Dit document bevat uitgebreide aantekeningen van de hoorcolleges Bestuur, aansprakelijkheid en privaatrecht zoals gegeven in collegejaar 2018/2019. College 6B, 7A en 7B bestond uit presentaties van studenten: hier zijn geen aantekeningen van.
Bestuur, aansprakelijkheid en
privaatrecht
Hoorcolleges
,Hoorcollege 1A
Inleiding
Deze week bespreken we de kern van overheidsaansprakelijkheid voor onrechtmatige daad
en rechtmatige daad. Vandaag hebben we het over de voorwaarden waaronder de overheid
verantwoordelijk kan worden gehouden. Ook de rechtsmachtsverdeling komt aan de orde.
Donderdag bespreken we ook de zelfstandige schadeverzoekschriftprocedure. Dit is een
procedure die je voert bij de bestuursrechter om je schade vergoed te krijgen. wat betekent
dit voor de rechtsmachtverdeling? Let op Nestor: hier worden vragen opgezet die je voor het
college kunt voorbereiden. Voor donderdag moet je ook het artikel lezen over de
schadeverzoekschriftprocedure.
Het gaat vandaag dus over schadevergoeding en nadeelcompensatie. Wanneer krijg je dit?
Voorbeelden: aan de linkerkant zien we twee voorbeelden van een onrechtmatige
overheidsdaad, aan de rechterkant twee voorbeelden van een rechtmatige overheidsdaad.
Voor beide soorten daden kan de overheid aansprakelijk worden gesteld. Alleen de overheid
is aansprakelijk voor rechtmatige overheidsdaden: burgers in principe niet, alleen bij
onrechtmatige daden. Ook een ander onderscheid: besluit waartegen je kunt procederen bij
de bestuursrechter en overige handelingen. Heel veel handelingen zijn geen besluiten in de
zin van de Awb en hiertegen kun je dus niet procederen bij de bestuursrecht. De
inhoudelijke normen van beide normen zijn vrijwel gelijk. Voor de rechtsmachtverdeling is
dit onderscheid wel erg relevant.
1. Voorbeeld rechtsonder: ‘Huis’zoeking in varkensstal. Mevrouw Lavrijsen huurde een
varkensstal van iemand die verdacht werd van criminele activiteiten. Politie deed met
toestemming van de strafrechter een huiszoeking in deze stal. Er werd vervolgens
met een stormram de deur geopend waardoor de varkens het te warm kregen en zijn
overleden. Mevrouw Lavrijsen wil daarom graag schadevergoeding zien. De politie
zegt dat er echter dat dit niet mogelijk is omdat sprake is van rechtmatig
overheidshandelen. Rechter: als het gelijkheidsbeginsel wordt geschonden omdat er
voor één individu meer schade wordt berokkent dan je kunt verwachten als burger,
kun je toch je schade vergoed krijgen op grond van een onrechtmatige daad omdat je
niet je schade vergoed hebt gekregen. Eigenlijk zegt de Hoge Raad: omdat je geen
schade vergoed krijgt is het gelijkheidsbeginsel geschonden, dat betekent dat het een
onrechtmatige daad is.
2. Voorbeeld linksboven: Onjuiste verlening evenementenvergunning. In Haaksbergen is
een vergunning verleend voor het organiseren van een Monster Truck show. Deze
verlening kan rechtmatig en onrechtmatig zijn. Dit besluit was 1 of 2 weken voor het
houden van het evenement. Tijdens het evenement is één van de trucks het publiek
ingereden met de dood van toeschouwers als gevolg. Wie stel je hiervoor
aansprakelijk? Je kunt ten eerste de organisator/de chauffeur aansprakelijk stellen,
maar deze heeft natuurlijk niet zulke diepe zakken als de overheid. Daarom: je had
het nooit zo mogen doen overheid, de evenementenvergunning is ten onrechte
verleend en vormt daarom een onrechtmatige daad. Helpt het als je dit roept? Als je
vindt dat een besluit onrechtmatig is, dan moet je dit laten vaststellen door de
bestuursrecht. Je gaat dan procederen tegen de evenementenvergunning. Kun je
, daar nog tegen procederen? Als de termijn 6 weken is en de vergunning is 2 weken
voor het evenement verleend, is dit nog mogelijk. Wie mogen er procederen? Vanuit
het bestuursrecht: belanghebbenden. Is een toeschouwer belanghebbende? Niet
automatisch. Er zijn mensen die enorme schade hebben geleden maar die toch geen
belanghebbende zijn. Als je geen belanghebbende bent, kun je nog wel procederen in
het privaatrecht. Advocaat van de gemeente heeft gezegd dat iedereen die schade
heeft ook belanghebbende is omdat het anders maatschappelijk onaanvaardbaar zou
zijn. Hier werd het juridisch allemaal een stuk ingewikkelder van.
Een besluit berokkent schade bij iemand, daar kun je de overheid voor aansprakelijk
stellen, maar in beginsel geldt dat dit moet worden vastgesteld door de
bestuursrechter. De bestuursrechter moet dan vaststellen dat het besluit
onrechtmatig is.
3. Voorbeeld rechtsboven: Afsluiten Damsterdiep in Groningen. Geldt dit ook als er
sprake is van een verkeersbesluit tot afzetting van het Damstediep? Wat vind een
winkelier die is gevestigd aan het Damsterdiep van deze afsluiting nu deze uitkijkt op
een bouwput waar vier jaar lang een parkeergarage wordt aangelegd? De winkelier
vindt het niet leuk; hij vindt het echter niet onrechtmatig. Alsnog kan hij de
onevenredige schade vergoed krijgen op grond van rechtmatig overheidshandelen
indien hij voldoet aan het egalitébeginsel.
4. Voorbeeld linksonder: Een noodlottige fitness sit-up. Uitspraak van de Hoge Raad
over iemand die op een bankje ging liggen en hier van af gleed. Hierdoor liep hij een
lage dwarslaesie op. Vervolgens verweet het slachtoffer de gemeente dat er geen
voetenclipjes aanwezig waren. Er stond ook geen bord dat het toestel glad kon zijn.
Uiteindelijk liep dit op niets uit voor het slachtoffer.
Onrechtmatige overheidsdaad
A) Wanneer kun je de overheid aansprakelijk houden voor de schade geleden door een
onrechtmatige daad?
1) onrechtmatigheid
2) toerekenbaarheid
3) relativiteit
4) causaliteit
5) schade
6) geen eigen schuld
7) geen verjaring
B) Welke procedure(s) moet je doorlopen als je de overheid wilt dwingen om
schadevergoeding te betalen?
1) Onrechtmatigheid
Artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek: iemand pleegt een onrechtmatige daad als hij:
- een inbreuk maakt op een recht van een ander
- iets doet of nalaat in strijd met een wettelijke plicht
- iets doet of nalaat in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het
maatschappelijk verkeer betaamt
, Geldt dit vereist wel bij het plegen van een onrechtmatige daad door een
overheidshandeling? Ja. Waar staat dit dan? In art. 6:162 BW; iedereen die een
onrechtmatige daad pleegt, moet de schade die hij heeft aangericht vergoeden. Voor alle
drie de categorieën is de overheid ook aansprakelijk. Er is geen soortgelijke bepaling in het
publiekrecht. Geldt dit dan voor al het overheidsoptreden? De Van Vlodrop-uitspraak: ook in
het bestuursrecht kennen we de onrechtmatige daad. Dit kan zelfs een bevoegdheid creëren
om een besluit te nemen. Dit geldt niet enkel voor de onrechtmatige maar ook voor de
rechtmatige overheidsdaad. Het beginsel van egalité de charge publique is een beginsel
waaruit een bevoegdheid voortvloeit om een besluit te nemen. De Afdeling stelt dat het
beginsel van art. 6:162 BW dus leidt tot een bevoegdheid om besluiten te nemen.
Kan de overheid een onrechtmatige daad plegen?
Periode I: de burgerlijke rechter oordeelt dat overheidshandelen geen (civielrechtelijke)
onrechtmatige daad kan opleveren
- Vrouw Elske (1896; schip vaart tegen paal)
- Rhedense Koe (1898; besluit om koe dood te schieten)
Periode II: de burgerlijke rechter oordeelt dat overheidshandelen een onrechtmatige daad
kan opleveren, maar je hebt er nog niet zo veel aan
- Ostermann (1924; douane neemt boter in beslag)
- Zuiderhaven (1939; haven te ondiep voor schepen) In deze zaak werd tot aan de Hoge Raad
geprocedeerd: de gemeente is verantwoordelijk voor het diep genoeg hebben van de
wateren. De Hoge Raad ging hierin mee en stelde dat de overheid het inderdaad niet goed
heeft gedaan maar dat je als gelaedeerde ervoor moet zorgen dat voldaan is aan het
relativiteitsvereiste. Norm die is geschonden door de overheid moet wel beschermen tegen
schade zoals deze is geleden door de gelaedeerde. Was hier aan voldaan in casu? De
onderneming maakte niet genoeg winst door de te ondiepe wateren. Valt dit onder de
betreffende bepaling? Het ging hier om een soort instructienorm voor de gemeente. Deze
strekt dus niet tot bescherming van de schade die door de gelaedeerde is geleden. Norm is
dus niet geschreven om jouw belangen te beschermen.
Periode III: de burgerlijke rechter oordeelt dat overheidshandelen ‘gewoon’ een
onrechtmatige daad kan opleveren als bedoeld in art. 6:162 BW
Periode III onrechtmatige overheidsdaad
Overheid kan gewoon worden beoordeeld op grond van artikel 6:162 BW
- Ten aanzien van appellabele besluiten (Van Gog/Nederweert):
- Nemen van een besluit dat later op wat voor grond dan ook wordt vernietigd door
de bestuursrechter = een onrechtmatige daad
- Nemen van een besluit waartegen een met voldoende waarborgen omklede
rechtsgang open heeft gestaan, wordt geacht wat betreft de totstandkoming en de inhoud
aan alle rechtsnomen te voldoen (Heesch/van den Akker) Dit arrest heeft te maken met de
afbakening van wat de bestuursrechter doet en wat de burgerlijke rechter doet.
Leer van de formele rechtskracht, let op uitzonderingen!
- Bijzondere factoren die de rechterlijke beoordeling van het overheidshandelen bepalen:
- mate van vrijheid die wet de overheid laat
- algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper suusiiej. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
