Interpersoonlijke processen (IPP)
Hoofdstuk 1 t/m 14
Samenvatting voor het vak interpersoonlijke processen (IPP) dat wordt
gegeven in het derde blok vanaf jaar 2 van psychologie aan de Universiteit
Utrecht. De samenvatting is gebaseerd op het boek Intimate Relationships van
Miller (2018). De samenvatting bevat het hele boek: hoofdstuk 1 t/m 14. Alle
belangrijke begrippen zijn gemarkeerd en de tekst is ter verduidelijking
aangevuld met plaatjes waar nodig.
,H1 De bouwstenen van relaties
De natuur en het belang van intimiteit
Intimiteit bestaat uit meerdere componenten, maar 7 springen eruit:
1) kennis: intieme partners hebben kennis over elkaar, omdat ze informatie met elkaar
delen.
2) interdependentie: wat de ene partner doet beïnvloedt de andere. De graad van
interdependentie is frequent (ze beïnvloeden elkaar vaak), sterk (betekenisvolle
beïnvloeding), divers (op verschillende manieren) en langdurig (lange perioden).
3) zorgen voor, 4) vertrouwen en 5) responsiviteit maken intieme banden mogelijk.
6) individuen met een intieme relatie zien zichzelf als één geheel met hun partner. De
inclusie van de ander op een Zelf Schaal meet wederkerigheid. Hierbij krijgt men cirkels
te zien die staan voor het zelf en de ander en moeten ze aankruisen welke cirkel en
hoeveelheid overlap bij hun relatie past.
7) Commitment: individuen met een intieme relatie verwachten dat hun relatie continu
door zal gaan als ze tijd en bronnen investeren.
De behoefte om ergens bij te horen
Onderzoek toont aan dat mensen frequente, fijne interacties nodig hebben om normaal te
kunnen functioneren. Er is een menselijke behoefte om ergens bij te horen (need to
belong). We hebben maar een paar hechte relaties nodig. Kwaliteit is belangrijker dan
kwantiteit. Het maakt ook niet uit wie onze partners zijn, als ze maar stabiele affectie en
acceptatie geven.
Het hebben van hechte relaties zorgt dat de alarmreactie van de hersenen op een
alarmerende situatie vermindert en wonden sneller helen. Het missen van hechte relaties
zorgt voor een eerdere dood.
Het is niet zo dat een tekort aan relaties per se de oorzaak is voor psychologische
problemen, maar een tekort aan intimiteit kan wel de problemen verergeren.
Maar waarom hebben we intimiteit zo nodig? 1) de behoefte om ergens bij te horen is
geëvolueerd door de eeuwen heen en zo een natuurlijke neiging geworden van de mens.
Dit omdat het hebben van relaties adaptief was voor reproductie.
De invloed van de cultuur
Mensen trouwen tegenwoordig minder, op latere leeftijd, mensen wonen samen zonder
getrouwd te zijn en mensen krijgen baby’s zonder getrouwd te zijn. Ongeveer 50% van
de huwelijken loopt uit op een scheiding en de meeste moeders werken als hun kinderen
jong zijn.
Singlisme refereert naar vooroordelen en discriminatie tegenover mensen die single
blijven en die liever geen romantische relatie opbouwen.
Culturele standaarden leggen de basis voor onze relaties, omdat ze onze verwachtingen
vormen en de patronen definiëren die we als normaal zien. Samenleven voordat je gaat
trouwen geeft meer kans op later scheiden, waarschijnlijk omdat bij alleen samenwonen
allebei de partners hun opties meer open houden. Het kan komen dat samenwonen de
positieve attitudes tegenover trouwen ondermijnt. Het zien van samenwonen als een
soort ‘proefronde’ kan de reden zijn dat minder mensen trouwen en meer mensen
scheiden dan in eerdere generaties.
Bronnen van verandering
De economie zorgde voor invloed, want maatschappijen tolereren scheidingen en
vrouwen zijn onafhankelijk door educatie. Dit valt samen met de versterking van het
individualisme in Westerse landen. Ook technologie is belangrijk, vrouwen kunnen een
kind krijgen zonder een man te hebben.
Moderne stelletjes hebben te maken met technoferentie, de interrupties in interacties
tussen partners door technologische apparaten. Phubbing komt voor wanneer de ene
, partner de ander afsnauwt doordat hij/zij focust op een telefoon, dit is onaangenaam.
Soms wordt een partner ook genegeerd.
De sekseratio bestaat uit de verhouding van mannen en vrouwen. Als het sekseratio
hoog is, zijn er meer mannen dan vrouwen, als het laag is zijn er minder mannen dan
vrouwen.
De invloed van ervaring
Hechtingsstijlen zijn globale oriëntaties op relaties. De veilige hechtingsstijl: kinderen zijn
blij en gaan relaties aan met anderen, de relaties die al bestaan worden gekarakteriseerd
door vertrouwen. Bij een angstig-ambivalente hechtingsstijl waren de verzorgers van een
kind soms warm, maar soms ook onbereikbaar, waardoor een kind gemixte gevoelens
heft ontwikkelt. Deze kinderen zijn behoeftig in relaties en zijn bang dat de verzorger ze
in de steek laat. Bij een vermijdende hechtingsstijl heeft een kind ontwijkende verzorgers,
waardoor het kind andere mensen niet vertrouwt.
Bartholomew stelde dat er vier stijlen zijn: de veilige stijl, de preoccupied (in beslag
genomen) stijl was een nieuwe naam voor de angstig-ambivalente stijl. De derde en
vierde stijl zijn 2 soorten van de vermijdende hechtingsstijl: angstige mensen vermijden
intimiteit omdat ze bang zijn voor afwijzing, terwijl afwijzende mensen (dismissing)
denken dat intimiteit de moeite niet waard is. Deze mensen willen onafhankelijk zijn.
Er zijn 2 brede thema’s die onderliggend zijn aan de 4 stijlen: 1) mensen verschillen in
vermijding van intimiteit, wat de makkelijkheid van relatievorming beïnvloedt en 2)
mensen verschillen in hun angst om achtergelaten te worden.
Hechtingsstijlen worden ook beïnvloedt door de
trekken van een persoon, de genen en het gedrag.
Vroege ervaringen zijn belangrijk bij het opbouwen
van relaties.
De invloed van individuele verschillen
Een stereotype is dat mannen en vrouwen
fundamenteel van elkaar verschillen en er bijna geen
overlap is. Dit is niet waar. Een d-statistiek wordt
gebruikt om de verschillen tussen groepen aan te
geven. d= .2, klein verschil: d= .5, medium verschil: d= .8, groot verschil.
We spreken dus niet van een tegenovergesteld sekse, maar van een ander sekse, want
mannen en vrouwen overlappen in veel domeinen. We moeten dus kijken naar
individuele verschillen i.p.v. sekseverschillen.
Genderverschillen
Genderverschillen refereren naar de sociale en psychologische verschillen gecreëerd
door onze cultuur en opvoeding.
Genderrollen zijn patronen van gedrag die cultureel gezien verwacht worden van
‘normale’ mannen en vrouwen. Mensen die competenties bezitten die worden verwacht
van mannen en van vrouwen worden tweeslachtig genoemd (androgeen).
Instrumentele trekken zijn zogenaamde ‘mannelijke’ trekken, terwijl expressieve trekken
zogenaamde ‘vrouwelijke’ trekken zijn.
Traditionele partners vinden elkaar minder leuk dan 2 partners die als tweeslachtig
gezien worden, omdat ze meer overlappen met elkaar. Dit nadeel van 2 traditionele
partners verdwijnt vaak mettertijd. Traditionele genderrollen zijn voor zowel mannen als
vrouwen een nadeel. Genderrollen zijn vaak strikter voor mannen dan voor vrouwen.
Persoonlijkheid
Persoonlijke trekken beïnvloeden het gedrag van mensen in hun relaties. Personen die
extravert, vriendelijk en consciëntieus zijn, hebben betere relaties dan mensen die laag
scoren op deze trekken.
, BIG 5: van meest invloedrijk naar minst belangrijk: neuroticisme, vriendelijkheid,
consciëntieusheid, extraversie en openheid naar ervaring. Persoonlijkheid heeft een
duidelijke genetische basis en trekken worden deels gevormd door onze relaties.
Zelfvertrouwen
Evaluaties van onszelf bepalen het zelfvertrouwen. Mensen met een hoog zelfvertrouwen
zijn vaak gelukkiger en succesvoller.
Hoe komt het dat mensen zichzelf leuk vinden? Een theorie stelt dat het zelfvertrouwen
een subjectieve maat is, ook wel een sociometer, die de kwaliteit van onze relatie met
anderen meet. Als anderen ons leuk vinden, vinden wij onszelf ook leuk. Het
zelfvertrouwen opereert op deze manier, omdat het een geëvolueerd mechanisme is die
zorgt dat er aan onze ‘need to belong’ wordt voldaan. Prehistorische mensen zouden
door reproductief succes sensitief zijn geworden voor signalen van exclusie, het
zelfvertrouwen werd daarvoor het alarm.
Onze zelfevaluaties worden beïnvloed door wat wij denken dat andere mensen van ons
denken. Er zijn een aantal verschillen tussen zelfde-sekse en andere-sekse relaties:
homoseksuele mannen zijn expressiever dan heteroseksuele mannen, homoseksuele
koppels gedragen zich anders in een relatie, maar dat komt door het sekse, niet door hun
seksuele oriëntaties.
Vaak hebben homoseksuelen betere relaties dan heteroseksuelen. De verschillen tussen
de koppels zijn vaak echter heel erg klein. Intimiteit is voor beide soorten koppels gelijk
evenals de processen die onderliggend zijn aan relaties.
Soms hebben mensen een laag zelfvertrouwen door vijandige relaties met anderen,
maar wanneer deze mensen relaties hebben met aardige, meer waarderende personen,
zorgt dit niet voor een verbetert zelfvertrouwen. Soms saboteren mensen hun relaties
doordat ze denken dat de ander niet van ze houdt. Daarnaast reageren deze mensen
ook sterker als hun partner een keer een slecht humeur heeft.
Mensen met een hoog zelfvertrouwen zullen meer naar hun partners toetrekken in
moeilijke tijden, terwijl mensen met een laag zelfvertrouwen terugtrekgedrag vertonen.
Relaties zijn meer belonend als beide partners een hoog zelfvertrouwen hebben.
De invloed van de menselijke natuur
De evolutionaire psychologie heeft 3 fundamentele assumpties: 1) seksuele selectie
heeft ons tot de mens van vandaag gemaakt. Seksuele selectie gaat om de voordelen
die zorgen voor meer reproductiesucces. Daarbij is de ‘need to belong’ gebleven, omdat
het adaptief was.
2) mannen en vrouwen verschillen alleen op het gebied van reproductiedilemma’s die
beide seksen moesten overkomen. Biologische verschillen zorgen voor verschillen in
ouderlijke investering – de tijd, energie en bronnen die iemand moet geven aan
nakomelingen om te reproduceren – dit kan gezorgd hebben voor verschillen in de
selectie van partners. Vrouwen kiezen hierdoor voorzichtiger dan mannen.
Daarnaast heeft een man last van vaderschapsonzekerheid: een man weet niet zeker of
een kind van hem is, terwijl een vrouw het altijd zeker weet.
Mannen die korte-termijn denken kiezen voor vrouwen die er seksueel vruchtbaar en
makkelijk uit zien. Wanneer mannen langetermijn denken, waarderen ze fysieke
aantrekkelijkheid meer dan vrouwen. Vrouwen die korte-termijn denken zoeken sexy,
dominante mannen. Wanneer vrouwen langetermijn denken kijken ze vooral naar de
financiële situatie en status.
3) culturele invloeden bepalen of gedragspatronen adaptief zijn.
De invloed van interactie
Een relatie is een fluïde proces. Relaties hebben ook kosten, zoals verlies van autonomie
en sensitieve geheimen die mogelijk gedeeld kunnen worden. Waarom nemen we dan
toch deze risico’s? omdat we een sociale soort zijn. We hebben anderen nodig.
