Dit is een volledige uitwerking van hetgeen de docent heeft aangevoerd tijdens het derde hoorcollege van het vak Rechtsgeschiedenis (eerstejaars vak) aan de VU.
Eerste college-uur: uitwendige rechtsgeschiedenis: de vroegmoderne tijd
Fons et origo iuris 393-410
Tweede college-uur: inleiding vermogensrecht: verjaring en de verjaringsbezitter
Fons et origo iuris 53, 120-122, 164-168, 176-177, 188-206
Eerste college-uur:
Europese rechtswetenschap en rechtspraktijk in de vroegmoderne tijd
• 150-1600 receptie Romeins recht in continentaal Europa (zonder Engeland geen receptie) en
Schotland
• 1500-160 juridisch humanisme veel belangstelling voor klassieke oudheid (hier komt ook de
Corpus Iuris uit) (Frankrijk), laatscholastiek vroegmoderne tijd (Spanje)
• 1600-1800 Rooms-Holland recht, natuurrechtsleer (Hugo de Groot)
• 1650-1800 Franse rechtswetenschap (Domat en Pothier) 2 juristen uit de 17e en 18e eeuw. Deze
zijn zo belangrijk, omdat ze grote invloed hebben gehad op het ontstaan van Code Civil. En
waarom is Code Civil is zo belangrijk? Omdat ons BW van 1838 van een groot deel een vertaling
was van Code Civil. Het huidige wetboek is grotendeels vervangen in 1992.
Rooms betekent Romeins. Holland betekent wat nu Zuid Holland is.
Corpus iuris als additioneel recht(Bartulus, commentator, na glossatoren)
• Gebruikt om inheems recht te interpreteren
• Inheems recht aanpassen aan beginselen Romeins recht
• Wordt toegepast waar inheems recht lacuneus (hiaten vertoont) is of onduidelijk
Rechtsbronnen voor de receptie:
• Costumen – particuliere optekening van gewoonterecht
• Landrechten – op gezag van de landsheer opgetekend recht
• Privileges – verordeningen van steden
• Koninklijke ordonnanties (vooral procesrecht)
Ius commune is gemeenschappelijk recht
• Beter: gemeenschappelijke rechtscultuur
• Vanaf de receptie tot aan de codificaties
Dit recht verschilde van plaats tot plaats. Niet overal is het Romeins recht doorgedrongen. Er was geen
identiek recht in Europa. Wel kan er geconstateerd worden dat je overal Romeinse beginselen en
begrippen in Europa terug kunt vinden. Er is dus wel een gemeenschappelijke rechtscultuur geweest.
Een belangrijke factor is ook dat de hogere rechtscolleges, dus als je in HB gaat, in onze gewesten voor
de tijd van de republiek, was dat de grote raad voor Mechelen, in België, daarna wordt het de Hoge Raad
van Holland en Zeeland. Voor de andere provincies krijg je een provinciaals gerechtshof. Alle grote
steden krijgen er een.
Republiek
Hugo de Groot (1583-1645) hij is een van de meest invloedrijke filosoof. Hij was een wonderkind. Hij
sprak als kind al vloeiend Latijn. Hij studeert in het buitenland Leuven. Hij wordt op heel jonge leeftijd,
namelijk 16 jaar, advocaat. Als hij 24 is begint hij een politieke carrière. Hij wordt stadspensionaris. Een
soort secretaris van het stadsbestuur van Rotterdam. Rotterdam is een heel belangrijke stad, erg
7
, invloedrijk. Een handelsstad. Er is in die tijd een politieke spanning is tussen de staten van Holland en de
stadhouder. De stadhouder is in die tijd prins Maurits en de stadhouder is Johan van Olden Barneveld. Het
gaat om de autonomie van de gewesten. Niet onderworpen aan de stadhouder. Heel veel steden hadden
eigen milities en dat wilde de stadhouder niet. Een politiek meningsverschil dus. En er speelt ook een
religieus meningsverschil mee. Hugo de Groot krijgt levenslang.
Het verhaal van de boekenkist. Hugo de Groot zit vast bij Loevenstein (kasteel). Het ligt bij Gorkum waar
de maas en de waal samenstromen. Je kunt er beter per schip gaan. Tegenwoordig kan je ook beter met
een bootje naar Loevenstein. Hugo de Groot besluit op een gegeven moment te ontsnappen. Hij wordt
geholpen door zijn vrouw en zijn dienstmeisje. Hij besluit op een dag geen boeken in een kist te stoppen,
maar zich zelf er in te stoppen. En hij ontsnapt naar Frankrijk.
Twee werken van Hugo de Groot:
• Inleidinge tot de Holandsche Rechtsgeleerdheid
• (Loevenstein 1621, eerste druk 1631)
• Over het recht van oorlog en vrede/De jure belli ac pacis (Parijs 1625) natuurrecht
Dat Rooms-Hollands recht ish et geldig recht van Holland. Het is daar niet gebleven. De VOC brengt het
Rooms-Hollansd recht meer naar: Kaapstad (nu Zuid-Afrika), Colombo (nu Sri Lanka). Het Rooms-
Hollands recht bestaat daar nog, maar in Nederland niet meer, want wij hebben recht gecodificeerd. In
Kaapstad heb je de Company Gardens. Hier hebben de VOC mensen bomen geplant, groenten hebben
verbouwd, er leefden een nomaden volk en die hadden vee, konden ze koeien kopen. Dit is een plek
geweest waar ook Nederlands kwamen te wonen en waar het Rooms-Hollands recht is toegepast.
Hetzelfde geldt ook voor Sri Lanka. Waar komt die term vandaan? Simon van Leeuwen heeft deze term
bedacht. Hij heeft geleefd van 1625-1682). Hij heeft een boek geschreven Het Rooms-Hollands Regt
(1664) en daar vloeit die term uit voort. Verder was Simon van Leeuwen geen groot jurist, maar
voornoemd werk was wel belangrijk.
De Grote Trek (1835-1837): de boeren gaan naar Transvaal en nemen het Rooms-Hollands recht mee. De
Engelsen hebben grote invloed daar op gehad, maar de dag van vandaag is het nog niet helemaal weg.
Belang natuurrechtscholen
• Recht hoeft niet te zijn gebaseerd op gezagvolle tekst uit het verleden
• Er bestaat een rationeel en universeel recht
• Rechtseenheid is te verkiezen boven rechtsverscheidenheid
• Recht is op basis van de rede te ontwerpen
Driedeling van het recht (ius) volgens Corpus iuris (zie n. 10)
• Recht van de natuur (ius naturale) – alle levende wezens gemeen
• Recht van de volkeren (ius gentium) – wat alle volkeren toepassen
• Recht van de staat (ius civile)- eigen recht van bepaalde staat
Factoren die het codificeren van het recht hebben bevorderd:
• Natuurrecht: het recht kan worden ‘gemaakt’ of ‘ontworpen’
• Ontstaan nationale eenheidsstaat (Frankrijk) in Nederland zie je het niet zo erg want wij zijn een
federatie. We hebben niet zelfs één privaatrecht. In 1807 in de tijd van Napoleon krijgen we één
privaatrecht.
• Machtenscheiding (Montesquieu): ontstaan afzonderlijke wetgevende macht
7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sae270. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
