MK-PSYCHOPATHOLOGIE
BIJEENKOMST 1:
DE VROEGSTE ONTWIKKELING VAN HET KIND (PRENATALE FASE, GEBOORTE
EN BABY-TIJD)
Voor de prenatale fase de belangrijkste bedreigingen voor de ontwikkeling
van het kind uitleggen;
Prenataal: voor de geboorte
Teratogeen effect is een omgevingsfactor zoals drug, chemische stof, virus etc die
lijdt tot een geboorteafwijking. In bepaalde periodes heeft het meer invloed dan
andere. (Het grootste effect tijdens snelle prenatale ontwikkeling). Organen zijn op
verschillende tijdstippen gevoelig (figuur 3.13). Het is de taak van placenta om deze
stoffen tegen te houden, dit lukt niet altijd.
Tijdens de zwangerschap moet er rekening gehouden worden met sociale en
culturele factoren (armoede, vervuilde omgeving)
Er zijn verschillende bedreigingen voor de ontwikkeling van een baby:
Voeding = moeders die gevarieerd eten en juiste voedingstoffen binnenkrijgt
hebben minder kans op complicaties en hebben gemakkelijke bevalling, gezondere
baby, en kinderen hebben daarna gezond leven alsnog kans op slechte
omstandigheden supplementen nemen.
Leeftijd = vrouwen ouder als 30 die een kind krijgen lopen risico op
zwangerschaps- en geboortecomplicaties (vroeggeboorte en laag geboortegewicht).
Vrouw van 42 vertoont 90 procent van haar eicellen een of ander defect
Oudere moeders ook kans op kind met downsyndroom
Vrouwen zwanger tijdens adolescentie kans op vroeggeboorte
Tienermoeders sterftecijfer van baby’s 2x zo hoog. Slechte sociale en economische
omstandigheden spelen een rol bij bijvoorbeeld geen toegang tot kraamzorg.
Gezondheid = vrouwen die gezond eten, gemiddeld aankomen en voldoende
bewegen meer kans op gezonde baby, verminderen levenslange kans op obesitas,
hartkwalen en hoge bloeddruk.
Ziektes van moeders kunnen grote gevolgen hebben (in welke week is van belang)
Rodehond (voor 11de week) blindheid, doofheid, hartafwijkingen,
hersenbeschadiging
Waterpokken geboorteafwijkingen
De bof kans op miskraam
Soa’s (syfilis) kan direct op foetus worden overgebracht
Aids of hiv doorgeven aan kind via bloed dat placenta bereikt (wordt behandeld
met antivirale medicijnen).
Drugs en medicijn =
Medicijnen zoals aspirine (bloedingen), des (vaginale- baarmoederhalskanker,
vruchtbaarheidsproblemen bij man) en softenon (remmend effect op groei ledematen)
hebben ernstige gevolgen op ongeboren kind. Dit kan ook veel later pas opkomen bij
kind. Anticonceptie of vruchtbaarheid pillen (hersenstructuren beïnvloeden)
Drugs marihuana (kan zuurstoftoevoer naar foetus belemmeren, waardoor snel
geïrriteerde, snel afgeleide en nerveuze kinderen). Cocaïne (ernstige vernauwing
bloedvaten die naar foetus leiden, waardoor minder bloed en zuurstof en grote kans
op overlijden) (Ook kan baby verslaafd zijn als moeder dat ook is waardoor
afkickperiode, kleiner van stuk, wegen minder, ademhalingsproblemen, zichtbare
geboorteafwijking of attaques, moeilijk te troosten) ook slechte verzorging na
geboorte.
Alcohol, cafeïne en tabak = kinderen van moeders die alcohol drinken hebben
kans op foetaal alcoholsyndroom (FAS), ARND, pFAS, FAE, ARBD. Kleine hoeveelheden
hebben al negatieve effecten (zoals verminderd ruimtelijk en visueel inzicht, lagere
intelligentie) zijn langdurig. Roken als moeder vermindert het zuurstofgehalte en
,verhoogt koolmonoxide in bloed van moeder, waardoor beschikbare zuurstof voor
foetus snel afneemt. Het vertraagt de ademhaling van foetus en versnelt zijn hartslag.
Verhoogd risico op miskraam en kans op sterfte in babytijd. Laag geboortegewicht,
kleiner.
Gedrag van vaders heeft invloed als ze roken (schadelijk), alcohol en drugs
(slechte leefomgeving) gebruiken, mishandeling (stressvermogen schiet omhoog).
Stress van de moeder zorgt dat baby’s in buik verhoogde hartslag krijgen, als ze uit
de buik zijn gevoeliger voor stress of juist stress gaan opzoeken, omdat ze dat ook
gewend zijn geweest. En op later leeftijd hartproblemen, diabetes, mentale
problemen.
Een baby kan al leren voordat het geboren is zoals geheugen ontstaat bij 32
weken (rijmpjes onthouden) en leren in de zin van: stimuli lokken reactie uit (zoals
muziek)
De belangrijkste complicaties uitleggen die kunnen optreden tijdens de
geboorte en uitleggen welke gevolgen dit kan hebben voor de ontwikkeling
van het kind;
Er zijn verschillende problemen die tijdens de bevalling en geboorte die kunnen
optreden
Premature baby’s: te vroeg, te klein (tabel 4.2)
Te vroeg is een baby die < 38 weken na start zwangerschap ter wereld komt
(prematuur)
Baby’s hebben geen tijd gehad om zich volledig te ontwikkelen en hebben risico om
ziek te worden of te sterven. Dit hangt ook af van gewicht. Normaal gewicht is 3400
gram.
Te licht is een baby die bij de geboorte < 2500 gram weegt.
Oorzaken zijn meestal hogere moederleeftijd. Meeste baby’s met laag
geboortegewicht zijn prematuur en sommige groeivertraagd (wegen als gevolg van
vertraagde foetale groei 90 procent van gemiddelde gewicht van dezelfde leeftijd van
andere baby)
Extra gewicht is cruciaal zorgt voor vetlagen zorgt voor minder afkoeling (kinderen
kunnen niet goed lichaamstemperatuur regelen.
Als baby niet te prematuur is geboren en niet extreem laag is loopt het kind weinig
gevaar.
Premature kinderen die liefdevol worden verzorgd en worden gestimuleerd,
ontwikkelen zich vaak beter dan baby’s die niet goed verzorgd worden.
Kangoeroeën (huid-op huid) maakt hormonen vrij die bevorderlijk zijn voor
gewichtstoename, spierontwikkeling en vermogen om met stress om te gaan.
Baby’s die heel prematuur zijn geboren en heel laag geboortegewicht hebben
moeten vechten voor hun leven. Ze zijn gevoelig voor infecties, stimuli (snel
overweldigd waardoor ademhaling stokken en hartslag vertraagd en ongecoördineerd
bewegen) en problemen met zuurstofopname door niet goed ontwikkelde longen.
RDS (longaandoening, onvoldoende rijping longblaasjes) kan zich ontwikkelen.
Waardoor kreunen, intrekkende borst bij ademhaling. Ze worden vaak in couveuse
geplaats met temp en zuurstof regulatie.
Uiteindelijk ontwikkelen deze kinderen op lange termijn normaal. Vaak wel trager
Doordat nog niet alles volgroeid is gaat er meer energie naar lichamelijke
overleving →
en minder naar de prikkelverwerking/cognitieve ontwikkeling. Dus mogelijke gevolgen
zijn
Leerproblemen, Aandachtsproblemen, Lager IQ, Gedragsproblemen, Fysieke
coördinatie
Kinderen met zeer laag geboortegewicht
Zeer laag is baby die < 1250 gram weegt en/of < 30 weken in de baarmoeder zit.
,Passen soms in handpalm, huid is vel rood, oorlelletjes zijn lapjes.
Hebben groot gevaar, omdat organen nog niet volgroeid zijn. Levensvatbare leeftijd
ligt op 24 weken. De medische kosten lopen ook op.
Waarom worden deze baby’s te vroeg of met laag geboortegewicht
geboren?
Meestal door voortplantingssysteem van moeder, tienermoeders (lichaam is nog niet
volgroeid), na halfjaar weer zwangerschap (nog niet herstelt), algemene gezondheid,
etniciteit.
Postmature baby’s: te laat, te groot
Te laat is baby die 2 weken na uitgerekende datum nog in de buik zit.
Bloedtoevoer kan verminderen waardoor niet genoeg voeding binnenkrijgen,
bloedtoevoer naar hersenen neemt af. Ook is bevalling riskanter door moeilijker is
voor baby om door geboortekanaal te passeren.
Het is allemaal makkelijker te ondervangen (door medicijnen en bijv keizersnede)
Keizersnede is ingreep waarbij baby operatief uit de baarmoeder wordt verwijderd.
Bij bijvoorbeeld stuitligging, dwarsligging, hartslag daalt, bloed uit vagina, wanneer
het niet goed gaat met moeder en/of foetus. Toch aangeraden alleen te doen bij
complicaties.
CTG is apparaat waarmee hartslag van baby kan worden gemeten tijdens weeën.
Doodgeboorte is de geboorte van kind dat niet meer leeft
Zuigelingensterfte is als een kind in eerste levensjaar sterft.
Postnatale depressie is een somber, prikkelbaar, angstig en neerslachtig gevoel dat
bij moeder ontstaat na de geboorte van baby en meestal na enkele weken/maanden
na bevalling. Gevoel kan lang aanhouden. Het heeft effect op het kind. Kan
veroorzaakt worden door hormoonproductie na geboorte. Belangrijk om alert op te zijn
en belangrijk voor hechtingperiode. Als moeder bijv geen interactie toont.
Wonderen van een pasgeboren baby
Kinderen kunnen meteen zelfstandig ademen ook al hebben ze dit niet kunnen
oefenen.
Baby’s hebben al fysieke activiteiten kunnen oefenen en hebben al reflexen (niet-
aangeleerde, onvrijwillige responsen die automatische optreden in aanwezigheid van
bepaalde stimuli) zoals zuigreflex, slikreflex, zoekreflex (leidt zich naar
voedselbronnen zoals tepel van de moeder). Ze hebben ook reflexen zoals niezen,
knipperen en hoesten (die haar helpen stimuli te vermijden die vervelend of gevaarlijk
zijn)
Zintuigen zijn ook al ontwikkeld zoals tast (haarborstel, luchtstootjes), zicht (kleuren,
scherp contrast, omvang, helderheid) gehoor (reageren op lawaai, herkennen van
geluiden zoals andere babyhuil), smaak en reuk (pepermunt, zuur)
Baby’s kunnen al vroeg leren. Er zijn leerprocessen die meteen na geboorte in
werking gaan. Bij klassieke conditionering leert een organisme op een bepaalde
manier reageren op een neutrale stimulus die dat type respons normaal gesproken
niet teweegbrengt (zoals schrikken van wit konijn doordat daar ooit hard geluid bij
werd gezet). Operante conditionering is een vorm van leren waarbij en vrijwillige
respons versterkt of verzwakt wordt, afhankelijk van de associatie met positieve of
negatieve consequenties (zoals huilen om aandacht te krijgen). Bij gewenning
(habituatie) is afname van de reactie op een stimulus die plaatsvindt na herhaaldelijke
presentatie van die stimulus. (Object meerdere keren zien geeft geen reactie meer)
Sociale vaardigheden (kunnen al expressies imiteren, interactie).
Imitatievaardigheden zijn belangrijk, omdat sociale interactie met anderen voor een
deel afhankelijk is va het vermogen om op de juiste manier op andere mensen te
reageren en het vermogen om de betekenis van de emotionele toestand van anderen
te interpreteren.
, Voor de levensfase: “babytijd”, de motorische, cognitieve, sociale en
persoonlijkheidsontwikkeling van het gezonde kind omschrijven;
Motorische ontwikkeling in de babytijd
Baby’s beginnen al snel mobiliteit te ontwikkelen. Reflexen dienen vaak om te
overleven en het welzijn van het kind te verzekeren. Sommige reflexen blijven en
andere verdwijnen. Het verdwijnen van reflexen komt doordat baby’s meer controle
krijgen over bewegingen (Tabel 5.2). Door dit te observeren kan je signaleren of er
iets misgaat. Reflexen vormen de basis voor toekomstige complexere
gedragspatronen. Motorische ontwikkeling kan anders lopen maar kan ook ingehaald
worden. Als een kindje ziek is betekent dat vaak dat ze alle energie sparen voor de
ziekte.
Maanden Motorische ontwikkeling Fijne motoriek
0-3 Het hoofd oprichten, observeren. Opent hand duidelijk
3-6 Grijpen, steeds doelgericht Grijpt rammelaar
pakken.
- 3,2 omrollen
5-8 Zitten zonder ondersteuning.
- 7,2 staan met houvast
8-10 Kruipen Grijpt met duim en wijsvinger
9-15 Lopen (vasthouden) Potlood op juiste manier vasthouden
Toren bouwen van twee blokken
12-24 Los lopen Plaatst stokjes in gaatjes
- 16,6 traplopen
- 23,8 springen op plaats
24+ Cirkel natekenen Imiteert lijnen op papier, kopieert
cirkel
Ontwikkeling van de zintuigen in de babytijd
Sensatie: eerste gewaarwording van een stimulus opgevangen door de zintuigen.
Perceptie: het proces van betekenisgeving of interpretatie van zintuigelijke
informatie door de hersenen.
Visuele perceptie:
Pasgeborene: reageert op licht en er is kleurperceptie. Ziet scherp op 20 a 30 cm. Ze
hebben visuele voorkeuren (eerder naar patroon kijken dan iets simpels).
14de week: binoculaire gezichtsvermogen (beelden van beide ogen combineren zodat
er diepte en beweging onderscheid wordt)
6-9 mnd kunnen ze mensengezichten onderscheiden en dierengezichten juist minder
Auditieve perceptie:
Baarmoeder: reageert foetus op geluiden.
Pasgeborene: voorkeuren voor bepaalde geluidcombinaties. Hoge en lage tonen
gevoelig. Geluidslokalisatie (uit welke richting komt het), dit neemt af en dan weer
toe.
Na 1 mnd: onderscheid in op elkaar lijkende geluid
Na 4mnd: eigen naam onderscheiden van andere woorden met dezelfde klanken
Na 5 mnd: verschil horen tussen talen
Reuk en smaak:
12- 18 dgn: moeder op basis van geur herkennen
Jonge baby’s: walging bij bittere smaak, en glimlach bij zoete smaak.
Pijn en aanrakingen
Baby’s voelen pijn. Reacties op pijn lijken erger te worden naarmate ze ouders
worden. Baby’s reageren pas later op de pijnprikkel door niet volgroeide zenuwstelsel.
32 weken na anticonceptie: gevoelig voor aanrakingen.
Aanraking is geassocieerd met sociale ontwikkeling
