College aantekeningen
Hoorcolleges Grondrechten
- Vak
- Grondrechten
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Dit document bevat uitgebreide aantekeningen van de hoorcolleges Grondrechten zoals deze zijn gegeven in collegejaar 2018/2019.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 66 pagina's
Voorbeeld 4 van de 66 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
GrondrechtenHoorcolleges
1
,Hoorcollege 1A
Hoe kijken mensen naar grondrechten?
Er zijn twee visies: ene visie zegt: grondrechten zijn met de mens gegeven; als je geboren wordt zijn
er direct bepaalde onvervreemdbare rechten. Die heb je omdat je mens bent. De tweede benadering
kijkt meer juridisch: de grondrechten zijn gecodificeerd in wetgeving en kunnen ook afgepakt
worden. Ze zijn niet minder belangrijk maar ze zijn juridisch. Deze twee werelden botsen. Wij gaan
het vooral hebben over de tweede benadering. Waarom kun je ze niet helemaal scheiden? Bij de
interpretatie van de grondrechten speelt de eerste visie ook een rol. Over menselijke waardigheid
enzovoort. Dat maakt het lastig: soms heeft de rechter een ideaal en moet deze toepassen hoewel
het gecodificeerde recht minder ver reikt.
Wat zijn grondrechten?
Grondrechten zijn fundamentele rechtsnormen die de strekking hebben het individu persoonlijke
vrijheid en een menswaardig bestaan te verzekeren en die de handelingsvrijheid van met name de
overheid beperkt. Grondrechten zijn volgens het moderne denken ontstaan rond de Verlichting
opkomst rationalisme. Het individu is een onderdeel van de samenleving; er is sprake van een
sociaal contract. Burgers sluiten een contract en richten daarmee een overheid op. Hoeveel macht
heeft deze overheid? Locke: moderne vader van het grondrechtdenken. Kern van het individu moet
worden gerespecteerd: de staat is er voor de individu, niet andersom. Tot die tijd gaat het vooral om
de plaats van de mensen binnen de sociale orde. Er is daarvoor ook wel sprake van individueel besef
maar is vooral in de middeleeuwen bepaald. Luther: de kerk roept van alles, maar je moet zelf de
bijbel gaan lezen. Dit ging dus in tegen het sociale verband dat voorheen een grote rol speelde. Dit
moderne denken staat haaks op de gedachte dat er universele normen zijn.
Grondrechten zijn vandaag de dag belangrijk. Enerzijds: als je overal alles maar de noemer
grondrechten op plakt, word de gedachte ondermijnt dat het hier gaat om de menswaardigheid van
je bestaan. Het beroep op grondrechten wordt aan de andere kant wel steeds vaker gedaan, het
rechtstatelijke argument wordt steeds vaker ingeroepen. Denk aan de politieke discussie bij
bijvoorbeeld Urgenda, dit is in eerste plaats een onderwerp van een democratisch debat. Meest
opvallende: rechter zegt in die uitspraak dat het moet, terwijl in art. 18 EVRM alleen staat dat er
sprake is van recht op leven. Het beroep op grondrechten breidt zich dus uit; dit kan dus ook de
andere kant op uitwerken, omdat gesteld kan worden dat dan alles valt onder het begrip
grondrechten.
Structuur Straatburgse zaak:
1. Facts kun je in principe overslaan, doorbladeren, waar gaat de zaak globaal over? Feiten
heb je.
2. Law eerst samenvatting wat ze tot dan toe allemaal hebben gedaan. Dan wat er allemaal
in algemene zin is gezegd over de verschillende rechtsbepalingen. En dan komt er een stuk
over wat dit in dit concrete geval betekent. Je moet dus slim lezen. Lees aan de hand van
vragen.
Bronnen
Europees niveau
Leijten: (1975) Het EVRM is zo vaag en houdt binnen die vaagheid nog zoveel slagen om de arm, dat
wij wel volslagen tot barbarij zullen moeten zin vervallen, voor iemand er – alle directe werking ten
spijt – met succes een beroep op kan doen en zijn we eenmaal barbaren geworden, dan trekken we
ons zelfs van het Verdrag niets meer aan.
2
,Europese Hof voor de Rechten van de Mens: Straatburg
Hof van Justitie: Luxemburg
Binnen de EU worden de grondrechten steeds belangrijker. Toma Handvest is in opkomst. ESH,
Europees Sociaal Handvest. Hier staan de sociale grondrechten in. Hierbij gaat het om de mate
waarin de bepaling de burger rechten verschaft. Sociale grondrechten zijn grotendeels niet een ieder
verbindend; deze zijn dus niet voor de rechter inroepbaar. Dit in tegenstelling tot de klassieke
grondrechten: deze zijn grotendeels wel in te roepen voor de nationale rechter.
Internationaal niveau
Internationaal niveau: IVBPR of ook wel BUPO-verdrag dit ziet op de burgerlijke en politieke
rechten. Wat is het belangrijkste verschil wat betreft de werking? Je kunt je wel voor de nationale
rechter op een bepaling uit het BUPO-verdrag beroepen. De rechter gaat na op grond van art. 93 en
94 Gw of de bepalingen een ieder verbindend zijn.
IVBPR-zaak: uitspraak is niet bindend (afkomstig van het comité).
EVRM-zaak: uitspraak is wel bindend.
Reikwijdte
De reikwijdte moet je onderscheiden van de beperkingsmogelijkheid.
Tweetrapsraket:
1. Reikwijdte
2. Beperkingsmogelijkheid
Belangrijk om deze volgorde aan te houden: als iets niet door het grondrecht wordt beschermd, hoef
je ook niet naar de beperkingen te kijken.
Er zijn drie typeringen:
1. Centraal staat de inbreuk makende handeling (vb: foltering, 3 EVRM)
2. Centraal staat de handeling van de burger (vb: vrije meningsuiting)
3. Centraal staat een bepaalde sfeer of object (vb: het privé-leven, de persoonlijke levenssfeer,
lichamelijke integriteit)
Reikwijdte
Casus
Een Sikh wordt geverbaliseerd wegens het zonder helm op een bromfiets rijden. Hij beroept zich op
zijn vrijheid van godsdienst nu zijn geloof hem het dragen van een tulban voorschrijft en het hem
daarom niet mogelijk is een helm te dragen.
- Art. 6 Gw
- Art. 9 EVRM, art. 18 IVBPR
1. Kan deze man zich beroepen op de vrijheid van godsdienst?
2. Is het verplicht dragen van een helm een legitieme beperking?
De vraag naar de reikwijdte van een grondrecht is de vraag welke handelingen en gedragingen door
een grondrecht worden beschermd.
Geen reikwijdte, geen beperkingsvragen.
Soms geen beperking mogelijk; zie art. 3 EVRM
- Zusters van Sint Walburga (HR 31 oktober 1986)
- Santo Daime (Rb Amsterdam 21 mei 2001) geloof dat zegt dat het tot uiting komt door
drinken van een bepaalde thee. De Opiumwet beperkt mijn vrijheid van godsdienst. Je moet
zien dat het niet gaat om de beperkingsvraag maar ten eerste over de reikwijdte: valt die
überhaupt onder het recht op vrije godsdienst?
3
, Soms ontwijkt de rechter de reikwijdtevraag.
- Komt de rechter tot de conclusie dat een beperking geoorloofd is – veronderstellende dat de
reikwijdte in het geding is – dan is de overheidshandeling sowieso gelegitimeerd.
Vb. art. 10 EVRM: valt een radardetector onder het recht op informatie?
- Objectivering van de reikwijdte
- Reikwijdte en beperking zijn ‘communicerende vaten’
Reikwijdte: art. 2 EVRM
EHRM, Pretty t. VK: rov. 39:
“The consistent emphasis in all the cases before the Court has been the obligation of the State to
protect life. The Court is not persuaded that ‘the right to life’ guaranteed in Article 2 can be
interpreted as involving a negative aspect.”
Casus: incident in Irak
Azhar Sabah J. is bij een controlepost in Irak door Nederlandse of Irakese militairen doodgeschoten.
Officier van Justitie:
- Onbekend of Nederlandse dan wel Irakese militairen J. hebben doodgeschoten
- Als Nederlandse militairen zouden hebben geschoten, zou dat zelfverdediging zijn
Nabestaanden: gebrek aan onderzoek naar zijn dood is in strijd met artikel 2 EVRM.
Twee reikwijdtevragen
1. Ontvankelijkheid: is de werking van het EVRM beperkt tot het territorium van de lidstaat die
het betreft?
2. Omvat art. 2 EVRM ook een verplichting om onderzoek te doe naar dodelijke incidenten?
EVRM en territorium
Art. 1: De Hoge Verdragsluitende Partijen verzekeren een ieder die ressorteert onder haar
rechtsmacht de rechten en vrijheden die zijn vastgesteld in de Eerste Titel van dit Verdrag.
Rechtsmacht: primair: territoriaal begrip (eigen grondgebied)
Maar soms ook daarbuiten. oefent Nederland effectieve controle uit buiten het eigen
grondgebied als gevolg van militaire inzet?
Reikwijdte art. 2 EVRM: The general legal prohibition of arbitrary killing by agents of the State would
be ineffective in practice if there existed no procedure for reviewing the lawfulness of the use of
lethal force by State authorities. The obligation to protect the right to life under this provision, read
in conjunction with the State’s general duty under Article 1 of the Convention ‘(...)’, requires by
implication that there should be some form of effective official investigation when individuals have
been killed [by] agents of the State (...).”
Vragen bij jurisprudentie:
Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorisme
1. Waar gaat de casus over? (de feiten)
Islamprediker krijgt een gebiedsverbod voor twee wijken in Den Haag wegens beïnvloeding van deze
wijken.
2. Wie zijn partij in het geschil?
Man tegen de minister. Minister legt normaliter geen gebiedsverbod; dit wordt normaal door de
burgemeester gedaan.
3. Wat is de juridische vraag die centraal staat?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper suusiiej. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 80796 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen