In 1772 was de encyclopedie afgerond. In de 18e eeuw meenden mensen dat kennis en
verstand de mensheid hielpen om vanuit ‘de duisternis’ naar ‘het licht’ te komen. Met
duisternis bedoelden ze onwetendheid, domheid en intolerantie; licht stond voor kennis,
inzicht en verdraagzaamheid.
Rationalisme en kennis zouden de wereld beter maken. De wetenschappelijke revolutie
wordt voortgebouwd door de verlichting. In de westerse wereld raakte de verlichting in de
mode bij ontwikkelde mensen. Er kwamen verenigingen om die ideeën met elkaar uit te
wisselen: genootschap.
Verlichte denkers hadden kritiek op godsdienstige intolerantie en vonden dat alle religies
gelijke rechten moesten hebben. Sommige verlichters waren atheïst; ze geloofden niet in
een god. Maar Voltaire was deïst; hij nam aan dat God de wereld had gemaakt, maar zich
er niet meer mee bemoeide. Volgens Voltaire wilde slechts zo’n tien procent van de
bevolking zelf nadenken. In 1754 schreef Jean Jacques Rousseau dat alle mensen van
nature gelijk zijn (natuurlijke rechten). Hij behoorde tot de groep van verlichte denkers die
vonden dat de bestaande ongelijkheden in strijd met de rede waren. Alle mensen zijn
geboren met verstand en moeten dus gelijke rechten hebben.
Verlichte denkers ontwikkelden ook nieuwe politieke ideeën. Volgens John Locke moesten
bestuurders de mensenrechten beschermen. Zoals het recht op leven, vrijheid en bezit.
Locke was voor een rechtsstaat waarin de rechten en plichten van burgers én overheid zijn
vastgelegd in wetten. Rousseau vond dat het volk de soevereiniteit had. Hij noemde dit ‘de
algemene wil’. Montesquieu wilde de onderdrukking voorkomen. Hij wilde dat het parlement
via de trias politica (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht), de
driemachtenleer. De gescheiden machten zouden elkaar in evenwicht houden. Volgens
Adam Smith streven mensen van nature hun eigen voordeel na. Het eigenbelang wordt
gezien als een onzichtbare hand die steeds meer welvaart voor iedereen brengt. Mensen
moeten vrijgelaten worden in hun economisch handelen: laissez-faire.
Frankrijk was het land van de verlichting maar ook van de censuur. Het bestuur vóór een
democratische revolutie wordt het ancien régime (= de oude situatie voor de Franse
Revolutie: absolute monarchie).. In deze standenmaatschappij hadden adel en
geestelijkheid voorrechten. De hoge adel had een luxueuze levensstijl. De bourgeoisie had
niets te vertellen, de meeste boeren waren straatarm, veel arbeiders leden honger.
Frederik de Grote deed aan verlicht absolutisme, hij stond veel vrijheden toe en verbood
martelen. Maar hij wilde wel de absolute macht behouden. Veel boeren waren nog horig. Op
het platteland had de junker (Pruisische edelen), Frederik liet het zo omdat hij de junker
nodig had voor zijn leger, alleen edelen konden officier worden. Ook Catherina de Grote
probeerde verlicht absolutisme, maar de elite had niks aan haar hervormingen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rooszichterman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,59. Je zit daarna nergens aan vast.
