Samenvatting
Jaar 1
Periode 3
,Inhoudsopgave
Echografie..................................................................................................................................................... 4
Beeldkwaliteit..................................................................................................................................................4
Veiligheid.........................................................................................................................................................6
Pancreas.............................................................................................................................................................10
Galblaas en galwegen........................................................................................................................................11
Nieren.................................................................................................................................................................13
Milt.....................................................................................................................................................................15
Radiodiagnostiek......................................................................................................................................... 16
Radiologische beelddetectoren..........................................................................................................................16
Digitale monitoren.............................................................................................................................................18
Digitale dosisindicatoren....................................................................................................................................19
Nucleaire geneeskunde................................................................................................................................ 20
Dynamische onderzoek......................................................................................................................................20
Renografie..........................................................................................................................................................22
3-fase-skeletscan................................................................................................................................................25
Radiotherapie.............................................................................................................................................. 27
Wiggen...............................................................................................................................................................27
ME-berekeningen...............................................................................................................................................29
IGRT Basis...........................................................................................................................................................31
Radiobiologie advanced.....................................................................................................................................33
Medische vakken......................................................................................................................................... 35
Dermatologie:....................................................................................................................................................35
Schouder:............................................................................................................................................................37
Anatomie:......................................................................................................................................................37
Pathologie:.....................................................................................................................................................39
Therapie in de oncologie:...................................................................................................................................42
Wervelkolom......................................................................................................................................................45
Anatomie.......................................................................................................................................................45
Pathologie......................................................................................................................................................51
Icterus.................................................................................................................................................................52
Lever en galwegen.............................................................................................................................................53
Anatomie.......................................................................................................................................................53
Pathologie......................................................................................................................................................53
Pancreas.............................................................................................................................................................54
Anatomie.......................................................................................................................................................54
Pathologie......................................................................................................................................................54
Medische beeldvorming............................................................................................................................... 55
, Digitale beeldbewerking en -analyse.................................................................................................................55
Look up table (LUT)............................................................................................................................................59
DICOM en PACS..................................................................................................................................................60
IPV............................................................................................................................................................... 61
Assertief gedrag.................................................................................................................................................61
Gevoelens...........................................................................................................................................................61
Reflecteren.........................................................................................................................................................61
,Echografie
Fysica
Beeldkwaliteit
Echografie heeft de beste temporele resolutie.
Echografie geeft een beeld met de meeste details.
Spatiele resolutie = de kleinste afstand waarbij je optisch nog twee punten van elkaar kunt
onderscheiden. Dit gaat in drie richtingen:
Axiaal: in de richting van de echo-beeldlijnen die uit de transducer komen
o Van boven naar beneden in je beeld.
o Het kleinste detail wordt bepaald door de golflengte. Hoe kleiner de
golflengte, hoe beter de resolutie.
o Hoe hoger de frequentie, hoe beter de resolutie en hoe minder diep je kan
scannen. De keuze van de transducer hangt dus af van wat je wilt bereiken.
o Resolutie wordt uitgedrukt in mm. Dit geeft de kleinste afstand weer. Dus hoe
kleiner de mm, hoe beter de resolutie.
o Het kleinste detail is ongeveer 3x de gofllengte
Lateraal: loodrecht op de beeldlijnen
o Van links naar rechts in je beeld.
o Het kleinste detail wordt bepaald door de breedte van de bundel. De smalste
bundel geeft de meeste details.
o De bundelbreedte hangt af van elektronisch focusseren. Als echografist kun je
d.m.v. een of meerdere focuspunten te kiezen een zo’n smal mogelijke
bundel maken.
o De bundelbreedte is ongeveer 6x de golflengte.
Dikte: in de richting van de 3e dimensie
De bundelbreedte (6x) is altijd groter dan de axiale resolutie (3x). De beeldkwaliteit van
boven naar beneden is daarom beter dan de beeldkwaliteit van links naar rechts. De
beeldkwaliteit is dus niet overal hetzelfde. De axiale resolutie is beter dan de laterale
resolutie. Daarom bekijken we bij echografie organen zowel van de voorkant als van de
zijkant.
,Temporele resolutie = het correct beschrijven van beweging; een afbeelding zonder
vervaging (blur). In de echografie heb je 20 – 80 fps. Meer beelden per seconde (= hogere
framerate in fps of Hz) geeft een betere temporele resolutie. Dit kun je bereiken door:
Een smaller beeld
Minder lijnen, dus je kunt sneller je volgende beeld maken.
Minder diep scannen
Je hoeft minder lang te wachten op de volgende lijn dus kunt sneller beelden
maken.
Minder echo lijnen (meer interpolatie)
Kost kwaliteit, maar levert snelheid op.
Focuspunten verminderen
Sharpness = het vermogen van een echo-systeem om overgangen in weefsels, zo
nauwkeurig afgegrensd mogelijk, weer te geven. Sommige mensen vinden een heel scherp
beeld fijn (een hard beeld) en andere hebben het liever wat vager (een zacht beeld). Het is
bij post-processing aan te passen. Het heeft een directe relatie met de spatiële resolutie.
Ruis (noise) = de willekeurige variatie in de amplitude van de gemeten echoes en, hieraan
direct gerelateerd, de variaties van grijswaarden in het echobeeld. Je hebt twee
vsrschillende soorten ruis:
- Elektronische ruis
- Akoestische ruis
Ruis zit altijd in je echobeeld en voornamelijk in de diepte (onderin). Daar verzwakt je signaal
het meeste. Daar gaat je signaal onder in de ruis. Vanaf daar weet het systeem dat de
objecten niet meer te onderscheiden zijn en heb je het ruisniveau bereikt.
Bijvoorbeeld in de lever is er ruis aanwezig door de verstrooiing. De nieuwere echosystemen
optimaliseren deze korreligheid maximaal en maken er een mooie homogene lever van.
De kwaliteit tussen echosystemen kunnen verschillen. Als je bijvoorbeeld over de draad van
de transducer bent gereden, kunnen er beelden kapot zijn. Dit kun je controleren door
bijvoorbeeld een paperclip over de transducer te laten glijden. Daar waar je de paperclip niet
meer ziet, zal hoogstwaarschijnlijk een beeld kapot zijn. Je kunt ook de kwaliteit meten met
behulp van bijvoorbeeld een fantoom.
,Veiligheid
Statisch gezien is het enige effect dat ultrasound heeft op een baby dat ze vaker linkshandig
zijn. Dit is toeval. Ultrasound is dus in geen enkele manier schadelijk.
Aan het uitoefenen van ultrasound op een persoon zit geen limiet. Maar denk eraan:
ultrasound is energie, deze energie wordt deels gereflecteerd en deels geabsorbeerd,
absorptie is energieverlies, maar energie gaat nooit verloren. Dit energieverlies wordt
omgezet in beweging: thermische energie en mechanische energie
Thermische energie
Thermische energie = wrijving. Dit wordt aangegeven in het systeem als thermische index
(TI) het getal is de verhoging in temperatuur: TI van 1 betekent 1 graden omhoog. Bij de
huidige systemen is dit gelimiteerd op een TI van 2 dus maximaal 2 graden.
Mechanische energie
Mechanise energie = versnelling en cavitatie.
Versnelling: een stilstaand deeltje wordt overladen door een ultrasound golf, dit is een
enorme kracht voor zo’n deeltje en het is de vraag of dat deeltje nu uit zijn rooster kan
trillen of zelfs kapot kan gaan.
Cavitatie: mate van vervorming is een mate van de hoeveelheid energie die wordt
uitgezonden.
We meten dus op twee manieren de hoeveelheid energie naar de patiënt: ter gevolge van
de warmte en twee door de gevolgen van de mechanische effecten. Dit wordt uitgedrukt in
MI. Echter is de versnelling niet groot genoeg om deeltjes uit hun rooster te halen. Bij
huidige systemen staat deze gelimiteerd op 1,9.
Verzwakking
Hoge frequenties worden meer verzwakt, dus laten meer energie achter in het lichaam en
zijn dus schadelijker. Verzwakking wordt weergegeven in dB/cm. Spieren verzwakken het
meeste dus deze zullen eerder opwarmen.
Vermogen en intensiteit
Vermogen: de hoeveelheid energie die per seconde door het totale transduceroppervlak
wordt uitgestraald. 1 Watt = 1 joule per seconde (J/s)
,Intensitiet: het vermogen dat per iedere m2 transduceroppervlak wordt uitgestraald
(Watt/m2)
Het vermogen gaat allemaal naar het focuspunt, waardoor de intensiteit daar vrij hoog is.
Intensiteit is dus het vermogen per oppervlakte. Intensiteit is hetgeen dat schadelijk kan zijn.
fabrikanten kiezen er vaak voor om alleen het vermogen weer te geven, omdat dat minder
hoog lijkt.
Piekwaarde = de maximale waarde. Fabrikanten zullen er eerder voor kiezen om de
gemiddelde waarde weer te geven, omdat het dan minder lijkt.
Energie aspecten
Spatieel = S, temporeel = T, gemiddelde = A, piekwaarde = P
SA = gemiddelde intensiteit over doorsnede bundel
SP = Piekwaarde intensiteit in de bundel
TA = gemiddelde intensiteit geluidspuls over periodetijd
PA = gemiddelde intensiteit geluidspuls
ISATA wordt opgegeven door fabrikant gemiddelde tijd bij gemiddelde energie.
ISPPA willen wij weten de intensiteiten op de plek met de hoogste energie.
,Artefacten
Een artefact is iets wat niet goed wordt afgebeeld, zoals verkeerde locatie, vorm, grootte en
aan- of afwezigheid. Doordat iedereen een andere perceptie heeft op een beeld, ziet
iedereen ook iets anders. In iedere afbeelding bij echografie zitten artefacten.
Artefacten ontstaan doordat geluid niet precies doet wat je wil dat het doet.
- Het beweegt zich niet rechtlijnig voort
- De bundel divergeert
- Geluid beweegt niet met constante snelheid
- Geluid neemt omwegen
- De sterkte van de echo is niet evenredig met het verschil in akoestische impedantie
Je hebt verschillende soorten artefacten:
Slagschaduw
Bij slagschaduw wordt de gehele bundel teruggekaatst door bijvoorbeeld bot of een
niersteen. Het beeld na dat bot of die steen is dan een schaduw, dit noemt men
slagschaduw.
Versterking
Bij versterking is er eigenlijk sprake van een “niet-verzwakking”. Dit treedt op na
bijvoorbeeld een cyste, in de cyste zelf wordt het geluid niet verzwakt, daardoor is de
intensiteit na de cyste veel hoger dan bij omliggend weefsel. Na de cyste ontstaat dan een
witte schaduw, dit heet distale versterking.
Je kunt door de versterking en slagschaduw een verschil maken tussen een cyste en een
tumor.
Reverberatie
Bij reverberatie komen de geluidsgolven tegen een hard
voorwerp (zoals een naald) en gaan die terug naar de
transducer. Dit herhaalt zich met de geluidsgolven,
daardoor lijkt het voor de transducer dat het geluid van
steeds verder weg komt en lijkt het tot diep in de patiënt
door te gaan
Geluidsgolven komen uit transducer en gaan door de gel
Stuitert tegen lucht en komt tegen transducer aan, dit
herhaalt zich, daardoor “denkt” de transducer dat het
geluid van heel ver weg komt en lijkt het voor heel lang
door te gaan. Dit heb je ook bij een hard voorwerp in de
huid, bijvoorbeeld een naald.
,Spiegel
Bij een spiegelartefact reflecteert de geluidsbundel tegen
bijvoorbeeld het diafragma. Vervolgens komt die tegen de
afwijking (bijvoorbeeld op de afbeelding een hemangioom).
Vervolgens kaatst het terug, via het diafragma, tegen de
transducer. De transducer zet het object dan op de lijn waar die
ook is binnengekomen en krijg je dus een spiegelartefact. Het
echte object wordt ook afgebeeld met behulp van de andere
bundels.
Sidelobes
Sidelobes zijn kleine extra bundels die meegaan met
de hoofdbundel. Wanneer er iets wordt afgebeeld via
de sidelobes, komen deze op het verkeerde punt
terecht. De sidelobes kaatsten terug op iets wat aan de
zijkant zit, maar dan “denkt” de transducer dat die op
de hoofbundel ligt.
Partial volume
Wanneer een object kleiner is dan de bundelbreedte, ontstaat er geen schaduw achter het
object. Wanneer je dit bij bijvoorbeeld een steen hebt, kun je niet zeker zijn of het een steen
(calcificatie) is of vet.
Speckle
Speckle is ook wel verstrooiing, dit ontstaat wanneer het object kleiner is dan de
golflengte en het geluid alle kanten op gaat. Dit is de reden dat je de lever kan afbeelden.
Hoe hoger de frequentie, hoe kleiner de golflengte en dus het meer speckle. Wanneer er
meer speckle is, dan zal het beeld wat meer uitgesmeerd zijn dan bij weinig speckle.
, Pancreas
- De pancreas bestaat uit een caput (=kop), corpus (=lichaam) en cauda (=staart).
- Caudaal van de vms ligt de processus uncinatus
- De kop van de pancres kan soms tot wel 8 cm zijn, dus daarom moet je ver genoeg
door scannen naar caudaal (totdat de darmen in beeld komen)
- Longitudinaal boven de aorta zie je het corpus van de pancreas lopen. Door te
kantelen naar links in de patiënt zie je de staart. Door de transducer te verplaatsen
naar rechts in de patiënt zie je het corpus overgaan in de caput.
- De lijn van holm:
Pancreatitis
- De spijsverteringsenzymen worden te vroeg actief, waardoor een ontsteking ontstaat
- Dit kan tijdelijk of langdurig zijn
- Een oorzaak kan zijn dat de afvoergang van de alvleesklier door galstenen verstopt zit
en overmatig alcoholgebruik
- Je kunt dit zien op een echografisch beeld, doordat de caput en de processus
uncinatus zijn vergroot en de contouren van de gehele pancreas zijn vervaagd. De
pancreas is inhomogener. De ductus pancreaticus is vergroot.
Tumor in de pancreaskop
- Een tumor in de pancreaskop kan de galwegen afsluiten, waardoor men last krijgt
van icterus.