Samenvatting van hoorcollege 9 van het vak Historiografie en Geschiedfilosofie, van P. Vries. Dit hoorcollege maakt deel uit van de stof voor deeltentamen II, in het collegejaar .
Vorige week: hoe is de huidige geschiedbeoefening in het Westen ontstaan? Daarvoor waren alle
samenlevingen traditioneel: de traditie heeft autoriteit en moet doorgegeven worden. In het Westen
geen enkele monopolisering meer van het denken over de wereld: een versnippering van het
wereldbeeld. Op intellectueel gebied (Reformatie) en politiek gebied (uiteenval Heilige Roomse Rijk).
En de Westerse wereld heeft beschavings- en expansiedrang. Al deze eigenschappen zijn historisch
uniek voor het Westen. In Azië (China, Korea) was er juist veel meer nadruk op het belang van
‘thuisblijven’. Het reizen gaf ook inzicht in en nadenken over de gewoonten en cultuur van de eigen
plek van afkomst.
De Wetenschappelijke Revolutie had een negatief effect op geschiedbeoefening: de verhalen van
historici zijn niet indrukwekkend, hebben wankele feitenbasis, etc. Het heeft ook geen jargon: geen
‘werkelijkheid achter de werkelijkheid’. (v.b.: in de natuurwetenschappen betekent ‘kracht’ iets
anders dan in het dagelijks leven). Maar het had ook een positief effect: zijn er niet ook patronen in
de samenleving waarneembaar? (Verlichtingsfilosofen; kennis van mens en samenleving). Leidt tot
maakbaarheidsideaal, modernisme. ‘De wereld is kenbaar’. Ook is de wereld goed beschrijfbaar:
helder en eenduidig onder woorden te brengen. Dit betekent ook dat de wereld structuur vertoont,
als je deze structuur kent, kun je de wereld verbeteren. Dit leidt o.a. tot de Franse Revolutie.
Vandaag: moderne geschiedbeoefening als een reactie op dit modernisme. Het vak heeft veel te
danken aan romantiek, nationalisme en conservatisme als ontstaansgrond. (Het verzet tegen de
Franse Revolutie en Verlichting). Nu is geschiedbeoefening een middel om dingen te begrijpen. (Wil
je de Duitsers begrijpen, dan moet je hun geschiedenis kennen; ‘wat in Frankijk past, past hier niet,
want wij hebben een ander idee over de staat’). Mensen zijn fundamenteel historisch, niet alle
mensen uit alle tijden zijn hetzelfde, altijd is de context waarin ze leven belangrijk. De geschiedenis is
dan de enige sleutel tot het verklaren van de wereld. Anders ga je generaliseren en anachronismen
gebruiken. Geschiedenis gaat over het individuele en specifieke, wat ook in de Romantiek benadrukt
werd. Bij de Verlichting gaat het daarentegen over inwisselbare individuen die allemaal hetzelfde
handelen.
Dit leidt ook tot conservatisme, omdat datgene wat historisch gegroeid is niet zomaar veranderd kan
worden. Ook de Romantiek benadrukte deze historische groei en het specifieke. Dit was vooral zo in
het 19e-eeuwse Duitsland, wat toen het Mekka van de geschiedbeoefening was.
Wat betekent dit voor de geschiedbeoefening? Dit is de traditionele geschiedbeoefening van tot 50
jaar geleden. In de 19e eeuw ging het bijna alleen maar over staat en natie. Het individuele kreeg
hierin vorm. Onderwijs in de geschiedenis was de smeerolie van de staat en de bevolking. Dus ook
staat- en natievorming in de 19e eeuw erg belangrijk voor de geschiedbeoefening.
Gebieden die geen staat en natie hebben, hebben zo eigenlijk ook geen geschiedenis. Dus b.v. Afrika
werd niet echt historisch onderzocht, en deze gebieden hebben ook geen ontwikkeling doorlopen of
vooruitgang. Hier was vaak ook geen schrijfcultuur. Daar wel antropologie, dat gaat over de gebieden
‘waar niks gebeurt’.
Historici hielden zich ook bezig met het vinden van ‘voorlopers’ in het verleden, die uiteindelijk tot
hun eigen staat leidden. Een tweede aspect was dat men zich bezighield met ‘grote mannen’. Zij
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Dostoczar99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
