Aantekeningen periode 2.1
Hoorcollege 1 Fonetiek en fonologie
Articulatorische fonetiek
Fonologie is de taal, hoe het in je hoofd gevormd wordt.
Fonetiek is de spraak, het formuleren van de bedachte taal.
Verschil fonologie – fonetiek
Fonologen zijn geinteresseerd in de rol van een
klank, bijv. de /r/ in het systeem van de taal bijv.
het NL.
bv /r/ is betekenisonderscheidend: ‘rook’ betekent
iets anders dan ‘kook’, maar geen
verschil in betekenis tussen ‘rook’ gerealiseerd als
[ro:k] of als [Ro:k]
Bij fonetisch onderzoek richten ze zich meer op de
realisatie van de klank. De fysieke manifestaties en
perceptie van /r/ in het NL.
Op de afbeelding van spraakketen:
- Fonologie = 2. formuleren en 6. Verstaan
- Fonetiek = 3. spreken, 4. spraakgeluid, 5. horen
Fonetiek let op de fysiologische, fysische en perceptieve
aspecten van spraak.
De primaire taak van fonetiek is om aan te geven wat de
verzameling is van alle mogelijke vormen van taaltekens.
3 deelgebieden in de fonetiek:
- Articulatorische fonetiek: de plaats en de wijzen van klanken
- Akoestische fonetiek: spraakgeluid, natuurkundige kenmerken van klanken
- Auditieve fonetiek: kant van de luisteraar. Waarneming van klanken.
Spraakproductiesysteem kun je opdelen in verschillende stukken:
- Subglottaal: de longen ademhalingsapparaat
- Glottaal: stemplooien/stembanden
- Supraglottaal: aanzetstuk
Subglottale systeem
Primaire functie: lucht aanzuigen en daar zuurstof aan onttrekken.
Er ontstaat een vergroting van borstkas door afplatting middenrif +
samentrekking van de buitenste tussenribspieren (ribben gaan opzij en omhoog)
De druk in longen wordt lager --> lucht aangezogen (actief proces).
Lucht wordt uit longen gedreven door:
, – ontspanning van middenrif en tussenribspieren
– gewicht van borstkas
– elasticiteit van longen
Hoe werkt de ademhaling?
Als je inademt komt er lucht en zuurstof via je mond neus
en luchtpijp je longen in. Longen worden beschermd door je ribben. Tussen de ribben zitten
spieren (tussenribspieren). Samen met het middenrif maken ze de borstkas groter of kleiner.
Middenrif gaat omhoog wanneer de buikspieren zich samen trekken. Als het middenrif
omhoog gaat neemt de luchtdruk toe. Dan wordt de lucht uit Glottaal
de longen geperst uitademing.
Glottale systeem bestaat uit je:
- Strottenhoofd (larynx)
- Stemplooien – glottis
a. ademen, b. stemgeven, c. fluisteren (zie afbeelding)
Supraglottale systeem bestaat uit:
Alle holten boven de glottis die ervoor kunnen zorgen dat het
aanzetstuk (mond-keelholte) van vorm verandert.
Hier wordt het versterkt. 90% Supraglottaal
komt door de versterking van
je aanzetstuk (de
resonantieholtes). Supra zorgt
voor de vorming van klanken.
Fases in de
spraakproductie:
- Initiatiefase:
Wanneer de luchtstroom op gang komt. subglottale component
Verschillende dingen die kunnen onderscheiden:
o De richting: je hebt egressieve luchtstroom
(van je longen naar buiten persen) en
ingressieve luchtstroom (van binnen naar
buiten, lucht opzuigen als het ware)
o De plaats: de lucht kan zich op verschillende
plaatsen bevinden, zoals in de longen (pulmonair), het strottenhoofd
(glottaal), mond (oraal), en in het geval van stemloze sprekers slokdarm
(oesofagaal).
Ejectieve klanken: een nog krachtigere versie van de ‘gewone plofklank’. Wordt aangetroffen
in Kaukasische talen. De implosief werkt omgekeerd.
- Fonatiefase:
Fase waarin stem gemaakt wordt, bij je stemplooien.
Wanneer de transglottale druk (druk boven en onder de stembanden) groot genoeg is
gaan stembanden van elkaar af. Hierdoor versnelt de luchtstroom en wordt de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nadiajanssen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
