Zwartboek (Verhoeven, 2006)
Samenvatting
De film gaat over Rachel Stein, een joodse zangeres, die ondergedoken zit op een boerderij. In
september 1944 wordt per ongeluk de boerderij gebombardeerd, waardoor ze geen schuilplaats
meer heeft. Nadat ze op zoek is gegaan naar een andere schuilplaats, wordt ze benadert door
verzetsman van Gein, die haar aanraadt via een boot te vluchten naar België. Met al haar geld en
diamanten besluit Rachel in te gaan op het aanbod en besluit ze via de boot te vluchten. Daar
ontmoet ze haar ouders en broer weer na een lange tijd. Samen met andere joodse vluchtelingen
stapt ze op de boot om ze de Biesbosch over te steken.
Echter is de boot verraden en stuitten ze op een SS-patrouille waarbij alle vluchtelingen omkomen;
behalve Rachel Stein. Verstopt in het water tussen de planten ziet ze hoe de Duitsers de lijken
opruimen en al het geld, diamanten en sierraden meenemen.
Rachel Stein komt hierna in contact met het verzet. Om niet op te vallen verandert ze haar naam in
Ellis de Vries en verft ze haar haar blond. In het verzet ontmoet ze de verzetsman Gerben Kuipers. Ze
wordt gevraagd om contact te leggen met een hoge SD officier, Ludwig Muntze. In de trein
ontmoeten ze elkaar voor het eerst en ze worden verliefd. Nu heeft ze toegang tot het kantoor van
de SD en zo probeert Ellis, samen met de verzetsgroep, verzetsgevangenen te laten ontsnappen.
Echter gaat de actie volledig fout en worden er verschillende mensen opgepakt en vermoord.
Doordat Ellis een relatie heeft met Muntze overleeft ze de oorlog, maar wanneer de oorlog is
afgelopen, Nederland bevrijd is, gaat het volledig mis. Ellis en Muntze zijn echt verliefd op elkaar en
dat pikt het verzet niet. Beiden worden gezocht en gevonden. Muntze wordt berecht en vermoord
als oorlogsmisdadiger en Rachel wordt opgepakt als verrader. Ze wordt opgesloten en mishandeld
totdat ze door Hans Akkermans wordt bevrijdt. Hem kent ze nog vanuit het verzet. Wanneer hij zijn
buit laat zien, die hij heeft afgepakt van de Duitsers, herkent ze de diamanten en toebehoren die zij
verloren is aan de Duitsers tijdens de overval op de boot. Wanneer Akkermans vertelt dat Muntze
dood is, wordt Rachel onrustig. Akkermans wil haar kalmeren en geeft haar insuline. Echter geeft hij
haar bewust te veel om haar te vermoorden. Doordat Rachel op tijd chocolade weet te eten overleeft
ze het. Samen met Gerben Kuipers, die ze ook kent uit het verzet, weet ze Akkermans te pakken en
stoppen ze hem in een doodskist. Daarin overlijdt Akkermans door verstikking en Rachel keert
Nederland de rug toe door te verhuizen naar Israël.
, Conclusie
Volgens kijkwijzer (NICAM / Kijkwijzer, 2018) is deze ongeschikt voor kinderen op de basisschool. Qua
geweld en grof taalgebruik is deze film geschikt voor kinderen boven de 16 jaar. Nadat ik deze film
heb bekeken, kan ik het oordeel van kijkwijzer beamen. Het is een film met veel grof taalgebruik en
geweld, waardoor ik de film niet zou aanraden voor kinderen op een basisschool.
Volgens Soetman (Nationaal Archief, 2006) is het verhaal van Zwartboek niet echt gebeurd; Hij heeft
het zelf verzonnen. Dit heeft hij gedaan aan de hand van een aantal historische elementen: de rol van
delen van het verzet, de liquidaties en de afluisterpraktijken. Volgens Soetman (Nationaal Archief,
2006) lijkt het hierdoor een waargebeurd verhaal.
In het boek Moordenaarswerk (Straten, 1964) staat de moord op mr. H. de Boer, een 65-jarige
advocaat, die gepleegd is op 30 mei 1945. Dat is vlak na de bevrijding. Hij was een kind aan huis bij
de Duitse SD. Dit zou de afrekening van het verzet kunnen verklaren. Volgens Soetman (Nationaal
Archief, 2006) is het lezen van dit boek de aanleiding geweest om het verhaal te schrijven.
Soetman heeft zelf niet aan archiefonderzoek gedaan voor zijn film. Hij heeft gesproken met NIOD en
enkele boeken over naoorlogse affaires gelezen. Welke dat zijn benoemd hij niet (Nationaal Archief,
2006).
Wanneer ik kijk naar het verhaal van Zwartboek dan kan ik concluderen dat het verhaal verzonnen is.
Echter is het aan de hand van historische verhalen, zoals die van de advocaat mr. H. de Boer (Straten,
1964) wel gebaseerd op historische feiten. Het verhaal over de advocaat is te linken aan Akkermans
uit de film, die ook nauwe banden had met de Duitse SD, en vlak na de bevrijding werd vermoord.
Verwerkingsopdracht
Lesdoel De kinderen worden gestimuleerd om
zelfstandig op zoek te gaan naar informatie.
Activiteit De kinderen gaan een muurkrant maken. Dit
doen de kinderen voordat ze de film gezien
hebben. Ze zoeken informatie op over de
gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog in
Nederland. Nadat iedereen de muurkrant af
heeft, worden deze besproken. Daarna wordt
de film bekeken en wordt er aan de hand van
de gevonden informatie besproken of de film
op waarheid is berust of niet.
Verantwoording Als ik kijk naar de Taxonomie van Bloom dan
worden de kinderen gestimuleerd om
zelfstandig op zoek te gaan naar informatie.
Deze informatie wordt verzamelt en vergeleken
met de film (SLO Nationaal Expertisecentrum
voor Leerplanontwikkeling, 2018).
