Dit is een samenvatting van H9 van de biosfeer: Planten
gegeven in de 1ste bachelor geologie en de 2de bachelor geografie en geomatica.
Het bevat alle geziene leerstof van de les en de cursus
Hoofdstuk 9: Monilophyta en Lycophyta–
varens en microfylle sporenplanten
Deel 1: Ontstaan en evolutie
In het Siluur is de evolutie begonnen, in het Devoon was er al een tamelijke
verscheidenheid en in het Carboon-Perm kenden ze hun bloeitijd
Varens: eerste planten met bladeren
➔ hiervoor waren er enkel groene stengels, die een soort schubachtige structuren
hadden
• Vochtafhankelijk: komen voor in gebieden met een hoge luchtvochtigheid
• Kruidlaag bossen
• De oudste varens waren vermoedelijk cooksonia
* cooksonia: een geslacht van uitgestorven primitieve landplanten
• Varens = monocotyle groep (?)
• Nu zijn er al veel uitgestorven
Het vroege Carboon
Er zijn geen grote bladeren + ze zijn dichotoom vertakkende kruinen
➔ pteridofyte kenmerken
, Deel 2: Bouw
Monilophyta en Lycophyt = echte Tracheofyten
➔ hebben de 3 basisorganen
1. Wortel: ondergrondse assen met opname-en verankeringsfunctie
2. Stengels: luchtspruit/ rhizoom
➔ opgebouwd door delingen v/d apicale cel
3. Blderen (microfyl of macrofyl): semi-afgeplatte structuren met als functie
fotosynthese
Vertonen een duidelijke digenetische heteromorfe generatiewisseling
Kleine (1-2 cm) taleuse planten die
lijken op levermossen
➔ gametofyten v/d varen
Sporofyt Gametofyt
• Groot • Klein
• Goed ontwikkeld geleidingsweefsel • Autotrofie, hemi-of holomycotrofie
• Dik/dunwandige sporangia • Mannelijke gameten zijn geflagelleerd
• Iso-en heterosporie ➔ antherozoïden, samen in een
• De sporen zijn trileet/monoleet antheridium
• Vrouwelijke gameet zit afzonderlijk in een
flesvormig archegonium
Bij sommige Varens/Varenachtigen is de gametofyt zeer sterk verkleind
➔ ontwikkeld zich intrasporaal
,➔ heterosporie: er worden microsporen gevormd die elk tot 1 mannelijke gameet
uitgroeien, en macrosporen die elk tot 1 vrouwelijke gameet uitgroeien
Secundaire diktegroei is bij de huidige soorten niet meer aanwezig
➔ was bij fossielen onder diverse vormen ontwikkeld
Deel 3: Teloomtheorie
Oervarens: zeer eenvoudige bouw
➔ cilindrische assen met eenvoudige stelsels
➔ dichotoom vertakt
➔ al dan niet microfyllen (schubvormige blaadjes)
➔ terminale/laterale sporangia
Teloomtheorie: beschrijft het in de
evolutie ontstaan van de complexe
,morfologische structuur van de landplanten uit een eenvoudige structuur
➔ 5 fundamentele fylogenetische processen:
1. Planatie: de dichotome vertakkingen van groeiende assen komen in 1 vlak te
liggen
2. Overtopping: 1 v/d dichotome vertakkkingen ontwikkelt sterker
➔ ontstaan hoofd-en zijas
3. Webbing: het volgroeien en opvullen v/d ruimte tussen vertakkingen
4. Terugkromming: assen (vooral as-uiteinden) buigen over
5. Reductie: 1 tak v/d dichotomie ontwikkelt niet meer
A. Vertakking dichotoom en 3D
B. Vertakking dichotoom en 2D
➔ planatie
C. Vertakking lateraal
➔ overtopping
D. Vergroeiing van telomen (webbing 2D)
➔ vorming van een macrofyt
E. Vergroeiing van telomen (webbing 3D)
➔ vorming van stengels met meerdere, kransstandige vaatbundels
, Onwikkeling van enaties tot microfyllen
Deel 4: Monilophyta
Indeling van de Monilophyta (s.l.)
- Rhyniopsida
➔ enkel fossiel
- Psilotopsida
- Equisetopsida
- Marattiopsida
➔ Boomvarens
- Polypodiopsida
Klasse Rhyniopsida
= bladloze oervarens
Men kan hier 3 ontwikkelingslijnen onderscheiden:
1. De eigenlijke Rhyniophyta
o Dichotome vertakkingen
o Rizomen met rizoïden
o Geen bladeren
o Terminale spongia
Rhynia-soorten
➔ moerasplanten, 20-50 cm hoog met langwerpige
sporangia
Horneophyton
➔ sporangia met een columella
2. De Zosterophyllapyta
o Waarschijnlijk onafhankelijk ontwikkeld
o Vertakten onderaan de plant: 1 bladloze tak groeit
omhoog, de andere omlaag
o Niervormige sporangia (lateraal, kortgesteeld of
zittend)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manartahri. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
