Dit is een goede samenvatting van het boek: Spelling - Henk Huizenga. Wanneer je deze samenvatting doorleest haal je gemakkelijk je toets! Zie ook mijn andere samenvattingen, waaronder vele gratis.
Hoofdstuk 3
Geletterdheid= de spontane belangstelling van peuters en kleuters voor het geschreven
woord en de inzichten die ze ontwikkelen in de functies van geschreven taal.
Geletterdheid heeft betrekking op de volgende aspecten:
- boekoriëntatie
- verhaalbegrip
- functies van geschreven taal
- relatie tussen gesproken en geschreven taal
- taalbewustzijn
- alfabetisch principe
- functioneel schrijven en lezen
- technisch lezen en schrijven, start
- technisch lezen en schrijven, vervolg
- begrijpend lezen en schrijven.
In de ontwikkeling van de geletterdheid kunnen we drie fases onderscheiden:
- ontluikende geletterdheid: heeft betrekking op de ontwikkeling van de geletterdheid in de
voorschoolse periode ( 0-4 jaar).
- beginnende geletterdheid: heeft betrekking op de ontwikkeling van de geletterdheid in de
groepen 1 tot met 3 van de basisschool.
- gevorderde geletterdheid: bestaat in de periode na groep 3 en heeft betrekking op het lezen
en schrijven van teksten. Ze gaan zich richten op de betekenis van de tekst.
Tussendoelen beginnende geletterdheid
- boekoriëntatie: ze weten wat boeken zijn, hoe je ze leest, wat een omslag is.
- verhaalbegrip: kinderen begrijpen de taal van de voorleesboeken. En kunnen conclusies
trekken. Ze kunnen een voorgelezen verhaal navertellen, of naspelen.
- functies van geschreven taal: ze weten wat: brieven, tijdschriften logo’s en waar dat voor
word gebruikt. Ze weten wat lezen en schrijven is en wat het verschil is.
- relatie tussen gesproken en geschreven taal: ze weten dat gesproken taal kan worden
vastgelegd en dat het kan worden uitgesproken. Ze kunnen rijmen. En weten p-e-n
- alfabetisch principe: kinderen ontdekken dat woorden zijn opgebouwd uit klanken en leggen
de foneem-grafeem koppeling.
- functioneel ‘schrijven’ en ‘lezen’: kinderen schrijven teksten en briefjes en verhaaltjes.
Metalinguïstisch bewustzijn: het vermogen om na te denken over de vorm en het gebruik van taal
en om onbewuste kennis over de regels in de taal te verwoorden. Ook voor het spellen
Fonologisch bewustzijn: het vermogen om te kunnen reflecteren op de klankvorm van de taal. Dit
komt pas later tot ontwikkeling. Dat komt doordat spraakklanken in de gesproken taal nauwelijks een
rol spelen. ( rond het 3 jaar). vanaf 4 jaar kan het kind ook horen dat bepaalde klanken hetzelfde zijn
(rijmen). Woorden in stukjes kunnen doen.. Pa de stoel.
,Fonemisch bewustzijn: eind 5 jaars, ontwikkelt zich bij kinderen het besef dat woorden uit
afzonderlijke klanken zijn opgebouwd dus uit fonemen of spraakklanken. Dat ze weten dat in kat de
k a t zitten. (welke letter zit er in het begin van kat)
* kind kan niet goed lezen en spellen, dan heeft het meestal een zwak ontwikkeld fonologisch bewust
De spontane schrijfontwikkeling bij peuters en kleuters: De ontwikkeling van de spontane
schrijfvaardigheid begint bij kinderen eerder dan de ontwikkeling van het fonologisch bewustzijn.
* fonologisch en fonemisch bewustzijn zijn erg belangrijk voor het leren lezen
Fases in de spontane schrijfontwikkeling:
- 1. Het tekenen van woorden: hij kan het nog niet maar weet wel dat het mogelijk is
- 2. Het krabbelen van nog niet herkenbare lettertekens:
- 3. Het schrijven van letterachtige vormen of letters: wel letters maar nog niet echte woorden
- 4. Het weergeven van woorden door een of enkele letters: fonologisch bewustzijn is
voldoende. Ook wel de fonetische fase. (woorden zijn meestal alleen beginklank of alleen
medeklinkers. Bv b voor beer of tmt voor tomaat. Ook is het nog niet van links naar rechts
maar gewoon ergens.
- 5. Het hanteren van een zelfverzonnen spelling: ze schrijven de klanken zoals ze het horen.
Ze schrijven verschillende vormen van zelfverzonnen fonetisch schrift. (invented spelling) dit
geeft aan dat de klank- letterkoppeling nog sterker is ontwikkeld.
Bepalende factoren voor de ontwikkeling van de spellingvaardigheid
1. een goede mondelinge taalontwikkeling: als ja afwijkende of achterblijvende taalontwikkeling
heb dan kan dat de woordenschat beïnvloeden. Het kan minder woorden vergelijken. Ook de
spraakmotoriek is belangrijk. Als leerlingen niet automatisch over de schrijfwijze van een woord
beschikken, moeten ze terugvallen op de analyse van een woord in afzonderlijke klanken. Bv als een
kind slecht articuleert of woorden onjuist uitspreekt zal dat vaak leiden tot een foutieve spelling.
2. een goede motorische vaardigheid: als een kind erg veel energie moet leveren om te
schrijven dan zal dat remmend werken op de spelling van een woord. Bv kind dat moeilijke
schrijfmotoriek heb die weet niet automatisch hoe je iets schrijft, wij weten dat wel.
3. kennis van geschreven taal: ze moeten weten dat tekst van links naar rechts gaat, hoe de
klanken werken.
4. een goed fonemisch bewustzijn: voor het leren spellen is het nodig dat een kind een woord
kan analyseren in afzonderlijke fonemen. Een goed ontwikkeld fonemisch bewustzijn is dan ook
bepalend voor succes bij het spellingsonderwijs. Kinderen ontdekken meestal niet spontaan dat
woorden uit verschillende afzonderlijke spraakklanken bestaan, want spraakklanken of fonemen zijn
behoorlijk abstract en spelen in de dagelijkse communicatie van kinderen geen rol. Het is ook heel
lastig om losse fonemen te isoleren uit een woord. Bv pak. Puh a kuh.
, Een rijke leeromgeving voor het stimuleren van geletterdheid
De volgende materialen en activiteiten zijn belangrijk:
1. Betekenisvolle contexten: levensechte situaties waarin het lezen en schrijven word
gestimuleerd. Bv postkantoor, een boekwinkel..
2. Een leesschrijfhoek: een hoek die uitnodigend is ingericht met allerlei lees en schrijfmateriaal.
3. Het aanbeiden van boeken concreet lettermateriaal: met prentenboeken kun je ook vrij
gemakkelijk het fonemisch bewustzijn van kinderen stimuleren. Je kunt ook aandacht vragen
voor een bepaald woord en daar allerlei analyse- en syntheseoefeningen mee doen. Ook kun
je vragen, welk woord komt er vaak in het verhaal voor of wijs een woord met de letter k aan
4. Gerichte auditieve training: korte taalactiviteit of kort spelletje tussen andere activiteiten
door / tijdens het fruit eten.
Stimuleren van beginnende geletterdheid
- Spellingvoorwaarden: de deelvaardigheden die nodig zijn om de elementaire
spellinghandeling met succes te kunnen uitvoeren.
- auditieve analyse: het startpunt van de elementaire spellinghandeling is het
opsplitsen van een woord in afzonderlijke spraakklanken.
- auditieve vaardigheden: worden vooral ingeschakeld voordat een kind een woord opschrijft
- visuele vaardigheden: spelen vooral een rol als het kind controleert wat het opgeschreven
heeft.
- taalvaardigheden: je moet wel de begrippen weten
- schrijfvaardigheden: je moet wel kunnen schrijven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xxlin2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
