Samenvatting
Samenvatting Verdiepend staats- en bestuursrecht - aantekeningen HC6
Uitgebreide aantekeningen uitgewerkt ahv opname inclusief ingevoegde tekst en afbeeldingen uit de sheets
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
Voorbeeld 3 van de 25 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Verdiepend staats- en bestuursrecht Hoorcollege 6 10 april 2019Docent: Hirsch Ballin (HC5 - HC7)
De stem van de burger
Verkiezingen en de legitimatie van publiek gezag
Intro
De stem van de burger, onderwerp van HC6. Verkiezingen en de legitimatie van publiek gezag.
Ondertitel van dit college weggelaten (referenda), maar zal wel aan bod komen. De Wet
raadgevend referendum is ingetrokken. Voorstellen voor een definitieve regeling van een
referendum zijn wel gedaan, maar zouden een grondwetswijziging vereisen. Hirsch Ballin
betwijfelt zeer of die er komt. Tijdens HC wel stilstaan bij deze terugkerende discussie (zie
rapport Staatscommissie Remkes).
Op Bb announcement geplaatst met herziene bijgewerkte beschrijving studieleidraad. De opgave
van wat er gelezen moet worden is onveranderd. Kijk ook naar literatuur ivm dit onderwerp
(rapport Staatscommissie Remkes). Staat op www.nederlandrechtsstaat.nl (wordt door vakgroep
verzorgd). Naast commentaar op de GW ook actuele beschouwingen over staatsrechtelijke
onderwerpen.
Constitutionele kernwaarden volgens Daniel Halberstam
Loopt als draad door de colleges heen. Naast de constitutionele levenscirkel de constitutionele
kernwaarden. Manier waarop Halberstam deze waarden heeft neergezet is volgens Hirsch Ballin
aantrekkelijk om ons los te maken van de vastgeroeste modellen van trias politica waar we
allerlei voetnoten bij moeten plaatsen, zoals dat er bij ons geen vaste machtenscheiding is.
Het helpt ons ook om iets te begrijpen, om dat als het ware te combineren met de constitutionele
levenscirkel.
VOICE
Als we kijken naar de burger die in die constitutionele levenscirkel is opgenomen (om wie
het gaat), dan zien we dat de burger stem heeft. Stem in het kapittel heeft. Zijn stem kan
uitbrengen voor verkiezingen, zich op andere manieren manifesteren via
meningsuitingsrechten, allerlei procedures van raadpleging die aan overheidsbesluiten
voorafgaan.
RIGHTS
De burger heeft rechten tov de overheid en medeburgers.
EXPERTISE
En mag van het bestuur, rechter en eigenlijk ook van de wetgever (want wetgeving wordt
voorbereid door de ambtelijke organisatie van de ministeries) verwachten dat er expertise
aanwezig is die ervoor zorgt dat
overheidsbesluiten/wetgeving/besluiten/bestemmingsplannen kundig en deugdelijk zijn.
Dat is ook weer een grondrecht op goed bestuur dat is verwoord in het HGEU.
Burger en bestuurder, wie is wie?
,Thema's vandaag: Kiesrecht, gekozen en benoemde ambtsdragers, legitimatieverdragen
inzake wetgeving (NL en EU)
Vandaar dat Hirsch Ballin graag teruggrijpt op deze 3 kernwaarden. We zullen in HC6 met name
stilstaan bij VOICE om de preciseren hoe dat uitwerkt en wat je er eigenlijk mee wilt, wat de
betekenis daarvan is. Speelt zich af rondom vragen die betrekking hebben op constitutionele
rol/betekenis van het staatsburger zijn, het vervullen van publieke ambten (bestuurder, lid EK/TK
van de regering) en dat spitst zich dan toe op het kiesrecht (gekozen en benoemde
ambtsdragers) en dus ook op legitimatievragen inzake EU en NL wetgeving. Waar komt het
vandaan dat wij aannemen dat van ons verwacht wordt dat we aannemen dat wetten en andere
overheidsbesluiten binden? Is die vraag voldoende beantwoord als we een passant op straat
vragen: wat is volgens u democratie? Hirsch Ballin denkt dat de passant zal antwoorden dat 'de
meerderheid beslist'. Maar zo simpel is het niet.
Het meerderheidsprincipe maakt deel uit van een democratisch staatsbestel, maar het zou
tegelijkertijd een huiveringwekkende gedachte zijn dat de meerderheid alles mag beslissen en
aan de minderheid opleggen. 'De meerderheid beslist' kan een deel zijn van de omschrijving van
democratie, maar verhaal gaat verder. 'Beslist overeenkomstig de regels, de procedureregels, de
beslisregels van een democratisch rechtsstatelijk staatsbestel'. Gebonden die eisen die gelden
voor zo'n democratisch rechtsstatelijk staatsbestel zoals we het in acht nemen, respecteren en
helpen realiseren van fundamentele rechten (grondrechten).
Dus de legitimatievragen inzake wetgeving zijn verbonden met de VOICE (stem van de burger),
maar dat is niet het enige. Zeker is het niet het enige als we zeggen dat de meerderheid beslist!
Het recht op deelneming aan verkiezingen: polariserende of verenigende democratie?
Hirsch Ballin begint met de inhoud die hij met ons wil bespreken; Hirsch Ballin denkt dat deze
vraag behoort tot de kernvraag die op dit moment ook in discussies over constitutioneel bestel en
functioneren van democratie aan orde zijn. En dat is wat het eigenlijk betekent, dat er een recht is
op deelneming aan verkiezingen. Dat het recht is er is, dat is ook vastgelegd in de GW en
verdragen die fundamentele rechten waarborgen. Dat is niet altijd zo geweest. We herdenken in
2019 dat het precies een eeuw geleden was dat vrouwelijke staatsburgers van NL voor het eerst
naar de stembus mochten gaan. Besef is vrij wijdverbreid dat er een recht is op deelneming aan
verkiezingen naar huidig inzicht.
Wat is nu precies de bedoeling daarvan? Is de bedoeling daarvan om met de grootst mogelijke
scherpte een mening tot uitdrukking te brengen of is het de bedoeling dat uit al die stemmen van
al die burgers die zich vertegenwoordigen en die de samenstelling van de SG beslissen, dat daar
iets gezamenlijks uit voortkomt? In art. 50 GW staat: de SG vertegenwoordigen het hele NL volk.
Er staat dus niet dat elk lid van de SG ongeveer 3/4 % van het NL volk vertegenwoordigt. Dat zou
een andere boodschap zijn. Samen vertegenwoordigen ze het hele NL volk en dat betekent ook
dat er iets van gezamenlijkheid verondersteld wordt in het staatsbestel. Dat wordt geaccentueerd
door het feit dat de besluitvorming van de wetgevende macht gebonden is aan de GW en de GW
met een 2/3 meerderheid in tweede lezing kan worden gewijzigd. En gebonden aan al die
verdragen en HGEU.
Hirsch Ballin denkt dat dit een kernvraag is die in de huidige politieke discussie een rol speelt. Die
op allerlei manieren doorwerkt in verkiezingsdebatten (aanloop provinciale verkiezingen, straks
ook in aanloop naar EU verkiezingen). De massamedia houden niet zo erg van het idee dat de
democratie een verenigde functie heeft, want in het geliefde format van een verkiezingsdebat is
een soort wedstrijdformat. Wie neemt het tegen wie op, men vraagt dan ook om standpunten in
te nemen (zwart - wit / ja - nee). Denk bijv aan de vraag aan Rutte: kunt u garanderen dat er
geen Euro meer naar de Grieken gaat? (JA/NEE). Zo simpel ligt dat niet (groene of rode knop
indrukken). Rutte drukte maar 1 van die 2 knoppen in waarschijnlijk in het besef dat elke knop die
hij indrukte, een verkeerde keus was. 'Kunt u dat garanderen', nee dat kon hij natuurlijk niet
garanderen want Rutte kende niet alle omstandigheden van de verdere processen in Griekenland
en EU met Griekenland. Rutte wilde natuurlijk ook niet zeggen dat hij nu al voorzag dat er wel
Euro's naar de Grieken gingen, want dan zou zowel zijn politieke positie in NL maar ook zijn
, onderhandelingspositie in de EU zijn aangetast. Dat simpele format JA/NEE (rood/groen), die een
zegt dit en de ander zegt dat, 2 kemphanen die tegenover elkaar staan in het slotdebat voor de
verkiezingen, en terwijl het gebat gaande is kun je desgewenst op je tweede scherm volgen hoe
in een opiniepeiling van degenen die de uitzending volgen, wordt geoordeeld of het goed doen of
het niet goed doen. 'Het goed doen' heeft in dit verband heel weinig te maken met EXPERTISE,
als is het soms zo dat een debat sterker gevoerd wordt als je weet waarover het gaat, maar
blijkbaar ook als je doet alsof je niet helemaal niet wilt weten waarover het gaat, dat kun je dan
volgen in een soort wedstrijdmodel net als bij schaatsen op korte afstand waarbij voordat finish is
bereikt door verslaggever wordt verteld hoe tussenstanden zijn en wie er voorligt en wie er
misschien nog wat energie over heeft voor de eindspurt.
Dat zijn dus allemaal voorbeelden van hoe het massamediale format van de
verkiezingscampagnes uitwerkt op het beeld dat men heeft van het functioneren van het
democratisch staatsbestel, als dat wordt voorgesteld als een wedstrijd tussen mensen die
tegenover elkaar staan, dan heeft dat eigenlijk een polariseren ingebouwd in de betekenis van
tegengestelde standpunten waarbij je ermee rekening moet houden dat geen van de
tegengestelde standpunten uiteindelijk zal worden gerealiseerd. Onder meer daarom niet omdat
wij een kiesstelsel hebben dat het onmogelijk maakt dat in de praktijk vanuit het leven
(theoretisch is het denkbaar) dat iemand die de verkiezingen wint (DWZ de meeste stemmen
behaald) het ook voor het zeggen heeft. Want degene die de meeste stemmen haalde (ook in de
tijd dat partijen nog groot waren - zeteltal tussen 40 en 54 behaalde = top in na-oorlogse NL) was
bij lange na geen meerderheid. Dus altijd iedere politieke partij genoodzaakt om de
samenwerking te zoeken met anderen en dus ook zekere gezamenlijkheid tot stand te brengen in
de manier waarop over wetgeving/beleid wordt beslist.
Dat is dus anders dan in de VS en het VK. Daar is het politieke bestel gebaseerd op het principe
dat per kiesdistrict of per deelstaat (VS): the winner takes it all. De winnaar krijgt alle invloed die
verbonden is aan de zeteltoedeling voor dat kiesdistrict of voor de staat. Dat betekent dat daar
een minderheid de meerderheid kan behalen. Wat bijv het geval was bij de laatste
presidentsverkiezingen in de VS. Trump had vele miljoenen stemmen minder dan de andere
kandidaten tezamen. Er waren er namelijk meer dan de 2 die de publiciteit in NL haalde (maakte
geen schijn van geen kans, daarom weinig aandacht voor die kandidaten). Hirsch Ballin dacht 12
mio minder dan andere kandidaten bij elkaar en paar mio minder dan de kandidaat die verloor.
Dus met een minderheid kun je de meerderheid behalen in een 'winner takes it all' systeem als
dat van de VS, omdat the winner takes it all principe per staat wordt toegepast. Het komt niet
alleen daardoor; komt voor een deel door het stelsel als zodanig omdat een grote en kleine
meerderheid hetzelfde effect hebben. Ook is de invloed per staat niet evenredig aan de
bevolkingsomvang. Vandaar dat er in de VS grote verschillen zijn. Je ziet het ook in de VK. Ook
politiek bestel dat gebaseerd is op 'winner takes it all'. Vandaar dat er meestal in VK geen coalitie
regering nodig is. Op dit moment wel, omdat de tussentijdse verkiezingen die May had
uitgeschreven door haar relatief, maar niet absoluut werden gewonnen. Vandaar aangewezen
om samenwerking op de Unionistische partij. DWZ: pro Britse partij in Noord-Ierland.
Het heeft ook effect in het denken over politieke onderwerpen, welke typen democratie je hebt.
Nu 2,5jr geleden uitslag kwam over Brexit-referendum (paar % verschil) was de eerste gedachte
van Hirsch Ballin: tijd om eens te gaan werken aan een boek over Europees associatierecht.
Hirsch Ballin zijn gedachte was: kleine meerderheid wil niet langer lid zijn van EU, grote
meerderheid wil dat wel, dan zal er wel gestreefd worden naar een associatie VK-EU, waarbij een
aantal elementen van een aantal verplichtingen die verbonden zijn aan lidmaatschap van EU
vervallen, maar wel hoofdzaken zoals het vrij verkeer van goederen gehandhaafd blijven. Dat is
dus een douane unie. Daarvan hebben we er al heel wat meer. Of een associatie; dat gaat nog
wat verder. Dan heb je mogelijkheden om ook op andere terreinen samen te werken
(rechtshandhaving). Dan krijg je dus zoiets als Noorwegen, Zwitserland. Ook andere vormen van
associatie (bijv vroegere koloniën); Turkije heeft ook een (wat lichter) associatieverdrag met de
EU.
Maar Hirsch Ballin moet achteraf constateren (dat was zijn NL interpretatie van wat er gebeurt
met een kleine meerderheid), die NL interpretatie was: gaat de meerderheid rekening houden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lemmiwinks. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51683 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen