Samenvatting
zeer duidelijke EXAMEN samenvatting bvj 5 havo thema 4 transport
Samenvatting van 17 pagina's voor het vak Biologie aan de HAVO (duidelijk!)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
BVJ BIOLOGIE VOOR JOU HAVO 5BThema 4 Transport
Basisstof 1 Transportsystemen
Verschil transportsysteem planten en mens/dieren:
Planten houden het transport van mineralen en assimilatieproducten gescheiden, bij
mens/dier gaan de voedingsstoffen en afvalstoffen door dezelfde buizen.
TRANSPORT
Eencelligen/organismen met maar Transport over kleine afstanden dmv
paar cellagen diffusie
Grotere planten Voor transport van stoffen hebben ze
vatenstelsel, netwerk van buisjes e
het vindt plaats in 2 richtingen (2 sap
stromen).
Dieren Voor transport van stoffen hebben ze
vatenstelsel (bloedvaten), is circulair
en voorzien van pomp (hart)
Vatenstelsel planten:
Houtvaten: vervoeren water en opgeloste mineralen (zouten) van de wortels via
stengels naar de bladeren
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse sapstroom)
Bastvaten: vervoeren water en opgeloste assimilatieproducten vanuit de bladeren
naar ALLE delen van de plant
ORGANISCHE SAPSTROOM
Op welke manier verloopt het transport in de houtvaten?
Er zijn 3 krachten;
1. Worteldruk
2. Capillaire werking***
3. Verdamping ***
***transport verloopt met name op deze manier!
Waarom?
Omdat de worteldruk de opwaartse stroom maar enkele meters kan laten stijgen en
loofbomen bijv vele meters hoger zijn (ZOMER). Dan komt het opwaartse transport vooral
tot stand door verdamping van de bladeren. In het voorjaar als loofbomen geen bladeren
hebben dan is de worteldruk belangrijk.
,Worteldruk (houtvaten)
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse
sapstroom)
Worteldruk ontstaat door actief transport
door endodermiscellen en osmotische
werking van mineralen in de houtvaten.
Wortelharen: Planten nemen hiermee water + mineralen op, het zijn de worteluiteinden
waar cellen van de epidermis(opperhuid) zijn uitgegroeid. Door de vele wortelharen is het
oppervlakte vergroot (meer opname).
Centrale cilinder: hier liggen de houtvaten en bastvaten in
Endodermis: buitenste laag cellen van centrale cilinder (selectieve opnamen mineralen)
Hoe werkt de selectieve opname van mineralen via de endodermis?
Wortelharen nemen water op met opgeloste mineralen via de schors naar de cellen van
de endodermis, deze cellen laten water en opgeloste mineralen toe.
Maar in de celwanden van de endodermis zit het bandje van Caspary, dat is NIET
toelaatbaar voor water/oplgeloste mineralen. Bandje ligt aan de zijkant, onderkant,
bovenkant. Dus moeten de stoffen via de endodermiscellen.
Water en opgeloste mineralen gaan naar de centrale cilinder en daar wordt de
mineralenconcentratie hoger dan in de schors. Osmose zorgt ervoor dat water naar de
centrale cilinder gaat. Je krijgt druk: worteldruk.
Capillaire werking (houtvaten)
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse sapstroom)
Door capillaire werking stijgt de vloeistof in de nauwe
houtvaten (water gaat immers van de wortel naar de
bladeren). Net als een buisje.
Twee krachten waardoor het water omhoog gaat :
-cohesiekrachten: watermoleculen trekken elkaar aan
-adhesiekrachten: watermoleculen “plakken” aan de celwanden
Verdamping in de bladeren (houtvaten)
ANORGANISCHE SAPSTROOM (opwaartse sapstroom)
Verdamping van water vindt plaats via de huidmondjes van het blad (kleine opening
blad/stengel), daardoor wordt er via de nerven water weer aangezogen uit de houtvaten en
uiteindelijk weer uit de stengel en wortel. Zuigkracht!
Planten regelen hun waterbehoefte door huidmondjes te openen/sluiten.
, Op welke manier verloopt het transport in de bastvaten? ORGANISCHE SAPSTROOM
De bastvaten vervoeren water en assimmilatieproducten vanuit de bladeren naar ALLE
delen van de plant.
Producten:
Organische producten van de fotosynthese (suiker)
mineralen
Aminozuren
Hormonen
Anorganische sapstroom bij houtvaten - eenrichting stroom
organische sapstroom - bij bastvaten - alle richtingen, van een suikerbron naar waar suiker
nodig is of waar het opgeslagen moet worden.
Voorbeelden suikerbronnen: bladeren en stengels. Hier vindt fotosynthese plaats (afbraak
zetmeel naar suiker).
Opslag van suikers: in vruchten (fructose) en in wortels/stengels (in de vorm van zetmeel)
Circulatiesysteem bij dieren
Bij dieren is het transport circulair en voorzien van een pomp “hart”.
Twee soorten circulatiesysteem bij grotere dieren:
1. Open circulatiesysteem: 1 open systeem en een buisvormig hart dat de
lichaamsvloeistof rond de organen laat bewegen. Bij geleedpotigen.
2. Bloedsomloop: een gesloten systeem waarin het bloed gescheiden is van andere
lichaamsvloeistoffen. Gewervelde dieren. Transport gaat via de bloedvaten. De pomp
is het hart.
Dit kan 1 hart of meer harten zijn. (regenworm heeft meer harten)
Bloedsomloop kan enkel of dubbel zijn.
Voordeel gesloten systeem boven een open systeem:
Gesloten systeem is effectiever en kan over langere afstanden plaatsvinden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolanda76. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen