Week 1 – Inleiding gezondheidsrecht
Gezondheidsrecht => geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de zorg voor de
gezondheid en de toepassing van overig burgerlijk, bestuurs- en strafrecht in dat verband
=> kenmerken:
belangrijke rol rechtsbeginselen en grondrechten
=> zelfbeschikkingsrecht (art.10, 11, 15 Gw)
=> gelijkheidsbeginsel (art.1 Gw)
=> beschermingsbeginsel
=> sociale grondrechten => art.22 Gw, recht op zorg voor de gezondheid
gezondheidsbescherming en -bevordering
gezondheidswet
Wet publieke gezondheid (Wbp):
bewaking en bevordering volksgezondheid
taken gemeenten m.b.t. publieke gezondheidszorg, jeugd- en
oudenzorg => GGD’s
infectieziekten bestrijding
Wet op het bevolkingsonderzoek
beschikbaar- en bereikbaarheid => Wbmv, WTZi, Wmg, Zvw
financiële toegankelijkheid => Zvw, Wet op de zorgtoeslag, Wlz, Wmo 2015,
Wmg
kwaliteit => afd.7.7.5 BW, Wkkgz, Wet BIG
=> betekent niet dat ingezetenen een afdwingbaar recht toekomt gezond te zijn,
maar wel dat zij erop moeten kunnen vertrouwen dat de overheid gepaste
maatregelen neemt om hun gezondheid te respecteren, beschermen en
bevorderen
ethische aspecten
wijze/aard normering
=> zelfregulering: beroepscodes, gedragsregels, standaarden, richtlijnen, protocollen
=> bescherming patiënt
Intramurale zorg => geboden in of vanuit een instelling met het opnemen, verzorgen en
verplegen van patiënten
Extramurale zorg => buiten instellingen geboden zoals tandheelkunde en fysiotherapie
=> ambulante zorg: richt zich op patiënten, cliënten, pupillen in hun maatschappelijke
omgeving en thuissituatie, zoals huisartsenzorg, thuiszorg, sociaalpedagogische
hulpverlening en ambulante verslavingszorg
Sector cure => curatieve zorg die erop is gericht acute en chronische lichamelijke
aandoeningen te behandelen en te genezen
curatie intramurale zorg => ziekenhuizen, revalidatiecentra en de medisch specialisten
en verpleegkundigen die daar werken
=> poliklinische zorg => ambulante patiënten
=> klinische zorg => ingezet voor personen die bedlegerig zijn
curatieve extramurale zorg => artsen, verloskundigen, paramedici etc.
geneesmiddelenvoorzieningen => ontwikkeling, productie, voorschrijven, afleveren,
gebruik ervan
Sector care => ouderenzorg (verpleging en verzorging)
thuiszorginstellingen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen => leveren van diensten,
ondersteuning en zorg aan ouderen die thuis, in een woonzorgcombinatie of in een
verzorgings- of verpleeghuis wonen
1
, gehandicaptenzorg => leveren van diensten, ondersteuning en zorg aan mensen met
verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperkingen => intra- en extramuraal
hulpmiddelen => eenvoudige en technisch meer complexe middelen
Zorglijnen:
eerstelijnszorg (generalistische zorg) => betreft zorg die direct toegankelijk is voor de
patiënt en beslaat een breed gebied van de zorg
tweedelijnszorg (specialistische zorg)=> gespecialiseerde zorg, doorgaans alleen
toegankelijke voor patiënten met een verwijzing vanuit de eerstelijnszorg
derdelijnszorg => academische zorg in de universitaire medische centra
=> nuldelijnszorg => preventieve gezondheidszorg zoals Rijksvaccinatieprogramma en
activiteiten ontplooid door GGD’s
Onderscheid in zorg:
routinezorg => niet-complexe basiszorg die door alle ziekenhuizen wordt aangeboden
topklinische zorg => zorg met een hoog medisch-technologisch gehalte waar complexiteit
of zeldzaamheid vraagt om centralisatie => beperkt aantal locaties
topreferente zorg => zeer specialistische patiëntenzorg die gepaard gaat met bijzondere
diagnostiek en behandeling waarvoor geen doorverwijzing meer mogelijk is (last resort)
Zorgstelsel => partijen: patiënten, zorgaanbieders & zorgverzekeraars
Patiënt/verzekerde
verzekeringsplicht basispakket, eigen risico, eigen bijdrage (Zvw)
aanspraak/vergoeding verzekerde zorgprestaties (Zvw)
volgens eigen polisvoorwaarden
Zorgverleningsmarkt Zorgverzekeringsmarkt
WGBO, Wet BIG, Wkkgz Zvw
Zorgverlener en zorgaanbieder Zorgverzekeraar
leverplicht van contractueel met zorgplicht: inkoop stand van de
zorgverzekeraar van patiënt wetenschap en praktijk
overeengekomen zorgpakket recht op selectieve inkoop (op prijs,
declaratierecht geleverde volume, kwaliteit (Zvw))
(overeengekomen) zorg recht om niet-gecontracteerde zorg niet
goed hulpverlenerschap: behandel-, (volledig) te vergoeden niet te bekostigen
informatie- en doorverwijsplicht volgens
stand van de wetenschap en praktijk
(WGBO, Wet BIG, Wkkgz)
Zorginkoopmarkt
WMG, verbintenissenrecht, mededingingsrecht
=> overheid heeft overkoepelende rol => bepaalt randvoorwaarden, behoudt
eindverantwoordelijkheid
Zorgaanbieder = individuele zorgverleners en zorginstellingen
=> zorginstellingen = organisatorische verbanden die zorg verlenen => ziekenhuizen,
zelfstandige behandelcentra, privéklinieken, verpleeg- en verzorgingshuizen, GGZ
instellingen en instellingen voor gehandicapten
2
, Bedrijfsarts => medisch specialist, beschermde titel (= arboarts), bij arbodienst (intern of
extern) of zelfstandig (art.18 Arbowet)
=> externe arbodiensten zijn arbodiensten die worden ingehuurd door werkgevers, voor
bepaalde werkzaamheden ben je volgens Arbowet aangewezen op een bedrijfsarts. Voor
werkgever geldt geen verplichting aangesloten te zijn bij Arbodienst
=> taken:
Vrijwillige handelingen: Handelingen in opdracht:
vrijwillige keuringen na indiensttreding aanstellingskeuringen
curatieve handelingen verplichte keuringen tijdens dienstverband
ziekteverzuimbegeleiding en arbeidsre-integratie
toetsing RI&E t.a.v. veiligheids- en
gezondheidsrisico’s
=> kan ook door andere arbodeskundige (art.14
Arbowet + art.2.14a Arbobesluit)
melden beroepsziekten
Beroepsziekten => klinisch waarneembare aandoeningen waarvan de oorzaak geheel of
gedeeltelijk in het werk ligt
=> Arbowet: moet gaan om een ziektegeval dat het gevolg is van belasting die in
overwegende mate in arbeid of arbeidsomstandigheden heeft plaatsgevonden
=> werkgerelateerde aandoeningen => relatie met werk minder duidelijk
Wijziging Arbeidsomstandighedenwet (1 juli 2018):
adviserende rol bedrijfsarts m.b.t. preventie en verzuimregeling
open spreekuur (arbeidsomstandighedenspreekuur)
vrije toegang tot de werkvloer => iedere werkplek te bezoeken
basiscontract
second opinion
klachtenprocedure
boete bedrijfsarts bij niet melden beroepsziekte
toezicht en handhaving Inspectie SZW
duidelijker rol preventiemedewerker
Verzekeringsarts => medisch specialist, beschermde titel, UWV
Lijn jurisprudentie week 1
Belangrijke vraag is in hoeverre bepaalde aandoeningen, zoals obesitas, een ziekte zijn.
Obesitas wordt aangemerkt als een ziekte door WHO.
Uitgangspunt van WGBH/CZ is dat er in beginsel eerst sprake kan zijn van verboden
onderscheid als vaststaat dat de betrokkene geschikt is voor de functie die in het geding is,
in de zin van bekwaam, in staat en beschikbaar. Dit laat onverlet dat de werkgever op grond
van art.2 WGBH/CZ verplicht is om doeltreffende aanpassingen te verrichten indien de
werknemer daardoor wel in staat is de wezenlijke functie-eisen te vervullen, mits deze in
redelijkheid van de werkgever kunnen worden verlangd.
Obese werknemers kunnen alleen ontslagen worden wegens obesitas als zij niet meer
voldoen aan wezenlijke beroepsvereisten en redelijke aanpassingen van het werk of de
3
, werkplek niet meer mogelijk is, of als alternatief, als het ontslag met een voldoende
afschrikwekkende vergoeding wordt gecompenseerd.
Als zwaarlijvigheid van betrokken werknemer valt onder het begrip ‘handicap’ i.d.z.v. Richtlijn
2000/78 indien deze handicap, gezien de omstandigheden, leidt tot een functiebeperking. Is
met name het geval zijn als de zwaarlijvigheid van de werknemer hem belet volledig,
daadwerkelijk en op voet van gelijkheid met andere werknemers aan het beroepsleven deel
te nemen als gevolg van een verminderde mobiliteit of van het feit dat zich bij deze persoon
ziekteverschijnselen voordoen die hem beletten zijn werk te verrichten of hem belemmeren
bij de uitoefening van zijn beroepsactiviteit.
Lijn tutorial week 1
In het kader van sociaal recht en ter ongelijkheidscompensatie (patiënt – arts) moet voor
iedereen gelijke zorg beschikbaar zijn ongeacht geslacht, leeftijd, religie.
Ziek – gezond
Privacy speelt een grotere rol (meer dan op andere terreinen).
Kwaliteit, beschikbaarheid en bereikbaarheid.
Gezondheidsbescherming en -bevordering
Financiële toegankelijkheid
Rol van rechtsbeginselen en grondrechten, systematiek van recht- en regelgeving,
inhoud van het rechtsgebied op hoofdlijnen en actoren en hun verantwoordelijkheden,
begrippen gezondheid en ziekte.
In gezondheidsrecht geldt bepaalde systematiek => zorg dient toegankelijk te zijn:
Kwaliteit => Wet BIG (= kwaliteit beroepsbeoefenaar, tuchtrecht), Wkkgz (= klacht door
burgers), WMH (pip-implantaten), orgaandonatie, goed hulpverlenerschap (art.7:453
BW), Geneesmiddelenwet, afd.7.7.5 BW
Financiële toegankelijkheid => Zorgverzekeringswet, Wet op de zorgtoeslag, Wlz, WMG
Beschikbaarheid en bereikbaarheid => WTZi, Wbmv, vrije artsenkeuze
Gezondheidsbescherming- en bevordering => Wpg, Wmk, Arbowet, Wet op het
bevolkinsonderzoek, Jeugdwet, Wmo
=> deze indeling kan worden vastgeknoopt aan art.22 GW. Overheid moet zich op
verschillende terreinen bezig houden met de gezondheidszorg
In het gezondheidsrecht spelen een aantal rechtsbeginselen een rol. Drie rechtsbeginselen
die in het gezondheidsrecht een grote rol spelen zijn het zelfbeschikkingsbeginsel het
beschermingsbeginsel en het gelijkheidsbeginsel.
1. Zelfbeschikkingsbeginsel/zelfbeschikkingsrecht => verschaft een normatief kader voor de
toetsing van de (rechts)positie van de mens in de gezondheidszorg en voor medisch
handelen buiten de gezondheidszorg. Het zelfbeschikkingsbeginsel kan dus worden
gezien als een rechtsbeginsel dat specifiek ziet op het gezondheidsrecht. het is van
belang in verband met de afhankelijkheid van de patiënt van de hulpverlener en het
gezondheidszorgsysteem, het diepingrijpende karakter van de geneeskunde en de macht
die maatschappelijke instellingen of de overheid over het individu kunnen uitoefenen.
=> komt tot uitdrukking in het besluiten om een behandeling te weigeren, inzicht in
eigen dossier, orgaandonatie en euthanasie
Dimensies: afweerrecht (beperkt worden door overheid over te nemen beslissingen of
tegenover een arts dat je een behandeling moet kunnen weigeren), zelfontplooiing (leven
vorm te geven zoals je dat zelf wilt) en keuzerecht (betrekken van patiënt bij
behandeling).
4