Deel I: Het oude Nabije Oosten
H1 Het ontstaan van de beschavingen in Egypte en Mesopotamië
Gedurende de steentijd had de mens een nomadische levenswijze. De mens ontwikkelde
steeds effectievere werktuigen zodat hij beter van de natuur kon profiteren. In het begin van
de nieuwe steentijd kwam de ontwikkeling van de landbouw op gang. Dit wordt de
neolithische revolutie genoemd.
1.1 Landbouw
Bij de landbouw onderscheiden we 2 typen: regen- en irrigatielandbouw. Regenlandbouw
vond vooral plaats in Iran, Noord-Irak, Noord-Syrië en het kustgebied van de Middellandse
Zee. Egypte en zuidelijk Mesopotamië waren aangewezen op irrigatielandbouw. Door de
uitvinding van de landbouw konden mensen langer op dezelfde plaats blijven en zich
bezighouden met andere zaken dan de voedselproductie.
1.2 Steden
In het begin van het neolithicum waren overal dorpen ontstaan, die hier en daar al het
aanzicht van een stad met ommuring kregen. De grootste en invloedrijkste steden
ontstonden in het vierde millennium v.C. aan de oevers van de grote rivieren. Daar was de
hoogste voedselproductie mogelijk en konden de meeste mensen bij elkaar wonen.
Het centrum van de mesopotamische stad was de tempel. De tempel was de woonplaats
van de staatsgodheid en ontwikkelde zich tot een grote organisatie met veel grondbezit.
Deze tempelorganisatie hield zich bezig met de landbouw, veeteelt en ambacht en had
daarom veel mensen in dienst. Uit behoeften van de tempeleconomie ontstond rond 3400-
3200 het schrift: spijkerschrift. Niet veel later ontstond in Egypte het hiërogliefenschrift.
Beiden geschriften waren erg moeilijk en werden alleen door een kleine groep geschoolde
professionele schrijvers beheerst.
In de samenleving ontstond een tegenstelling tussen de sedentaire en nomadische
levenswijze. De boeren waren sedentair, terwijl de veehouders nomadisch waren. Deze
indeling moeten we echter niet te strikt toepassen. De vertegenwoordigers van beide
levenswijzen stonden gedurende de hele oud-oosterse geschiedenis in een haat-
liefdeverhouding tegenover elkaar. De sedentairen waren bang voor plunderingen door de
nomaden, maar tegelijkertijd hadden beide groepen elkaars producten nodig. Deze
tegenstelling was een geliefd thema in de literatuur.
1.3 Geografische gesteldheid: overeenkomsten en verschillen
De geografische gesteldheid van Egypte en Mesopotamië vertoont belangrijke
overeenkomsten: beiden zijn afhankelijk van rivierwater, er valt nauwelijks regen en er is
gebrek aan grondstoffen. Er zijn echter ook belangrijke verschillen. In Egypte zijn de
voorwaarden voor landbouw gunstiger dan in Mesopotamië. De Nijl overstroomt in Egypte
namelijk voordat de zaaitijd begint, terwijl de Eufraat en Tigris juist net voor de oogst
overstromen. Daarnaast is het water van de Nijl van betere kwaliteit. De Eufraat en Tigris
voeren namelijk schadelijke zouten mee. Daarbij kan door langdurige irrigatie de grond
zodanig verzilten dat landbouw onmogelijk wordt.
Een ander belangrijk verschil heeft betrekking op de omgeving. Egypte werd door woestijn
omringd en was daardoor veel moeilijker bereikbaar dan Mesopotamië, waar de overgang
naar minder vruchtbare streken veel vloeiender verliep. Dankzij zijn geïsoleerde ligging kreeg
Egypte pas in het midden van het tweede millennium te maken met invasies van
buitenlanders. Dit verschil heeft grote politieke consequenties gehad.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lfem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
