Aardrijkskunde samenvatting boekje aarde
Hoofdstuk 1 Ons eiland in de ruimte
§1.1 Planeet aarde
Zon: energie endogene krachten
Aardkern: Energie endogene krachten
Endogene krachten = Dit zijn krachten van binnenuit de aarde. Voorbeelden hiervan zijn
vulkanisme en de daarbij behorende aardbevingen. Door de endogene krachten wordt de
aarde gevormd
Exogene krachten = Natuurlijke krachten die van buitenaf op de aardkorst inwerken, het
effect van water, ijs, wind, temperatuur.
Figuur 1.2 geologische tijdschaal:
- Weten dat deze er is
- Staat in atlas
- Niet precies kennen
De geologische klok radio activiteit
Hierdoor weten we hoelang de aarde al bestaat. We weten de absolute leeftijd want
het wordt precies berekend.
Opbouw aarde
De buitenkern is vloeibaar
De kern is een energiebron
Mantel
De mantel bestaat uit 2 delen:
1. De binnenmantel vaste stof
2. De buitenmantel taai-vloeibaar of plastisch
Mantel = Plastische laag onder de aardkorst die tot
een diepte van 2900km reikt.
De grens tussen de mantel en de korst heet de
moho-laag.
Korst
Korst = De lichte, buitenste schil van de aarde. De dikte varieert van 5 km onder de oceanen
tot 30 km onder de continenten.
Lithosfeer
1
,= De buitenste schil van de aarde, bestaande uit de aardkorst en het vaste, buitenste
gedeelte van de aardmantel.
De lithosfeer wordt onderverdeeld in 2 soorten korsten:
1. Continentale korst = Aardkorst waaruit de continenten bestaan, met een soortelijke
massa van ongeveer 2,8 en grotendeels bestaand uit graniet.
2. Oceanische korst = Aardkorst onder de oceanen met een soortelijke massa van
ongeveer 3,0 die voornamelijk bestaat uit basalt.
Graniet = Fijnkorrelig stollingsgesteente dat rijk is aan kwarts.
Basalt = Stollingsgesteente dat bij vulkanische uitbarstingen aan de oppervlakte komt.
§1.2 Drijvende continenten
Tot ongeveer midden 19e eeuw gingen wetenschappers ervan uit dat de continenten en de
oceanen op vaste plaatsen op de aarde lagen.
Sommige onderzoekers waren erachter gekomen dat de Oostkust van Zuid-Amerika
als een puzzelstukje paste aan de westkust van Afrika.
Eén theorie kon zijn dat dit door aardbevingen en overstromingen is gebeurd.
Aardbevingen = Trilling van de aarde als gevolg van het plotseling verschuiven van stukken
van de aardkorst of van eronder liggende mantel.
De catastrofe theorie maakte plaats voor het principe van het actualisme.
De catastrofe theorie: Dat mensen dachten dat de veranderingen van het aardoppervlak vrij
plotseling en op rampzalige wijze tot stand kwamen.
Het principe van het actualisme = Het principe dat ervan uitgaat dat natuurwetten in het
verleden en het heden dezelfde zijn.
Alfred Wegener 1900-1920
Alfred Wegener was een Duitse meteoroloog.
- Hij constateerde grote overeenkomsten tussen de fossiele flora en fauna in delen van
de wereld die tegenwoordig ver uit elkaar liggen.
- Volgens hem waren de continenten grote eilanden van relatief lichter gesteente.
Volgens Wegener moesten de huidige continenten ooit een aaneengesloten
supercontinent zijn geweest. Deze theorie heette Continental Drift.
Magnetische veld = Wat om de aarde zweeft om zonnestraling tegen te houden
Conclusie:
Het is de oceaanbodem zelf die zich horizontaal beweegt en zo de continenten meeneemt.
De 2 theorieën die de drijving van continenten proberen te verklaren
1) Catastrofetheorie
2) Principe van actualisme
Waarom zou de verklaring van continental drift kunnen kloppen?
Grote overeenkomsten tussen fossielen van de wereld die nu ver uit elkaar liggen.
2
, §1.3 Bewegingen van
platen
Asthenosfeer en
convectiestromingen
De lithosfeer bestaat uit een paar
kleine platen.
De platen drijven op het
deel van de buitenmantel
dat taai-vloeibaar is. Dit
heet asthenosfeer.
De rode pijlen: Vormen een convectiecel. De stromingen heten convectiestromingen.
Plaat = Gedeelte van de lithosfeer dat drijft op de asthenosfeer.
Platen bewegen niet snel, hoogstens enkele decimeters per jaar.
Asthenosfeer = De enigszins plastische, op 50 tot 200 km diepte aanwezige, buitenste schil
van de aardmantel.
Convectiestroom = Stroming van vloeiend gesteente die in de mantel opwelt, onder de
lithosfeer afkoelt, zijdelings wegstroomt en uiteindelijk weer daalt.
Er zijn 3 soorten bewegingen van platen:
- Divergentie
- Convergentie
- Transforme beweging
Divergentie
Divergentie = Het van elkaar af bewegen van platen.
Er ontstaan onderzeese gebergteketens, de mid-oceanische ruggen
Mid-oceanische rug = Onderzeese gebergteketen die ontstaan is doordat mantelmateriaal
midden in de oceanen over een grote lengte omhoog gedrukt wordt.
Er kan ook vulkanisme ontstaan maar die zijn niet explosief, maar vrij rustig.
Convergentie
Er zijn 3 soorten convergentie:
Convergentie = Het naar elkaar toe bewegen van platen
1. Een oceanische plaat kan tegen een continentale plaat botsen
o Continent-continent
De oceanische plaat duikt altijd onder de continentale plaat en zinkt in de mantel.
Het gebied waar dit gebeurt heet een subductiezone. Dit is aan het aardoppervlak te
herkennen als een diepzeetrog.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophienhillen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.