Bijeenkomst 1, Opstart / anamnese
Stappenplan beschrijven ziektebeeld
1. Omschrijving ziektebeeld/aandoening
2. Epidemiologie
3. Aetiologie (oorzaak)
4. Anatomie / fysiologie
5. Verklaring symptomen
6. Diagnose
7. Behandeling
8. Complicaties
9. Preventie
10. Beweegprogramma (LVF)
Model belasting – belastbaarheid
Belastende factoren
= zijn alle kenmerken van arbeid / inspanning / training die een belasting geven.
Regel-mogelijkheden (coping)
= zijn die mogelijkheden voor het individu om zelf verandering aan te brengen in de
belastende factoren of in het eigen verwerkingsvermogen)
Belastings-verschijnselen
= zijn alle waarneembare (lichamelijke en psychische) indicatoren tijdens de arbeid /
inspanning / training, en ook de tijdelijke na-effecten.
(HF omhoog tijdens sporten, verzuring, vermoeidheid, spierpijn)
Belastings-gevolgen
= verwijzen naar de na-effecten met een meer permanent karakter. Deze kunnen positief en
negatief zijn.
Positief: conditieverbetering, krachttoename.
Negatief: gezondheidsschade / blessure /oververmoeidheid
,Verwerkingsvermogen
= belastbaarheid is het geheel van (lichamelijke en geestelijke) vermogens van een persoon
op een bepaald moment, om belastende prikkels op te vangen / te verwerken. (lichamelijke
capaciteiten van hart, long en spieren)
deels te trainen!
verklaring van individuele verschillen in de gevolgen van belastende factoren.
Trainen medisch fitnes
• Bij gedoseerde overbelasting kan er groei van de capaciteiten ontstaan dit is een
belastingsgevolg -> trainingseffect.
• het verwerkingsvermogen (= belastbaarheid) neemt dan toe. Hierdoor kan men ook
meer belastende factoren aan.
• Het verwerkingsvermogen / belastbaarheid is cruciaal in het Model. Het is het
geheel van lichamelijke en geestelijke mogelijkheden van de persoon.
• Deze belastbaarheid wordt bepaald door verschillende (persoonsgebonden)factoren.
bouw van het lichaam
talent/aanleg
conditionele eigenschappen
leeftijd en sexe
mentaliteit
aanvaarden van risico
leefwijze
ziektes/infecties
• belasting wordt bepaald door:
het soort activiteit
expositieduur
intensiteit van belasting
aard van de activiteit (bijv. contact sport / niet contact sport)
materialen waarmee wordt gewerkt / gesport (bescherming)
accommodatie
weeromstandigheden
trainer
spelregels en het hanteren hiervan door scheidsrechter
,Casus
Jan: 34 jaar heeft 3 maanden geleden met voetballen zijn buitenste enkelband van
rechtervoet gescheurd. Hij is naar een fysiotherapeut gegaan die hem gemobiliseerd heeft.
Na 5 behandelingen was de bewegingsuitslag weer normaal en de pijn in het dagelijks leven
weg. Omdat Jan maar een beperkt aantal fysiotherapie zittingen per jaar in zijn verzekering
heeft, is hij gestopt met de fysiotherapie. Hij kan alles ADL weer doen, werkt weer maar
durft nog niet te voetballen want de enkel voelt onzeker aan.
Komt bij jou in de fitness en vraag een trainingsschema want hij wil weer gaan voetballen.
Wat heb je nodig om te kunnen gaan trainen, welke informatie
• gewicht/lengte?
• 1e keer of recidief?
• geopereerd?
• gevolgde behandeling/beleid? (onbelast? krukken? fysiotherapie? tape? brace?)
• status praesens (huidige klachten) enkel (pijn? zwelling? verkleuring huid?
medicijnen?)
• advies van de fysiotherapeut?
• niveau/historie van sporten (voetballen)?
• soort sport (è zaal/veldvoetbal?)
• soort werk?
• etc.
Anamnese / Intake
Medische fitness: intake
Medische wereld: anamnese
Anamnese
= gesprek waarbij de patiënt/cliënt vertelt over zijn klachten, hoe hij deze ervaart, wat ze
voor hem betekenen en hoe het beloop van de klachten is.
Intakegesprek: vragen over de gezondheid en wat cliënt wil bereiken met medische
fitness.
Vervolgens worden er een aantal testen en metingen uitgevoerd.
aan de hand van de gegevens van de intake wordt een persoonlijk trainingsschema
opgesteld
Algemene deel (algemene anamnese)
• NAW-gegevens (naam-adres-woonplaats)
persoonlijke gegevens: naam, leeftijd, adres, telefoonnummer, gewicht, lengte etc.
• Daarna wordt er vaak gevraagd naar gegevens met betrekking tot de (leef)omgeving:
getrouwd, kinderen, wat voor werk, welke sport.
,Specifiek deel (speciele anamnese):
• Aard van de klacht .
Kracht, mobiliteit (= beweeglijkheid), stabiliteit.
welke bewegingen zijn beperkt/pijnlijk en tijdens welke activiteiten.
Pijn (eventueel soort pijn)
stekende pijn, acute klacht (verzwikking, verrekking, kneuzing, breuk, etc.)
zeurende pijn, de klacht al wat langer aanwezig (spiervermoeidheid,
inklemmingverschijnselen, gewrichtsbeperkingen, etc.).
• Locatie van de klacht? (is dit verplaatst?)
• Ontstaan van de klacht
Hoe is de klacht ontstaan? Is het een acuut moment geweest dat de klachten zijn
ontstaan of zijn de klachten er langzaam in geslopen?
• Hoe lang is er al last van de klacht
Verloop van het klachtenbeeld: erger of minder geworden?
• Hulpvraag
= wat wil cliënt behalen door de training.
PAR-Q
Vaststellen van het risico om te starten met sporten
PSK
Patiënt specifieke klachten
Barthel index
ADL bij ouderen
Doeltellingen formuleren
Het doel van medische fitness is door middel van training de belastbaarheid te vergroten
(zowel totaal als lokaal).
Doelstellingen + subdoelstellingen SMART formuleren!
Dan oefeningen ontwikkelen
ICF model
= een standaardtaal én een schema
voor de beschrijving van het menselijk
functioneren en hetgeen daarmee
verband houdt.
1) functies en eigenschappen
= stoornissen
2) activiteiten
= beperkingen
3) deelname maatschappelijk
leven
= participatie problemen
,Probleem -> beperking -> stoornis
doelstelling casus:
• participatie probleem -> over 12 weken is jan in staat om onder klachten 45/90 min
te kunnen voetballen als spits van een veteranen team.
• beperkingen activiteit -> binnen 6 weken heeft jan voldoende conditie om een helft
mee te voetballen.
binnen 4 weken is het onzekere gevoel in de enkel bij het hardlopen verdwenen.
• stoornis niveau -> binnen 4 weken is de kracht in het onderbeen links even groot als
rechts
subdoelstelling 2 niveaus
1) Beperkingen niveau
2) Stoornissen niveau
Volgorde van grond motorische eigenschappen trainen
• Mobiliteit nodig om goed te kunnen bewegen.
Mobiliteit voorrang op alles
• Coördinatie van bewegen nodig om (kracht)oefeningen goed, functioneel en veilig
uit te kunnen voeren.
Coördinatie voor kracht/stabiliteit
• Kracht nodig om stabiliteit te kunnen uitvoeren
Kracht voor stabiliteit. Kan ook tegelijkertijd getraind worden, want van
stabiliteitsoefeningen neemt kracht toe.
coördinatie
de afstemming van de zenuwen op de spieren, en de daarop volgende motorische
activiteit van de spieren. Het heeft te maken met in een bepaalde tijd kunnen
aanspannen en ontspannen van een reeks spieren en het aanleren of het
verbeteren van een beweegpatroon
een belangrijk onderdeel van revalidatie.
bewegingspatronen oefenen onder verschillende omstandigheden.
stabiliteit
is de mogelijkheid om het lichaam te controleren tijdens bewegingen en om de
balans te bewaren, ondanks de aanwezigheid van elementen die het evenwicht
verstoren.
Een goede stabiliteit betekent dat de spieren en gewrichten goed gecoördineerd
samenwerken, waardoor een beweging of handhaven van een houding stabiel
,Proprioceptie
geeft het individu informatie over het eigen lichaam, zoals de
stand, beweging en tonus van de ledematen, gewrichten en pezen.
Proprioceptieve waarneming speelt een belangrijke rol in de opbouw van
het lichaamsbesef, en maakt terugkoppeling van de lichaamspositie naar het CZS
mogelijk.
belangrijk voor een goede motoriek.
Balans
is de mogelijkheid om het lichaam te controleren t.o.v. de
zwaartekracht zonder beweging en om alle krachten te neutraliseren die het
evenwicht willen verstoren.
Hele lichaam
Balans wordt verbeterd door te trainen op stabiele ondergronden
Volgorde
1) Intake
2) Testen/vragenlijsten
3) Hoofddoelstelling
4) Subdoelstellingen
5) Oefeningen
Doelen
• is de student op de hoogte van de werkwijze en de toetsing bij orthopedische beperkingen
• kan de student het belang van orthopedische beperkingen voor het werkveld aangeven
• kan de student aangeven wat een anamnese-intake is, wat het doel van een anamneseintake
is en uit welke onderdelen een anamnese-intake bestaat.
• de student is in staat vragen te formuleren voor een anamnese.
• kan de student verschillende mogelijke doelstellingen op stoornis niveau benoemen bij het
• trainen van orthopedische beperkingen
• kan aangeven wat het belang is van het model belasting-belastbaarheid t.a.v.
• orthopedische beperkingen
•
,Bijeenkomst 2, Beperkingen aan de heup
Omschrijving ziektebeeld
Artrose
= een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door:
• Schade en verlies van kraakbeen
• Osteofytose
• Sclerose
• Verzwakking van spieren en ligamenten
• Ontsteking van synoviaal weefsel
Belangrijkste klachten / symptomen
• Pijn
• Ochtend- of startstijfheid
• Beperkingen in activiteiten
ICF-model
Geen sterke samenhang tussen gewrichtsschade en klachten/symptomen. Ongeveer de helft
van de patiënten waarbij gewrichtsschade zichtbaar is op een röntgenfoto heeft geen
klachten/symptomen en vice versa.
,Etiologie: oorzaak
1. Er ontstaat een afwijking in de cellen waarin de bestanddelen van kraakbeen worden
aangemaakt
2. Waterbindend vermogen ↓
3. Kraakbeen wordt zachter en minder veerkrachtig
4. Er ontstaan scheurtjes in het oppervlak
5. De hoeveelheid kraakbeen neemt af
Epidemiologie
Artrose:
• Veel voorkomende chronische gewrichtsaandoening
• Kan in meerdere gewrichten voorkomen, maar komt het meest voor in de knie, heup
en hand
Prevalentie en incidentie perifere artrose
Perifere artrose
= artrose in gewrichten van ledematen: heup, knie,handen en voeten.
Op latere leeftijd komst artrose meer voor bij vrouwen dan bij mannen terwijl op jongen
leeftijd mannen vaker artrose hebben.
Neemt het aantal mensen met artrose toe of af?
• Over de periode 2001-2011 is de prevalentie van artrose gestegen met ruim 83%
voor mannen en met 53% voor vrouwen.
• Verwachting op basis van demografische gegevens: tussen 2011-2030 neemt de
prevalentie met ± 40% toe.
• Wanneer ook de prevalentie van (ernstig) overgewicht stijgt zal de prevalentie van
artrose nog verder stijgen.
,Hoe ontwikkelt heupartrose zich over de tijd?
• Langzaam progressief beloop
• Grote verschillen tussen personen
• Geldt niet alleen voor veranderingen in het gewricht, maar ook voor
symptomen/gevolgen van artrose
Risicofactoren voor het ontstaan van heupartrose
Duidelijke oorzaak (secundaire artrose): bij een hele kleine groep
Geen duidelijke oorzaak (primaire of idiopatische artrose): is meestal het geval
Artrose is een multifactoriële aandoening: meerdere factoren kunnen bijdragen aan het
ontstaan van artrose
Demografische risicofactoren:
• Hogere leeftijd
• Vrouwelijk geslacht
Persoonsgebonden factoren:
• Erfelijke aanleg
• Zwaar beroep met heupbelasting
• Frequente uitoefening van sportactiviteiten met hoge en/of herhaalde
gewrichtsbelasting
•
Gezondheid gerelateerde risicofactoren:
• Hogere BMI / overgewicht / obesitas
• Erfelijke afwijkingen van het gewricht (bijv. dysplasie)
• Tijdens de groei ontstane heupafwijking (bijv. ziekte van Perthes)
• Ongevallen letsel met gewrichtsbeschadiging
• Aanwezigheid van andere gewrichtsaandoeningen (RA)
• Spierzwakte
Anatomie / fysiologie
• Caput femoris (kop dijbeen)
• Acetabulum (kom heupbeen)
• Heupgewricht = kogelgewricht.
Het femur kan t.o.v. het bekken in bijna alle richtingen
bewegen.
, Bewegingen heupgewricht
Leren/weten: spieren die betrokken zijn bij deze bewegingen
Ligamenten heupgewricht
• Ligamentum transversum acetabuli PLAATJE OPZOEKEN BANDEN
• Ligamentum iliofemorale
• Ligamentum pubofemorale
• Ligamentum ischiofemorale
• Ligamentum capitis femoris
Sterk bandenapparaat → werking hangt af van gewrichtsstand
• Bij retroflexie worden de banden vastgedraaid en persen ze de femurkop nog meer in
de heupkom
• Bij anteflexie worden de banden losgedraaid en wordt de femurkop minder sterk in
de kom geperst
Teken van Trendelenburg
Als gevolg van pijn en beperkingen in activiteiten ontlasten
mensen met heupartrose vaak het heupgewricht. Dit kan leiden
tot spierkrachtverlies van de belangrijkste heupabductor, de m.
gluteus medius. Dit kun je testen met de proef van
Trendelenburg.
Diagnose
• Op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek.
• Aanvullend kan er röntgenonderzoek of laboratoriumonderzoek worden gedaan.
• Diagnose op basis van lichamelijk onderzoek (‘klinische artrose)’ → klinische criteria
van het American College of Rheumatology (ACR-criteria).
• Diagnose op basis van röntgenonderzoek (“radiologische artrose”) → Kellgren &
Lawrence criteria (KL-criteria).
