MEDIAPSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: GESCHIEDENIS VAN MEDIA PSYCHOLOGIE
1. DE BEGINJAREN
VROEGE INVLOEDEN
HERMAN EBBINGHAUS
➔ “Psychologie is een wetenschap met een lang verleden en een korte geschiedenis”
➔ “Van het oudste onderwerp zullen we de nieuwste wetenschap maken.”
➔ In “Über das Gedächtnis”
COPERNICUS
Wereld -en mensbeeld vroeger:
➔ Mens (en aarde) is het centrum van het universum
➔ Universum is speciaal voor de mens gecreëerd
➔ Mensdom is uniek: niet onderhevig aan gangbare wetmatigheden
➔ Menselijke geest (ziel) heeft een vrije wil en is niet onderworpen aan de natuurwetteen
Nicolaus Copernicus (1473-1546)
- De aarde bevindt zich niet in het centrum van het universum, maar draait rond de zon
DESCARTES
Dualisme:
- Mens bestaat uit twee elementen: lichaam en geest (=ziel)
René Descartes (1596-1650):
- Mechanische visie:
o “De mens is een complex machine onderhevig aan wiskundige wetten”
o Mens als studieobject is mogelijk
o Geest & lichaam beïnvloeden elkaar wederzijds
o Pijnappelklier: de plaats waar ziel & lichaam samenkomen
- Rationalisme:
o “De waarheid kan achterhaald worden door rede”
EMPIRISME
Thomas Hobbes (1988-1679):
- Bron van kennis is niet de ratio, maar waarneming, ervaring en experimenteren (=inductie)
- Kennis komt voort uit zintuigelijke ervaringen
John Locke (1632-1704):
- De geest wordt gekenmerkt door associaties van ideeën (associatonisme)
- Tabula rasa (Aristoteles)
1
,David Hume (1711-1776):
- Associaties tussen ideeën worden bepaald door:
o Gelijkenis
o Samen voorkomen in tijd en ruimte (=contiguïteit)
o Scepticisme: Is het mogelijk causaliteit vast te stellen?
DARWIN’S EVOLUTIELEER
Charles Darwin (1809-1882)
- The origin of Species (1859)
- Natuurlijke selectie:
o Wanneer de omgeving verandert, bieden sommige trekken van een organisme meer voordeel
dan andere trekken
- Survival of the fittest
o Dieren passen zich over langere periodes aan, aan de lokale omgeving
VOORBEELD
Grant (1991): 20-jarige follow-up van vinkenpopulatie op Galapagos-eilanden
- In droge periode:
o Kleine vinken in nadeel
➔ Hardere zaden
➔ Gevolg: Volgende generatie is zo’n 4% groter
- In natte periode:
o Kleine vinken zijn in het voordeel
➔ Grote zaden worden overwoekerd door eenjarige planten
➔ Gevolg: volgende generatie is zo’n 2,5% kleiner
FYSIOLOGISCHE INVLOEDEN
Herman von Helmholtz (1821-1894):
- Alle krachten in de mens zijn lichamelijk en chemisch
- Meten van snelheid waarmee impulsen zich voortplanten in het zenuwstelsel
Gustav Fechner (1801-1887):
- Elemente der Psychophysik (1860)
- Hoeveel helderder moet een licht worden, voordat men het verschil opmerkt
- Psychofysica
PSYCHOFYSICA
Absolute drempel:
- Hoe sterk moet een stimulus zijn om waargenomen te kunnen worden?
- De absolute drempel ligt lager voor zintuigen die heel gevoelig zijn dan voor zintuigen die minder
gevoelig zijn
Differentiële drempel:
- Het kleinste waardeverschil dat er moet zijn tussen 2 prikkel opdat dit verschil waargenomen kan
worden
2
,VOORBEELD
Gewicht
- Stel je hebt twee zakken zout:
o Zak met 500 gram zout en zak met 510 gram zout
o Jouw vriendin krijgt de 2 zakken in de hand. → Zal ze het verschil kunnen waarnemen?
PSYCHOFYSICA: DE WET VAN WEBER (1830)
De differentiële drempel is niet voor alle intensiteiten van een stimulus dezelfde:
- Hoe groter de stimulusintensiteit, hoe meer er moet bijkomen voordat de proefpersoon het verschil
merkt
o Bv. Als aan het gewicht van 50 gram 1 gram moet toegevoegd worden om het verschil te
merken, dan moet aan 500 gram 10 gram toegevoegd worden
MAW de differentiële drempel voor een stimulusintensiteit is een bepaald percentage van die
intensiteit.
STRUCTURALISME
Wilhelm Wundt (1832-1920)
- 1874 – Grundzüge der physiologischen Psychologie:
o “Psychologie als alliantie tussen fysiologie en psychologie die naar zichzelf van binnenuit kijk”
- 1879- oprichting 1ste psychologisch laboratorium te Leipzig
Structuralisme
- Wat is de structuur van de geest?
- Elk complex proces kan gereduceerd worden tot een combinatie van elementaire componenten
Primaire vragen:
- Welke zijn de elemnten van een ervaring?
o Sensaties (Bv. visuele ervaringen, geluiden, geuren, smaken en tast)
o Beelden (Bv. herinneringen)
o Gevoelens (Bv. liefde, geluk, jaloersheid)
- Hoe worden die gecombineerd?
- Wat zorgt ervoor dat elementen met elkaar gecombineerd worden?
FUNCTIONALISME
Functionalisme:
- Wat zijn de functies van (bewuste) ervaring en gedrag?
- Sterk beïnvloed door Darwin:
o Hebben mentale processen een evolutionaire geschiedenis? Zijn onze capaciteiten (bv. leren
op basis van ervaring) gelijk aan dieren?
- Psychische processen kunnen niet in stukken gesneden worden, maar zijn continue processen
William James (1842-1910):
- The principles of Psychology (1890)
- Mentale processen zijn actief en continu (cf. rivier)
3
, GESTALTPSYCHOLOGIE
Reactie tegen structuralisme
- De mens is meer dan de som van onafhankelijke, elementaire gedragingen
- Waarneming bestaat niet uit een reeks van onafhankelijke sensaties
- Mensen nemen de wereld waar in gehelen of gestalten
o Bewijs a.d.h.v. visuele illusies
- Interactie met omgeving
- Stroming met nog steeds invloed op perceptie, geheugen, denken
- Wolfgang Köhler, Max Wertheimer, Kurt Kofka
PSYCHOANALYSE
- Sigmund Freud (1856-1939)
o Bewustzijn en gedrag zijn slechts oppervlakkige fenomenen
o De ware oorsprong van het ontstaan van persoonlijkheidsverschillen en mentale stoornissen
ligt bij onbewuste krachten
o Mentale stoornissen en lichamelijke symptomen hebben een psychische oorzaak, te wijten aan
problemen die de patiënte uit hun bewustzijn verdrongen hebben, omdat ze te veel angst
opriepen
o Oplossing: onbewuste conflicten terug in bewustzijn brengen
o Methode: Vrije associatie en droominterpretatie
o Kritieken: kindertijd (ouders), introspectie, verlangens (Victoriaans)
BEHAVIORISME
Thorndike’s wet van effect (1911):
- Responsen die voldoening gevende gevolgen teweeg brengen, zullen vaker, sneller en efficiënter
uitgevoerd worden dan deze die onbevredigende gevolgen teweeg brengen
- Puzzelkooi
John Watson (1913-1958)
- 1913: pamfletteert Thorndike’s werk (1911) in
o “Psychology as the behaviorist views it”
- Psychologie is de wetenschap van het observeerbaar en meetbaar gedrag
- Bewustzijn en de processen die zich daarin afspelen zijn niet objectief vastgesteld en operationeel
gedefinieerd
= geen behavioristisch onderwerp
- Geïnspireerd door logisch positivisme:
Wetenschap is de meest succesvolle manier om de wereld te begrijpen en kennis te
genereren
Behaviorisme als basis van wetenschappelijke studies
1. Operationele definitie:
a. Concepten worden definieerd in termen van de gebruikte meetprocessen (Bv. honger)
2. Onafhankelijke en afhankelijke variabelen
a. Onafh. Var.: karakteristieken van de situatie (manipuleerbaar)
b. Afh. Var.: gedragingen van een persoon of dier →
3. Theorie = relatie tussen O.V. en A.V. (in de norm van de wet)
Kracht = Massa x Versnelling
Uitgedrukt in gewichten, meters, en seconden
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoniempjehihih. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,39. Je zit daarna nergens aan vast.