Huidige status van deze zaken: beide Anthony’s zijn vrijgesproken.
Twee bestuurders opgestapt na Libor-schandaal: Moerland en Schat.
Moerland zegt dat Nederlandse banken er buiten stonden (klopt niet, want is ook in Utrecht gebeurd).
Betrokken medewerkers waren er wel bij betrokken (indirect), hij zegt van niet.
Afgelopen jaar kwam Rabobank ook in de problemen in het buitenland (geld van Mexicaanse
drugskartels).
Alle veroordelingen in het buitenland geweest, omdat het onderdeel was van transactie van Rabo met
OM; geen individuele medewerkers vervolgen in Nederland. AFM houdt toezicht op
bestuursrechtelijke wet (het heeft geen strafrecht afdeling). Het delict valt onder Wet Financieel
Toezicht. Als we het juridisch willen bekijken, is het in witteboordencriminaliteit bijna altijd combinatie
van bestuursrecht en strafrecht. Bestuursrechtelijke regels zijn er om economie te reguleren en dit
type bedrijfsactiviteiten.
Paardenvleesfraude
Ene casus ging over ontdekking van paardenvlees in hamburgers in Britse supermarktketen Tesco.
Dader = Willy Selten. Paarden kwamen uit Ierland, geslacht in Engeland, dat vlees kwam bij Selten en
ging uiteindelijk terug naar Engeland die er hamburgers van maakten.
Andere zaak ging over beef lasagne van merk Findus. Dader = Jan Faasen. Paarden uit Roemenië. Fysiek
heeft hij nooit met die paarden te maken gehad; bij Selten lag het vlees echt in zijn eigen bedrijf. Faasen
handelde alleen maar.
Documentaire sjoemelen met vlees van Zembla gaat over 2 soorten criminaliteit: echte fraude (te veel
betalen, risico lopen) en niet naleven van hygiëne regels voor de slacht.
Faasen heeft bedrijf puur opgezet voor plegen van delicten.
1
,Definities van witteboordencriminaliteit
Offender-based, aard van de dader: ‘high social status, power and respectability of the actor’
Offense-based, aard van de daad: ‘committed by non-physical means and by concealment or guile to
obtain money or property, to avoid the payment or loss of money or property, or to obtain business
or personal advantage.’
1. Bespreek of deze zaken vallen binnen een offender-based en/of een offense-basedbenadering van
witteboordencriminaliteit.
• LIBOR-fraude: allebei. Offender-based omdat het gepleegd is door mensen met hoge sociale
status die (zoals de Nederlander P.) gerespecteerd wordt door collega’s en het bovendien
plegen in uitoefening van hun beroep. Offense-based omdat het doel persoonlijk gewin was
(het opstrijken van hogere bonussen) en aard van delicten (fraude, misbruik van vertrouwen).
Moerland en Schat passen sowieso in witteboorden profiel. De anderen (Conti, Allen en
Thompson) passen ook wel redelijk in het plaatje. Operationaliseringsprobleem van hoge
sociale status (wanneer heeft iemand dat precies?).
Zowel ja als nee is goed. Het gaat om interpretatie wat precies witte boord betekent.
Offense-based is het sowieso (definitie van Edelhertz in het boek).
• Paardenvlees-fraude: allebei. Offender-based omdat het gepleegd is door mensen die
directeur/eigenaar waren van eigen bedrijf en ze daarom hoge status hadden en in
gelegenheid waren om delict te plegen. Offense-based omdat het doel persoonlijk gewin was
en aard van delicten (fraude, misbruik van vertrouwen).
Ook hier weer operationaliseringsprobleem. Zowel ja als nee is eigenlijk goed, ligt aan je
argumentatie.
Offender-based: bedrijfsleiders, netwerk van bedrijven.
Offense-based: bedrog, oplichting, valsheid in geschrifte.
2. In hoeverre zijn kenmerken van witteboordencriminaliteit te herkennen in deze zaken?
Besteed o.a. aandacht aan de aard van de daders, de aard van de delicten, de aard van de schade
en de slachtoffers en de modus operandi.
• LIBOR-fraude
- De daders zijn veelal blanke mannen van rond de 40/50/60 jaar, hoge sociale status,
machtspositie.
- De schade is erg groot (Rabobank betaalde schikking van 774 miljoen euro, 800 triljoen
schade door Libor).
- Veel slachtoffers (andere banken en financiële instituties en burgers die leningen hebben
zoals studielening / hypotheek).
- Modus operandi verloopt via gelegenheden die daders hadden door hun positie in bedrijf;
ze misbruikten vertrouwen van anderen.
Modus operandi gaat over link met beroepsuitoefening: tijdens uitoefening van het
beroep (submitters moesten elke dag dat werk doen). Traders behoren het niet te doen,
maar ze konden het makkelijk doen vanuit hun positie.
- In hoeverre is delict hier kenmerkend voor witteboordencriminaliteit? Het gaat om
bedrog, manipulatie (fraude), misbruik van vertrouwen. Niemand wist precies waar
submitters mee bezig waren. Men vertrouwde op hen wegens hun kennis en specialisme
en zij maakten daar dus misbruik van.
- Niemand had nog een strafblad; dat is kenmerk van witteboordencriminaliteit (op late
leeftijd beginnen, weinig delicten).
- Crime heeft hier een veel ruimere betekenis. Welke wettelijke regels zijn overtreden?
Europese regelgeving, Amerikaanse regelgeving, Nederlandse regelgeving. Wet financieel
toezicht (3:10 en 3:17 = adequaat integriteitsbeleid; compliance systemen, om ervoor te
zorgen dat ze de wet goed naleven). Overtreding is hier een omissiedelict en traders
2
, hebben commissiedelict gepleegd. Het gaat om marktmanipulatie (art. 5:58 Wft). Je mag
niet met valse informatie rentetarieven beïnvloeden. AFM moet dat controleren.
Het gaat hier om een benchmark (onderliggende afspraak) waarop andere rente
gebaseerd wordt. Libor is benchmark. Dat valt niet onder Wft, dus AFM deed er niks mee.
Na Libor kwam nieuw artikel (5:58a): Verboden om onjuiste of misleidende informatie te
verstrekken of te verspreiden ten behoeve van vaststelling van een benchmark. Viel de
traders dan eerst niks te verwijten, hebben ze geen overtreding gepleegd? Spong was boos
om transactie waarbij werd afgesproken dat niemand vervolgd wordt. Hij startte art. 12
procedure op (klagen over niet vervolging). O.a. oplichting en ‘gesproken’ valsheid. Als het
net niet past in bestuursrechtelijke regels, is strafrecht vangnet.
Hier is het letterlijk dat ‘in white collar crimes they are searching for the crime’.
• Paardenvlees-fraude
- Modus operandi volgt relatief vaste methode. De werkwijze van F. laat zich ongeveer zo
samenvatten: Hij koopt goedkoop vlees, meestal paardenvlees, soms van zeer dubieuze
kwaliteit. Vervolgens regelt hij, bijvoorbeeld via de tussenhandel, een certificaat waarmee
het vlees wordt bestempeld als rund, wat hij voor een veel hogere prijs kan verkopen. Dus
bedrog. Uitgevoerd tijdens werk.
Vlees mengen, omlabelen en administratie vervalsen.
- Slachtoffers: veel bedrijven zijn failliet gegaan (want het vlees kon niet meer verkocht
worden), afnemers, productiebedrijven en vrieshuizen zijn slachtoffer geworden.
Bovendien zouden bepaalde paarden ingespoten zijn met een kankerverwekkende stof,
wat ervoor zou kunnen zorgen dat de volksgezondheid in gevaar komt en dus burgers ook
slachtoffer zijn. Echter was deze hoeveelheid heel klein en daardoor waarschijnlijk niet
schadelijk. Onduidelijk wie precies slachtoffers zijn. Mensen hebben te veel betaald, want
ze kregen iets dat minder waard was.
- Veel schade: zowel financieel (bedrijven gaan failliet) als mogelijke schade gezondheid.
- Aard van delicten: valsheid in geschrifte (paardenvlees met rundvlees vermengen zonder
dat je dit vermeldt). Het gaat weer over misleiding en bedrog. Welke regels zijn hier
overtreden? Valsheid in geschrifte.
Het gaat hier alleen over strafrecht. Hier is geen omissiedelict zoals bij Libor (en
bestuursrecht).
Bestuursrecht krijgt steeds meer bestraffend karakter door boetes die er in komen (geldt
als criminal charge) en dan mag je niet ook nog eens gaan vervolgen.
Wet economische delicten in wetboek van strafrecht: alle bestuursrechtelijke wetgeving
die geldt voor bedrijven, dan pleeg je ook strafbaar feit. Dit zie je in veel zaken, maar niet
in paardenvleesfraude want daar speelt alleen wetboek van strafrecht.
3. Moeten we de daders typeren als crisis responders, opportunity takers, opportunity seekers
of stereotypical criminals en waarom?
• LIBOR-fraude: opportunity takers, omdat de daders in een beroepsmatige situatie verkeerden
die hen in staat stelden om zichzelf te verrijken op een illegale manier.
Traders zagen mogelijkheid om submitters te beïnvloeden; gebruikgemaakt van
mogelijkheden. Low rate carrière (nauwelijks criminele carrière).
Verschil opportunity seekers & takers: toen het begon was het meer takers en daarna seekers?
Submitter wordt gevraagd en doet het (opportunity taker). Initiatief ligt bij de traders die naar
manieren zoeken om posities beter te krijgen (opportunity seeker).
Crisis responders: kredietcrisis. Libor speelde deels tijdens kredietcrisis. Manipulatie is
gemotiveerd door situatie van kredietcrisis. Rabo was grote winnaar van crisis in Nederland:
enige bank die niet omgevallen was en gered moest worden door overheid. Ze moest triple A
status behouden. Kredietcrisis ging over vertrouwen in banken. Rabo moest laten zien ‘kijk wij
blijven staan’. Manipulatie ging tegen hun belang in. Normaal zou je belang hebben bij hoog
3
, rentetarief (dan ontvang je meer geld); Rabo deed juist laag om te laten zien dat ze dat niet
nodig hadden en wel bleven staan.
Opportunity takers: fraudegevoeligheid LIBOR-proces.
Opportunity seekers: traders benaderen submitters.
• Paardenvlees-fraude: Faasen is waarschijnlijk opportunity seeker (speciaal bedrijf opgezet
voor criminaliteit).
Opportunity seeker is mid rate. Faasen is wellicht high rate (want pleegde ook drugssmokkel
en veel verschillende delicten). Faasen is opportunity seeker: hij zoekt afnemers paard en is
recidivist. Hij is eigenlijk stereotypical criminal: strafblad vleesfraude & drugs.
Selten is opportunity taker. Hij beweert dat de klant het mengsel wil, dus dan doet hij dat om
klant tevreden te stellen (hij reageert dus op wensen klant). Ook beetje crisis responder,
omdat het niet goed ging met bedrijf van Selten. Selten is low rate groep.
4. Moeten we ook de bedrijven als dader aanmerken?
• LIBOR-fraude: Ik vind dat zowel de bedrijven als de individuele daders als dader aangemerkt
moeten worden. Uiteindelijk is het bedrijf als geheel verantwoordelijk voor wat er gebeurt en
dus ook voor de Libor-fraude. Veel mensen wisten er van.
Nee: het zijn echt de traders en submitters die de fraude pleegden.
Ja: CEO draagt verantwoordelijkheid en hij is er ook geweest. Vestiging in Londen was echt
gericht op winst maken (business boven compliance). Ze handelen vooral uit bedrijfsbelang,
bestuur gewaarschuwd, overtreding. Wft: gebrek controle, banken bestraft. Overtreding op
bankniveau (want compliance niet goed nageleefd).
• Paardenvlees-fraude: Nee. Er is niet veel organisatie buiten Selten en Fasen om. Zij regelen
eigenlijk vrijwel alles zelf in hun bedrijf dus zijn zij verantwoordelijk en moeten als dader
worden aangemerkt.
Hoe groter organisatie, hoe minder belangrijk gedrag van individu wordt.
Midden- en Klein Bedrijf. Selten ís het bedrijf. Er werken 20 mensen. Ook Faasen = bedrijf.
Medewerkers wisten het. Daarom wel.
Nee omdat bedrijf eigenlijk te klein is.
Werkgroep 2: Verklaring van financieel-economische criminaliteit
Overige aantekeningen werkgroep
Mogelijke tentamenvragen over praktijkcollege AFM
• Effect van de boetes. Als overtreding al ongedaan gemaakt is, hoef je eigenlijk alleen nog maar
boete te geven. Waarom? Vanwege afschrikwekkende effect. Later hadden ze het over publiceren
van boetes. Waarom dan? Dat heeft afschrikwekkend effect, nog veel meer dan die boete.
Hoe werkt dat bij de bedrijven? Laten ze zich wel of niet afschrikken door een boete? Wat schrikt
dan wel af? Hoe werkt reputatiesanctie precies?
• Ze hadden het over malafide praktijken in de markt (afdeling marktintegriteit). Wat is onderscheid
tussen malafide (dan veronderstel je ook bonafide). Malafide is voor strafrecht. ING is net
strafrechtelijk afgedaan, zeg je dan dat ING malafide is? Dan wordt het nog lastiger wat malafide
en wat bonafide is.
• Gedragstoezicht betekent veel open normen dus veel discretionaire ruimte in het toezicht (werd
gezegd). Wat zijn nou open normen? Wetgeving bij dit vak is vergeven van open normen; in Wft
staat dat banken adequaat integriteitsbeleid voeren (maar wat is dat precies? Dat is een open
norm, dat moet bank zelf bepalen). Lastig toezicht te houden op open normen. Klopt inderdaad
4
, dat er veel discretionaire ruimte is. Waarom betekent gedragstoezicht / open normen veel
discretionaire ruimte? Is mogelijke tentamenvraag.
Volkswagen
Schmidt was verantwoordelijk voor compliance (naleving van wet- en regelgeving). Hij is strafrechtelijk
vervolgd. Volkswagen-ingenieur Liang ook. Dit zijn niet de hoogste mensen.
De hoogste mensen: Winterkorn (topman Volkswagen) is nu ook strafrechtelijk aangeklaagd. Audi-
topman wordt ook strafrechtelijk aangepakt.
Ford Pinto lijkt op zaak van VW. Ford moest zuinige kleine auto op de markt brengen. Het ging heel
slecht met Ford. Hoogste man zei dat ze toen auto moesten maken die goedkoop was etc. Er was
ontploffingsgevaar van de auto. Hierdoor zouden veel dodelijke ongevallen vallen en zou het veel
kosten met claims. Gekeken wat men zou doen als ze productie zouden aanpassen. Claims was
goedkoper, dus gingen ze gewoon door.
1. Met welke criminologische theorieën kan een verklaring worden gegeven voor de fraude met
sjoemelsoftware bij Volkswagen en de vastgoedfraude? Welke theorie biedt volgens jou de beste
verklaring?
• Volkswagen
- Differentiële associatie theorie (technieken, motivaties en rationalisaties → bij Volkswagen
gaat het letterlijk om een techniek. Neutralisatietechnieken worden aangeleerd; appelleren
aan hogere doelen, we moeten wel, want het hogere doel is de concurrentieslag winnen.
Bovendien ontkennen van verantwoordelijkheid; topmannen ontkennen dat ze het wisten).
Deze theorie gaat er kort door de bocht van uit dat crimineel gedrag aangeleerd wordt. Uit
een artikel blijkt dat het ‘al jaren stinkt in de autobranche’; onderzoekers van TNO en het
ministerie van Infrastructuur en Milieu houden er al jaren rekening mee dat fabrikanten
emissietests voor dieselauto's manipuleren. Experts bij TNO zien geregeld onverklaarbare en
'tegenintuïtieve' resultaten bij de tests die ze in opdracht van het ministerie uitvoeren. In de
praktijk stoten veel van de nieuwste 'schone' diesels daardoor een factor vijf tot tien meer
NOx uit dan de limiet.
Techniek is van de ene naar de andere gegaan (komt bij Audi vandaan). Andere merken
deden ook gelijksoortige dingen.
- Anomie / strain theorie = deprivatietheorie (theorie die verklaart vanuit achterstand). In
de zaak van Volkswagen is het relatieve deprivatie (ten opzichte van andere automerken
had Volkswagen een achterstand). Uitvlucht uit de strain is innovatie.
Passas (1990) probeerde anomietheorie van Merton uit te breiden naar
bedrijfscriminaliteit. Hij beweert dat maatschappijen die gebaseerd zijn op kapitalistische
economische principes, culturele en structurele tegenstrijdigheden hebben die wijd
verspreide bedrijfscriminaliteit promoten. Men wil altijd maximale winst behalen en
bedrijven concurreren met elkaar om dit te behalen. Kapitalistische economieën kennen
concurrerende structuur, waardoor bedrijven onder constante druk staan om beter te
presteren. Het wordt onduidelijk waar de grens tussen acceptabel en onacceptabel zakelijk
gedrag ligt. In deze ‘anomic’ omgeving is er constante druk om afwijkend gedrag te gaan
vertonen om doelen te bereiken en veel organisaties bezwijken onder deze druk. Volgens
Passas zijn bedrijfscriminaliteit en afwijkend gedrag dus onvermijdelijke bijproducten van
kapitalistische economieën.
➔ Volkswagen wilde de grootste ter wereld worden en moest daarom Toyota verslaan.
Volkswagen ziet gelegenheden in de olieprijs en de Amerikaanse automarkt.
Toyota heeft in Amerika succes met de hybride, een technologie die Volkswagen te
duur vindt. Het plan wordt een schone dieselmotor te ontwikkelen. Diesel is efficiënt
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bachelormastercriminologievu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,44. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 49160 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen