Samenvatting van probleem 4 voor het vak Anxiety & Stress, voor de studie Psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De samenvatting is aan de hand van de nabespreking aangepast en is nu helemaal up-to-date!
1) Cognitieve-Gedragsmodellen Over Sociale Angst Stoornis
Clark & Wells (1995): Cognitief Model van SAD
Clark en Wells kwamen met een cognitief model van sociale angst stoornis
(SAD) om te verklaren hoe exposure aan beangstigende situaties alleen niet
genoeg was om de angst voor in sociaal angstige individuen weg te halen.
Volgens hun model, ontwikkelt SAD zich als een gevolg van een interactie tussen
aangeboren gedragsaanleg en levenservaringen. Dit zorgt ervoor dat individuen
de sociale wereld als een gevaarlijke plek waarnemen en zij weinig vaardigheden
hebben om zichzelf in deze wereld weg wijs te maken.
De geloven die deze mensen hebben dragen bij aan het gevoel dat zij een
wezenlijk risico lopen op het uiten van gedrag dat als onacceptabel wordt gezien
en dat zulk gedrag dramatische consequenties heeft, zoals het verliezen van
status en waarde of afwijzing.
Clark en Wells omschrijven in hun model een disfunctioneel patroon van sociale
angst als een samenkomst van vier interactieve processen.
Het eerste proces begint wanneer mensen met SAD een gevreesde situatie
tegenkomen en deze situatie waarnemen als een situatie waarin zij gevaar
lopen of negatief beoordeeld kunnen worden. Ze richten hun aandacht dan naar
binnen toe en gebruiken interoceptieve informatie als de belangrijkste bron
van feedback over hun prestatie.
De onderzoekers refereren naar deze ‘attentional inwaartse bias’ en vervormde
beelden als het verwerken van jezelf als een sociaal object. Dit is de reden
waarom exposure alleen op beangstigde situaties niet genoeg is om sociale
angst te verhelpen.
Het tweede disfunctionele proces is gerelateerd aan de gedragingen die mensen
met SAD gebruiken om negatieve evaluatie van anderen te voorkomen. Clark en
Wells noemen deze gedragingen veiligheidsgedragingen. Deze gedragingen
zorgen ironisch gezien juist voor een grotere kans op het gevreesde gedrag of
de gevreesde uitkomst. Veiligheidsgedragingen zorgen er ook voor dat de angst
behouden blijft, omdat het voorkomt dat de persoon ondubbelzinnige,
tegenstrijdige bewijzen vindt over hun negatieve geloven over de gevreesde
gevolgen, waardoor ze dus kunnen inzien dat hun geloven niet kloppen.
Het derde proces dat omschreven wordt is dat personen met SAD vaak
overschatten hoe negatief anderen beoordelen over hun prestatie en
voorspellen dat de gevolgen van sociaal falen veel erger zijn dan realistisch is.
Dit kan leiden tot echte gedragsstoornissen, waardoor ze inderdaad door andere
gezien worden als sociaal onvaardig, afzijdig of onvriendelijk.
Het laatste proces komt voor, voor of nadat de sociale situatie tegengekomen is.
Voordat men betrokken raak in een sociale gebeurtenis, kunnen veel personen
1
, met SAD een periode van voorafgaande angst ervaren waarin eerdere
negatieve gebeurtenissen opgehaald worden en verwachtingen om te falen en
beelden van eigen prestatie slecht worden opgeroepen. Dit kan leiden tot
complete vermijding van de situatie.
Als de situatie dan niet vermeden wordt, kan de voorafgaande angst er toe
leiden dat de persoon de situatie binnenkomt in een op zichzelf gefocuste
verwerkingsmodus en verminderde capaciteit om positieve reacties van
anderen op te merken. Dit zorgt er uiteindelijk voor dat negatieve zelf-schema’s
behouden blijven en wordt de kans dat de persoon in het vervolg situaties gaat
vermijden groter.
Rapee & Heimberg (1997): Cognitief-Gedragsmodel van SAD
Volgens Rapee en Heimberg bestaat sociale angst rondom een continuüm,
waarbij mensen met SAD aan het hogere einde van het continuüm liggen.
Volgens het model is het verschil tussen degene met SAD en degene zonder, de
mate waarin personen met SAD cues beoordelen als voorspelling van dreiging en
de mate waarin dreiging voorspeld wordt aan de hand van een gegeven cue.
Een aantal factoren die invloed hebben op het ontwikkelen van disfunctionele
processen, die zorgen voor het ontwikkelen van SAD.
Een genetische neiging waarbij de aandacht per voorkeur meer gericht is op
dreiging kan een van de factoren zijn.
Een andere factor is gebaseerd op de aanname dat mensen met SAD sneller
geneigd zijn te denken dat anderen hen negatief beoordelen.
Mensen met SAD voelen ook enorme druk om geaccepteerd te worden door
anderen. Het resultaat is een aantal verwachtingen en doelen waarvan de
persoon denkt dat hij niet in staat is ze te behalen, samengaand met
verwachtingen van erg negatieve consequenties van dit falen. Deze ongelijkheid
tussen de mentale representaties over hunzelf gezien door anderen en de
waargenomen verwachtingen van anderen, is een grote factor in het ontwikkelen
van SAD.
In dit model worden ‘sociale situaties’ breed gedefinieerd en kunnen ze situaties
omvatten waarin geen sociale interactie voorkomt, waarbij de aanwezigheid van
waargenomen dreiging als genoeg is om angst op te roepen.
De mentale representatie over de zelf is een vervormd beeld dat gevormd wordt
door een aantal bronnen. Rapee en Heimberg stellen dat personen een
“baseline beeld” vormen. Dit beeld kan worden afgeleid uit eerdere ervaringen
en daadwerkelijke beelden over de zelf die gezien wordt door de omgeving
(foto’s of spiegels). Dit beeld is consistent met negatieve zelf-schema’s en
kerngeloven.
Volgens het model is een reden dat de mentale representatie vervormd is, dat
de personen met SAD een bias hebben over externe cues in de sociale
omgeving, dat dreiging of negatieve evaluatie signaleert. Deze oriëntatie op
dreiging is consistent met andere angststoornissen.
2
, Het model stelt voor dat het belangrijkste disfunctionele proces het vergelijk is
van de mentale representatie van de zelf met de waargenomen verwachtingen
van anderen. Sociaal angstige individuen geloven vaak dat anderen extreem
hoge verwachtingen hebben en hoe groter de waargenomen mislukking is, hoe
groter de kans op een negatieve beoordeling en hoe groter de angst. Het is
daarom geen verrassing dat mensen met SAD vaak bevreesde situaties
proberen te vermijden of te ontsnappen.
Een update van het model benadrukt de rol van negatieve beeldvorming in het
beïnvloed van de mentale representatie van de zelf en wat dus uiteindelijk zorgt
voor het behouden van SAD.
Een significante verandering in het model benadrukt wat gezien wordt als de
kernangst in SAD, vaak gekarakteriseerd als de angst voor negatieve evaluatie.
Angst voor positieve evaluatie (FPE) kan voorkomen wanneer succesvolle
sociale prestatie zorgt voor een versterking van het geloof dat andere nog meer
succes verwachten in toekomstige sociale interacties. Een persoon met SAD zal
dan twijfelen aan het eigen kunnen om aan deze verhoogde verwachtingen te
voldoen.
Deze update van Rapee en Heimberg reflecteert deze verandering en het model
stelt nu dat mensen met SAD bang zijn voor evaluatie, ongeacht de valentie
hiervan.
Een andere aanvulling op het model is het opnemen van post-event processing
(PEP) als een aanhoudende factor voor SAD. PEP refereert naar het fenomeen
van een persoons kijk op en herinnering van een gebeurtenis nadat de situatie is
gebeurd. De herinnering is vaak biased en vervormd, waardoor het bijdraagt aan
de angst en het vermijden van toekomstige situaties. PEP kan daarom
opgenomen worden als een proces dat ervaring van een sociale situatie linkt aan
de volgende.
Clark & Wells VS. Rapee & Heimberg
Beide modellen benadrukken de toepassing van aandachtbronnen op het
identificeren van dreigingscues, slechtaangepast vermijdgedrag en disfunctionele
cognities die mensen met SAD aanhouden. Volgens beide modellen is een
gebrek aan sociale vaardigheden niet een fundamentele of universele
moeilijkheid onder mensen met SAD. Ze suggereren dat de sociale vaardigheden
van mensen met SAD compleet intact kunnen zijn, maar dat angstige, negatieve
cognities of vermijd-/veiligheidsgedrag kunnen zorgen voor belemmering in
sociale interactie en laten lijken dat de sociale vaardigheden verstoord zijn.
Een belangrijk verschil tussen de twee modellen betreft de aard van de
aandachtfocus die voorkomt onder mensen met SAD. Clark en Wells beweren dat
de kern attentional bias in SAD gaat over de shift van de persoon naar de interne
cues, wat voorkomt dat de persoon deelneemt aan de echte reacties van
anderen. In tegenstelling zeggen Rapee en Heimberg dat er een verhoging is in
zelf gefocuste aandacht met verhoogde angst en dat ondanks dit er toch extern
gezocht wordt naar dreigingscues.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FrederiekevM. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
