Het autonome zenuwstelsel – Neurowetenschappen
Hoorcollege 31. Hoofdstuk 21.
Indeling autonome zenuwstelsel
Het autonome zenuwstelsel kan worden onderverdeeld in:
• Viscerosensibel (afferent).
• Visceromotorisch (efferent).
• Enterisch (spijsverteringskanaal).
Visceromotorische, autonome zenuwstelsel
Het visceromotorische, autonome zenuwstelsel reguleert de onwillekeurige activiteit van inwendige
organen, zoals het hart, de longen en de spijsverteringsorganen, door de aansturing van gladde spieren,
klieren en de hartspier. Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee grote onderdelen:
• Het sympathische zenuwstelsel.
• Voornamelijk actief in actie/bij beweging.
• Fight or flight.
• Maakt maximaal gebruik van metabolische bronnen mogelijk.
• Het parasympatische zenuwstelsel.
• Voornamelijk actief in rust.
• Rest and digest.
• Zorgt voor de aanmaak van metabolische bronnen.
Opbouw autonome zenuwstelsel
Lower motorneuronen van het visceromotorische systeem liggen buiten het centrale zenuwstelsel in
tegenstelling tot lower motorneuronen van het somatomotorische systeem (zie Samenvatting Perifeer
motorisch neuron: spierreceptoren en reflexen). De cellichamen van deze lower motorneuronen liggen
namelijk in autonome ganglia. De locatie van autonome ganglia is verschillend:
• Autonome ganglia met cellichamen van lower
motorneuronen van het sympathische
visceromotorische systeem liggen dichtbij het
ruggenmerg.
• Autonome ganglia met cellichamen van lower
motorneuronen van het parasympatische
visceromotorische systeem liggen in de neurale
plexus (= een netwerk van neuronen) vlakbij of in
het doelorgaan.
Lower motorneuronen van het visceromotorisch systeem
worden ook wel post-ganglionaire neuronen genoemd.
De contactplaats tussen een visceromotorisch neuron en het doelorgaan is minder complex dan de
contactplaats tussen een somatomotorisch neuron en een skeletspier. Hierdoor zal neurotransmitter die is
afgegeven door een visceromotorisch neuron over een grotere afstand diffunderen voordat het bindt aan
de post-synaptische receptor.
Het sympathische zenuwstelsel
Het sympathische zenuwstelsel is altijd tonisch actief om sympathische functies op peil te houden
ongeacht de omstandigheden. Het sympathische zenuwstelsel is niet actief volgens een alles-of-niets-
principe, maar vele sympathische reflexen kunnen onafhankelijk van elkaar geactiveerd worden.
1
, Post-synaptische neuronen in sympathische ganglia hebben uitgebreide dendrietbomen. Dit betekent dat
deze neuronen door een groot aantal pre-ganglionaire neuronen geïnnerveerd worden. Er is een grote
mate van convergentie.
Activatie van het sympathische zenuwstelsel leidt tot de volgende aanpassingen:
• Dilatatie van pupil.
• Vasoconstrictie van bloedvaten in de huid en het spijsverteringskanaal.
• Dilatatie van bronchiën.
• Toename cardiac output.
• Vasodilatatie van bloedvaten in skeletspieren.
• Stimulatie bijnier tot uitscheiding van adrenaline.
• Stimulatie pancreas tot uitscheiding van glucagon.
Bouw van het sympathische zenuwstelsel
Pre-ganglionaire neuronen liggen in de intermediolaterale cel
kolom in de laterale hoorn van het ruggenmerg. Deze
intermediolaterale cel kolom verloopt van de bovenste
thoracale segment (T1) tot de bovenste lumbale segmenten
(L2). Deze pre-ganglionaire neuronen reguleren de
sympathische output voor het hoofd, de thorax, het abdomen
en het bekken. Axonen van pre-ganglionaire neuronen
verlopen eerst via de nervus spinalis, maar verlaten deze via de
ramus albus. Vervolgens termineren de pre-ganglionaire
axonen op verschillende plaatsen:
• Paravertebraal ganglion.
Paravertebrale ganglia liggen langs het ruggenmerg in
de grensstreng (= truncus sympaticus). Pre-ganglionaire
axonen termineren op lower motorneuronen/post-
ganglionaire neuronen die de lichaamswand
(bloedvaten en huid) innerveren.* De overschakeling
van pre-ganglionaire axonen op post-ganglionaire
neuronen vindt plaats in het paravertebraal ganglion die
op hetzelfde niveau als het ruggenmergsegment waar
het pre-ganglionaire axon uittreedt ligt of in een
paravertebraal ganglion die een niveau hoger of lager
dan het ruggenmergsegment waar het pre-
ganglionaire axon uittreedt ligt. De post-
ganglionaire axonen verlaten het
paravertebraal ganglion via de ramus griseus.
Vervolgens voegen de post-ganglionaire
axonen zich bij de nervus spinalis.
• Prevertebraal ganglion.
Pre-ganglionaire axonen verlopen via een
paravertebraal ganglion in de grensstreng en
een splanchnische zenuw (nn. splanchinici)
naar een prevertebraal ganglion.
Prevertebrale ganglia liggen in de borst, het
abdomen en het bekken (coeliakie ganglion,
superieure mesentericus ganglion, inferieure
mesentericus ganglion) vlakbij de
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukbmw. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
