1
familie en gezin
college 1
- Beschrijf de opvoedtaken van ouders in (i) de babytijd, (ii) peuter- en
kleutertijd en (iii) adolescentie.
- Welke vier gehechtheidstijlen worden onderscheiden?
- Stel dat je oppast op een meisje van 2. Hoe zou je elk van deze
gehechtheidstijlen in haar gedrag kunnen herkennen als moeder afscheid
neemt en haar bij jou achterlaat, en als moeder weer thuis komt?
- Onze gehechtheidstijlen beïnvloeden onze sociaal-emotionele
ontwikkeling. Leg uit via welk proces dit gebeurt.
Gedurende de levensfase van kinderen zijn er verschillende opvoedtaken voor
ouders.
In de babytijd zijn er vier domeinen:
1. Verzorgende opvoeding (in fysieke behoeften voorzien) (eten geven)
2. Sociale opvoeding (interpersoonlijk gedrag bevorderen en begeleiden)
3. Didactische opvoeding (stimulatie om de wereld te begrijpen)
4. Materiele opvoeding (fysieke uitdaging en begeleiding) (motorisch)
De kerntaak is sensitiviteit (het vermogen van ouders om signalen van het kind
waar te nemen, juist te interpreteren en er correct op te reageren). Dit is
belangrijk voor het creëren van een beeld van het kind hoe de wereld eruit ziet.
Ook belangrijk voor de gehechtheid.
De ouder moet een veilige haven zijn waar het kind altijd naar terug kan keren,
maar moet ook een veilige basis bieden zodat het kind op ontdekking kan.
Vanaf acht tot negen maanden zie je de eerste tekenen van gehechtheid bij een
kind, omdat het er in principe een tweede kindje zou kunnen komen, waardoor
het nuttig is voor de kinderen omdat gehecht te zijn aan de ouders.
Hoe zien de verschillen in gehechtheid eruit? Dit kunnen we zien via de strange
situation procedure (kind is met moeder, komt vreemde bij zitten in stilte gaat
praten, moeder gaat weg, vreemde en kind zijn samen en proberen interactie te
hebben, moeder komt terug en vreemde gaat weg, de moeder vertrekt ook, de
vreemde komt terug en de moeder komt terug en de vreemde vertrekt). Je kijkt
naar het gedrag van het kind met de moeder, met de vreemde en als de moeder
weer terugkomt. Er wordt van uitgegaan dat het kind eerst vrolijk is, dan
, 2
overstuur wordt als de moeder weg is en dat het dan snel weer getroost is als de
moeder weer terug is.
Waar je op let bij de theorie:
- Dichtheid en contact zoeken
- Contact houden met de ouder
- Vermijden van contact
- Weerstand bij contact of troost
Gehechtheid heeft invloed op je interne werkmodellen. Dit zijn gedachten (over
jezelf, anderen en de relatie tussen jezelf en anderen) en overtuigingen
gebaseerd op eerdere ervaringen. Ook beïnvloeden ze verwachtingen, acties en
reacties in sociale situaties.
Vaak blijft de gehechtheid gedurende je leven redelijk stabiel wordt meestal
versterkt door vrienden- en partnerkeuze, kan veranderen, maar meestal niet.
, 3
In de kindertijd zijn er andere opvoedtaken voor ouders, waar de opvoedstijlen
ook bij horen.
Uitingen van warmte: affectie, waardering en positieve emotie
Er zijn twee soorten controle:
1. Gedragscontrole: het stellen van grenzen, consequenties verbinden aan
overtredingen, supervisie en monitoring
2. Psychologische controle: macht uitoefenen, inmenging in de psyche van
het kind (schuld, schaamte)
In de adolescentie zijn de opvoedtaken voor ouders weer heel anders:
- Meer vrijheid en verantwoordelijkheid geven.
- Gaat minder controle houden, maar begeleidt je als ouder meer.
- warmte blijft
- communicatie is nog belangrijker, juist omdat het kind meer zijn eigen weg
gaat. Er is sprake van goede communicatie en relatie op het moment dat
er sprake is van flexibiliteit.
Als ouders ga je eigenlijk monitoren (parental awareness, watchfulness and
supervision of adolescent activities) belangrijke voorspeller risicogedrag
bij adolescenten.
De uitingsvorm verandert: van fysieke nabijheid naar nabijheid in
communicatie
We gebruiken de gezinspedagogiek met een emprisch-analytische benadering
- Empirie: te verifiëren met observatie of ervaring, in plaats van theorie,
visie of logica
- Analytisch: kritisch en rationeel naar eigen resultaten kijken.
Ontkrachten van pedagogische mythes
Pedagogische mythes ontstaan door het doorgeven van volkswijsheden, het
verlangen naar snelle antwoorden en makkelijke oplossingen, selectieve
perceptie en herinnering, blootstelling aan een selectieve groep mensen (die op
jou aanlsuiten), causaliteit afleiden uit correlatie.
College 2
De rol van vaders in de opvoeding:
- Culturele context: Japanse vaders krijgen veel zorgverlof, maar nemen dit
heel weinig tijd. Zweedse vaders nemen juist heel veel verlof, om te
, 4
zorgen voor hun kinderen. In de Japanse cultuur is het dan ook gewoner
om minder voor de kinderen te zorgen.
- Maatschappelijke context: de manier waarop de maatschappij de rol van
de vader ziet. In veel maatschappijen is het gebruikelijk dat de vader als
kostwinner wordt gezien en dat hij dus ook het meeste werkt, waarbij er
ook raar gekeken wordt als de rollen zijn omgedraaid in een gezin.
- Historische context: Oorspronkelijk was de rol van de vader in het gezin de
taak als kostwinner, die de normen en waarden aan de kinderen meegeeft.
Door de jaren heen veranderde de rol van de vader veel. In de jaren 1930-
1940 was er het beeld dat de vader werkte en kostwinner was en de
moeder voor het gezin zorgde. In de jaren 1950-1960 werd de vader vaak
als afwezig gezien. Tot en met de jaren zeventig was de vader de
ondersteuner van de moeder. Vervolgens werd er onderzoek gedaan naar
het opvoeden van de vaders zelf, waardoor er ook opvoedingsboeken
geschreven werden over de vader en de betrokkenheid van de vader ook
gezien werd. In 1990 waren er dan ook overheidscampagnes over de
betrokkenheid van vaders. nu word een vader gezien als iemand die een
kind kan opvoeden, een bekwame ouder en iemand met liefde voor het
kind wordt hierbij ook gekeken naar de kwaliteit van de interacties tussen
vader en kind.
- sociaaleconomische status: als een vader armer is, heeft hij vaak een
andere rol in het gezin dan een rijke vader,
- relaties tussen de gezinsleden: zijn de ouders samen of gescheiden?
- leeftijd kind: naarmate een kind ouder wordt veranderen de rollen. Waar
een vader eerst veel moest helpen, wordt het kind steeds zelfstandiger
waardoor een vader dan meer moet zorgen voor de veiligheid van het kind
vanaf een afstand.
een voorbeeld van de rollen die een vader kan hebben zijn kostwinner,
beschermer, morele ‘gids’, leraar, verzorger en speelmaatje.
Als het gaat om het opvoedingsgedrag kan je kijken naar de kwantiteit en de
kwaliteit vaders minder kwantiteit dan moeders Als je naar kwaliteit, kijkt kan
je de volgende vragen stellen: tonen vader hetzelfde gedrag als moeders? Ja
Vertonen vader hetzelfde soort opvoedingsgedrag als moeders? Ja, maar er zijn
ook verschillen Vertonen vaders dezelfde mate van bepaald opvoedingsgedrag
als moeders? Niet altijd Heeft het opvoedingsgedrag van vaders dezelfde invloed
op de ontwikkeling van kinderen als dat van moeders? Niet altijd
