Dit document is een samenvatting van het vak Inleiding in de Psychologie. Dit vak wordt in het eerste jaar van de studie Psychologie gegeven. De samenvatting bestaat uit 37 pagina's. Het omvat alle belangrijke stof van het vak + begrippenlijsten per hoofdstuk. De schrijver heeft er een 7.0 mee wete...
Psychologie: de wetenschap van lichaam en geest
- Lichaam: observeerbare acties
- Geest: sensaties, percepties, herinneringen, emoties, etc.
3 fundamentele ideeën van de psychologie:
- De fysieke realiteit is een oorzaak van gedrag en mentale ervaringen
- Geest en gedrag worden gevormd door middel van ervaringen
- De mechanismen achter onze gedragingen en onze geest zijn het gevolg van natuurlijke
selectie
Stromingen:
- Dualisme: de mens uit twee delen bestaat, een materieel lichaam en een immateriële ziel
(Descartes)
- Materialisme: het menselijk gedrag komt voort uit fysieke processen in het lichaam
(Hobbes)
- Empirisme: ‘tabula rasa’, menselijke kennen en gedachten worden geheel gevormds door
ervaringen (Locke)
- Nativisme: basiskennis en karaktereigenschappen van het brein zijn aangeboren en niet
tot stand zijn gekomen door ervaringen. Er is in het brein enige inrichting nodig, voordat
het verder door ervaringen kan worden aangekleed. Men heeft twee soorten kennis
(Kant)
- A priori kennis: kennis die al aanwezig is bij de geboorte
- A posteriori kennis: verkregen kennis door middel van ervaring
- Behaviorisme: mentale betitelingen moeten vermeden worden omdat deze niet direct
geobserveerd kunnen worden
Filosofen:
- Descartes: de functie van de ziel is het denken van de mens. De ziel in samenwerking
met de pijnappelklier reageren op het lichaam (machine). De pijnappelklier is het punt van
interactie tussen de ziel en het lichaam
- Hobbes: ziel is een betekenisloos concept, al het menselijk gedrag komt voort ui fysieke
processen in het lichaam (vooral de hersenen)
- Darwin: levende wezens evolueren geleidelijk door generaties heen, door natuurlijke
selectie. De manier waarop een organisme zich gedraagt, beïnvloed de kans dat het
organisme overleeft en/of zich voortplant.
Psychologische onderzoek niveaus:
- Biologisch
- Neurologisch niveau
- Genetisch niveau
- Evolutionair niveau
- Ervaring
- Leerniveau
- Cognitief niveau
- Sociaal niveau
- Cultureel niveau
- Ontwikkelingsniveau
Onderzoeksstrategieën zijn op te delen in 3 dimensies:
- Onderzoeksdesign: experiment, correlationele studies en descriptieve studies
- Setting: locatie van het onderzoek (veld of laboratorium)
- Datacollectiemethode: self-report of observatiemethoden
,Onderzoeksdesign
- Experiment: meest directe aanpak om een hypothese te testen op een oorzaak-gevolg
relatie. Het toont een relatie aan tussen twee variabelen
- Onafhankelijke variabelen: variabele die in een test wordt gemanipuleerd om de
andere variabele te beïnvloeden
- Afhankelijke variabele: variabele die wordt beïnvloed. In vrijwel ieder onderzoek is
het doel om erachter te komen of, en hoe, de afhankelijke variabele beïnvloed
wordt
- Subjects: proefpersonen of proefdieren
- Correlatiestudie: variabelen worden niet gemanipuleerd door de onderzoeker (door
praktische en/of ethische redenen), maar de onderzoeker meet twee bariabelen om
hiertussen een relatie te vinden
- Dit onderzoek vertelt ons niet direct dat de verandering van de ene variabele
wordt veroorzaakt door de verandering van de andere variabele, ofwel:
correlatie ≠ causaliteit
- Beschrijvende studie: studie om gedrag van individu te beschrijven zonder te kijken naar
eventuele relaties tussen de variabelen
Setting
- Laboratoriumonderzoek: subjecten worden in een speciaal ontworpen omgeving gebracht
zodat de onderzoeker controle heeft over de cognitie van de omgeving
- Veldonderzoek: onderzoeker heeft geen controle over de condities van de omgeving.
- Als uit laboratorium- en veldonderzoek dezelfde conclusies komen, dan kan een
onderzoeker zeker zijn dat de conclusies betekenisvol zijn
Datacollectiemethode:
- Self-report: methoden waarin mensen wordt gevraagd om hun eigen gedrag/mentale
staat te beoordelen of te beschrijven (interview of vragenlijst)
- Observatiemethoden: onderzoekers observeren en noteren het gedrag in plaats van dat
participanten dit zelf doen
- Testen: onderzoeker geeft proefpersoon een aantal probleem-taken en situaties
die de proefpersoon moet oplossen
- Naturalistische observatie: onderzoeker voorkomt dat hij het gedrag van
subjecten verstoort -> Hawthorne effect
Statistische methodes in de psychologie:
- Beschrijvende statistiek: alle numerieke methodes om een reeks data samen te vatten
- Gemiddelde
- Mediaan: middelste score van alle scores op een rij
- Variabiliteit (standaardafwijking): mate waarin de scores van elkaar verschillen.
De meting hiervan is de standaardafwijking
- Inferentiële statistiek: met hoeveel zekerheid kan een onderzoeker een conclusie trekken
uit zijn data? Statistische significantie:
- P: kans, mogelijkheid dat het geobserveerde verschil even groot of groter is dan
de kans dat het geobserveerde verschil door toeval is ontstaan
- Resultaten zijn gelabeld als statistisch significant bij p < 0,05
- P hangt o.a. af van de grootte van het geobserveerde effect, het aantal
waarnemingen/participanten en de variabliteit
3 soorten bias:
- Biased sample: groep wordt niet willekeurig samengesteld, groep is niet representatief
- Observer-expectancy effects: verwachtingen van onderzoeker hebben effect op het eigen
gedrag en hoe zij observeren en interpreteren. Onderzoeker kan onbewust zijn
verwachting communiceren en zo de participant beïnvloeden (Clever Hans en paard)
Oplossing -> onderzoeker blind houden (niet vertellen daadwerkelijke doel onderzoek)
- Subject expectancy effect: verwachtingen van subjecten beïnvloeden de resultaten ->
Placebo effect
, Oplossing -> proefpersoon blind houden
Ethische onderzoeksproblemen:
- Recht op privacy (persoonlijke gegevens niet publiceren)
- Mogelijkheid tot discomfort of schade aan de proefpersoon
- Gebruik van misleiding (deception) wanneer de proefpersoon niet het echte doel van het
onderzoek mag weten (depriefing verplicht)
Begrippen:
- Wet van associatie door aaneensluiting (contiguïteit): als een persoon twee stimuli
gelijktijdig of vlak na elkaar waarneemt, dan worden deze twee stimuli bij elkaar
gebonden in het hoofd zodat de gedachte aan de ene stimuli, de gedachte aan de andere
stimuli oproept
- Feit: objectieve uitspraak gebaseerd op een directe observatie
- Theorie: idee/model om feiten uit te leggen
- Hypothese: voorspelling over nieuwe feiten gemaakt vanuit een theorie
- Scepticisme: ideale wetenschapper probeert altijd om theorieën onderuit te halen, zelfs
zijn eigen theorieën
- Hawthorne effect: effect waarbij subjecten zich anders gaan gedragen wanneer ze weten
dat ze bekeken worden
- Error: random variabiliteit in het onderzoek
- Bias: niet-willekeurige variabiliteit die veroorzaakt wordt door externe factoren
- Placebo-effect: een subject expectancy effect waarbij men denkt dat de placebo werkt
- Dubbelblind experiment: hierbij worden zowel de proefpersoon als de onderzoeker blind
gehouden (oplossing voor observer en subject expectancy effect)
- Betrouwbaarheid: meting is betrouwbaar als de resultaten bij herhaaldelijke uitvoering
van hetzelfde experiment, overeenkomen (te maken met meetfouten niet bias)
- Interobserver reliability: gedrag dat observant 1 ziet, wordt ook door observant 2 gezien
- Validiteit: onderzoek meet exact wat het bedoelt te meten
- Face validity: onderzoek lijkt op het oog (subjectief) valide
- Criterion validity: scores correleren met de criteriumvariabelen. Deze variabelen kan je in
eerste instantie niet direct meten (AI: mate waarin een meetinstrument nauwkeurig een
bepaald criterium of uitkomst voorspelt)
- Depriefing: aan het einde van het onderzoek wordt het daadwerkelijke doel verteld
, Hoofdstuk 3
Natuurlijke selectie wordt gevormd door de obstakels van reproductie in de natuurlijke
omgeving. 4 concepten van Darwins theorie:
- Er worden meer individuen geboren dan dat er overleven
- Variatie: niet iedereen van één generatie hetzelfde (door uitwisseling/menging en
mutaties (fouten tijdens DNA-replicatie))
- Deze verschillen worden doorgegeven
- Individuen met een verzameling karaktereigenschappen die goed matchen met de
omgeving hebben meer kans om te overleven (dus geven meer nageslacht)
Drie misvattingen over de evolutie:
- Evolutie is een mystieke kracht die toewerkt naar een bepaald einde
- Sommige dieren zijn meer/minder geëvolueerd dan anderen
- Natuurlijke selectie is een morele kracht en de natuur is altijd goed
Functionalisme: uitleggen van gedrag in termen van wat gedrag als functie heeft.
2 soorten uitleg over gedrag:
- Distal: uitleg op evolutionair niveau, rol van het gedrag in het proces van
overleving/reproductie
- Proximate: uitleg over mechanismen, welke interne en/of externe condities leiden tot
gedrag
Soms is gedrag functieloos omdat:
- Sommige eigenschappen hadden een duidelijke functie voor onze voorouders, maar
hebben nu geen functie meer voor ons
- Sommige eigenschappen zij bijeffecten van natuurlijke selectie
- Sommige eigenschappen resulteren uit kans of toeval
- Geëvolueerde mechanisme kunnen niet elke situatie effectief handelen
Soort specifiek gedrag onderscheidt zich van aangeleerd gedrag d.m.v. biological
preparedness
2 vormen van vergelijking:
- Homologie: gelijkheid tussen soorten door hun gemeenschappelijke voorouders
- Analogie: gelijkheid die komt door convergente evolutie -> dieren die dezelfde
karakteristieken ontwikkelen door evolutie, omdat zij over aankomsten hebben in hun
leefomgeving of levensstijl
4 voorplantingspatronen:
- Polygyny: één man met meerdere vrouwtjes
- Polyandry: één vrouw met meerdere mannetjes
- Monogamy: één man met één vrouw
- Promiscuity: meerdere mannetjes met meerdere vrouwtjes
Hurting: geëvolueerd gedrag dat individuen helpt om de bronnen voor overleving en
reproductie te verkrijgen (agressie)
Helping: gedrag dat de overleving/reproductie kans van de ander doet toenemen.
2 soorten helping:
- Coöperatie: individuen werken samen omdat zij daar zelf baat bij hebben.
- Atruïsme: ene individu helpt de ander d.m.v. het verkleinen van de eigen
overlevingskans. Voorbeeld: bij gevaar slaat één dier alarm waardoor zijn
overlevingskans wordt verkleind maar die van zij groepsgenoten vergroot
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SlimPsychologie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
