Mondeling Nederlands voorbereiding.
Tirza van Arnon Grunberg:
Samenvatting:
Het boek is in drie delen verdeeld: De huur, Het offer en De woestijn. Hofmeester, de vader, hecht aan
zijn huis in de Van Eeghenstraat, maar vooral aan zijn postcode, waarvan hij meent dat die hem status
geeft. Veel meer dan dat heeft hij ook niet om status aan te ontlenen. Hij is weggestuurd van zijn werk
als redacteur bij een uitgeverij. Hij was dan wel te oud om ontslagen te kunnen worden, maar hij was
overbodig. Hij doodt zijn tijd met uitzwaaien van vreemden op Schiphol. Nu zijn ‘zonnekoningin’,
zijn dochter Tirza, eindexamen heeft gedaan en op het punt staat op reis te gaan naar Afrika, zal hij
ook zijn functie als zorgende vader verliezen. Dan is zijn nutteloosheid compleet. Maar op de
zomeravond aan het begin van de roman waant Hofmeester zich nog nodig, om de gasten op Tirza's
eindexamenfeest te voorzien van drankjes, sushi en sardientjes. Tijdens de voorbereidingen en tijdens
het feest zelf, blikt Hofmeester terug op het verleden. Hieruit volgt dat hij Tirza en haar oudere zus Ibi
tot waanzin dreef met zijn prestatiedwang, die hijzelf verwarde met vaderliefde. De jongste dochter
kreeg er een eetstoornis van, de oudste vertrok simpelweg om met ‘een donkere man’ een Bed &
Breakfast te beginnen in Frankrijk. Ook ‘de echtgenote’, zoals ze stelselmatig wordt genoemd, is drie
jaar eerder vertrokken. Zes dagen voor de avond van het feest stond de echtgenote ineens weer op de
stoep, omdat ze nergens anders meer heen kon. Uit het gesprek dat volgt op haar terugkeer blijkt dat
hun huwelijk vol wederzijdse walging en vernedering was. Ze zijn nooit officieel gescheiden geweest
maar ze heeft hem wel verlaten voor een jonger exemplaar. De echtgenote heeft de moederrol nooit
met veel overtuiging gespeeld, en op het feestje van Tirza trekt ze veel aandacht met haar sexy
kleding. Het is Hofmeester zelf die zich in de schuur laat verleiden door een nors klasgenootje van
Tirza, waarbij hij door zijn dochter en een lerares wordt betrapt met zijn broek op de enkels. De
manier waarop hij met deze Ester vrijt, van achteren, is een kopie van de houding waarin hij zes jaar
eerder zijn oudste dochter Ibi aantrof, met de huurder. Het toen vijftienjarige meisje, door Hofmeester
naar het boven appartement gestuurd om de huur te innen, lag op tafel terwijl de huurder haar nam,
‘als een beest’. ‘De echtgenote’ zoent op het feest met een vriend van Tirza. Na het feest besluit
Hofmeester alvast Tirza en haar vriendje Choukri later naar Frankfurt te brengen, vanaf daar vertrekt
hun vliegtuig naar Windhoek in Afrika. Maar voordat hij ze zomaar op het vliegveld zet, wil Jörgen
graag nog een weekendje met ze doorbrengen in het huisje van zijn overleden ouders in de Betuwe.
Hij staat erop. Choukri doet Jörgen denken aan Mohammed Atta, een van de terroristen van 11
september. Jörgen haat hem direct. Eveneens omdat door de crisis na 11 september Jörgen al zijn
gespaarde geld is kwijtgeraakt. Hij ziet Choukri dan ook als de verantwoordelijke persoon hiervoor,
een terrorist en iemand die kwaad in de zin heeft. Vanaf hier word je als lezer misleidt. Hofmeester
betrapt Choukri en Tirza, terugkerend van zijn snoeiwerkzaamheden in de tuin, terwijl ze op de
keukentafel seks hebben (in dezelfde positie als hij met Ester seks had). Volledig uit zijn humeur gaat
hij weg, om even later terug te komen met Chinees eten. Hij eet het echter allemaal alleen op, omdat
Choukri en Tirza slapen. De volgende dag brengt hij ze naar het vliegveld. Als hij weer terug in zijn
auto zit, ziet hij Tirza’s iPod liggen. Hij probeert haar nog te bellen, maar krijgt altijd weer de
voicemail. Onderweg moet hij een aantal keer overgeven. Hij snapt niet wat hem aan de hand is. Hij
probeert haar nog eens te bellen, hij hoort namelijk de hele tijd niks van ze en is bezorgd om zijn
dochter. Nooit wordt de telefoon beantwoord. Hofmeester besluit om naar Namibië te vliegen en ze
persoonlijk te gaan zoeken. Hij boekt een luxe hotelkamer en bedenkt een strategie om Tirza terug te
vinden in Namibië. Hij heeft een foto van haar en vraagt allerlei mensen of ze haar toevallig hebben
gezien. Jörgen is wanhopig om zijn zonnekoningin terug te vinden. Hij reist steeds verder Namibië in
en houdt zijn vrouw op de hoogte van zijn zoektocht naar hun dochter. In een van de steden komt
Jörgen Kaisa tegen, een klein meisje dat zich aanbiedt aan hem (ze is een kinderprostituee). Hij neemt
haar mee op reis en noemt haar af en toe Tirza. Jörgen vertelt aan Kaisa zijn verhaal. Het wordt
langzaam duidelijk dat Hofmeester is gekomen om te verdwijnen, zoals Tirza verdwenen is. We gaan
,weer terug in de tijd en bevinden ons op het moment dat Jörgen zijn dochter met Choukri op de
keukentafel aantreft. Hij gaat door het lint en slaat zijn dochter dood met een pook, hij ‘snoeit’
Choukri met een kettingzaag. Daarna begraaft hij ze in de tuin. Vervolgens gaat hij wel gewoon naar
het vliegveld en neemt hij afscheid van wildvreemde mensen (net zoals hij dat al eerder deed in
Nederland). In Namibië houdt hij vast aan Kaisa zoals hij dat deed aan Tirza. Maar toch wordt hij op
een ogenblik teruggeroepen naar Nederland. Het lijk is in de tuin gevonden en media wacht hem op.
Thema / motieven: desillusie (teleurstelling, veel voorkomend thema van Grunberg)
- Hij word teleurgesteld door zijn dochter Ibi.
- Hij word door zijn vrouw teleurgesteld.
- Hij verliest al zijn belegde geld van de huur door 11 september.
- Hij word teleurgesteld door Tirza haar vriend
- Hij word niet ontslagen, maar wel weggestuurd.
Gewelddadigheid (wanneer Hofmeester geen controle heeft over de situatie):
- Hofmeester slaat Ibi in haar gezicht wanneer hij haar met de huurder aantreft.
- Hofmeester slaat zijn vrouw in het gezicht wanneer zij 6 dagen voor het feest terugkomt. Het
blijkt dat hij haar wel vaker slaat
- Hij misbruikt zijn Ghanese werkneemster zo dat er bloed uit haar anus komt tijdens seks.
- Hofmeester vermoord Tirza en Choukri.
Lolitamotief/vader-dochter liefde:
- Hofmeester zijn obsessieve liefde voor Tirza.
- Hofmeester die aan Kaisa vast houdt na Tirza haar dood.
- De relatie van Ibi en de huurder.
Seksualiteit:
- Mensen hebben continu seks in het boek; als het ware is het plot het gevolg van seks.
Fantasie vs werkelijkheid:
- Hofmeester weet niet meer wat er gebeurt is in het huisje.
- Hij geeft Choukri steeds de schuld van 11 september, alsof hij de verantwoordelijke was.
Personages: Jörgen Hofmeester blijkt steeds meer een “beest” te zijn. Dit komt naar voren door zijn
gewelddadigheid.
Perspectief:
- Het verhaal volgt het perspectief van Hofmeester.
- Het volgt het heden, met tussendoor veel flashbacks.
- Onbetrouwbaar perspectief.
Ruimte/tijd:
- De vertelde tijd is ongeveer 3 maanden
- Het eerste deel en tweede deel spelen zich in Amsterdam af, daar zijn naar mijn mening vooral
slechte herinneringen.
- Het derde deel speelt zich in Namibië af (voornamelijk in de Woestijn). Dit geeft een sfeer
van de hopeloosheid die Hofmeester voelt door het verlies van Tirza.
,Spanning: Heel het boek werkt op naar de trip van Tirza en Choukri. Daarna werkt het op naar het
vinden van hun. Het hoogtepunt (dieptepunt) ligt wanneer we er achter komen dat hij zijn dochter en
vriend vermoord heeft.
Einde:
- Het einde is gesloten omdat het lichaam van Tirza en Choukri gevonden is, en de lezer
eindelijk weet wat er gebeurd is.
- Het einde is open omdat we niet weten wat er met Hofmeester gaat gebeuren.
Motto: Gedurende het boek word seks continu als directe bevrediging van behoeftes gezien. Het heeft
niks te maken met liefde.
Titelverklaring: De dochter van Hofmeester (hoofdpersoon) heet Tirza. Het hele boek draait als het
ware om zijn liefde/obsessie voor haar. (Tirza is een bijbelse naam, en ze heeft een relatie met een
Marokkaanse man).
Opbouw boek:
- Het boek is chronologisch opgebouwd in 3 delen, met tussendoor flashbacks.
- Het is een gesloten cirkel: hij begint in Amsterdam, gaat naar Namibië en eindigt weer in
Amsterdam.
Achtergrond informatie Grunberg: Hij komt uit generatie nix. Hiervan waren kenmerken dat ze
veel schreven over dingen zoals (nutteloze) seks en agressie. Dit zijn ook thema’s die terug komen in
Tirza.
De aanslag van Harry Mulisch:
Samenvatting:
De Steenwijks wonen in een kleine villa waarvan er vier dicht bij elkaar aan een kade staan. De vier
huizen liggen heel geïsoleerd, alleen aan de overkant van het water liggen wat boerderijen en huisjes.
Anton speelt vaak op de braakliggende grond achter de huizen of kijkt naar de schepen die door het
kanaal varen.
1945: Het is avond. Vader, moeder, Peter en Anton Steenwijk zitten kleumend bijeen in de enige
kamer die nog af en toe verwarmd wordt. Voor ze naar bed gaan, beginnen ze een spelletje mens-
erger-je-niet. Het is bijna acht uur, spertijd (avondklok), en buiten is het stil. In die stilte vallen zes
schoten. Peter gaat eerst kijken in de voorkamer en rent daarna naar buiten: er is iemand
neergeschoten. Als Anton door het raam kijkt, ziet hij voor het huis van Korteweg een bewegingloze
man liggen naast een fiets. Peter komt terug met de mededeling dat het Ploeg is. Fake Ploeg is
hoofdinspecteur van politie en een berucht verrader. Zijn zoon, die ook Fake heet, zit bij Anton in de
klas. Dan zien ze dat meneer Korteweg en Karin het lijk van Ploeg voor hun huis neerleggen. Peter
vreest represailles en wil het lijk terugleggen of bij Beumer voor de deur deponeren. Peter probeert het
lijk alleen te verslepen, maar hij wordt gestoord door een gewapende patrouille. Met het pistool van
Ploeg vlucht hij achter het huis van Korteweg. Hij komt niet terug en ze durven hem niet te gaan
zoeken. De Duitsers rammen hun deur. Dat de Steenwijks schuldig zijn staat meteen al voor hen vast,
omdat vader in een boek van Spinoza, een jood, zat te lezen. Bovendien ontbreekt Peter. Ze worden
naar buiten gevoerd, waar Anton wordt gescheiden van zijn ouders. Hij ziet hoe ze hun huis vernielen
en het ten slotte met handgranaten en een vlammenwerper in brand steken. In een vrachtauto worden
geboeide mensen aangevoerd. Korte tijd later hoort hij het ratelen van een mitrailleur. Anton wordt
naar het politiebureau van Heemstede gebracht, dat tjokvol is. Een menselijke brigadier sluit hem op
in een cel waarin al iemand zit. In de cel is het aardedonker. Hij merkt dus pas dat het een vrouw is,
, als die vraagt wat er gebeurd is. Hij begint te huilen en ze troost hem, maar overtuigt hem er ook van
dat de Duitsers de schuld zijn van zijn ellende en niet de illegaliteit. Ze wil hem uitleggen dat de
illegaliteit die man wel moest doden, maar dan barst zij in snikken uit. Als hij op zijn beurt een
troostend gebaar maakt, legt ze zijn hand tegen haar borst en tast daarna zijn gezicht af om hem te
kunnen ‘zien’. Hij heeft het gevoel dat het een soort inwijding is. Ze vertellen elkaar over een angstige
belevenis in het duister. Anton wordt in zijn verhaal gestoord door geluiden van mishandeling. Ze leidt
zijn gedachten af door te vertellen over licht en liefde. Ze vertrouwt hem toe dat ze houdt van een
getrouwde man die dat zelf niet weet. Na ruim een uur wordt hij uit de cel gesleurd door een SS’er, die
woedend is dat ze hem bij die ‘terroriste’ hebben opgesloten. Anton blijkt bloed van haar op zijn
gezicht te hebben. De officier komt dat ‘vervloekte communistenwijf’ halen om haar naar de
Euterpestraat te brengen. Anton wordt op een motorfiets naar de Ortskommandantur gebracht, waar hij
even meneer Korteweg ziet. De volgende morgen wordt hij gewekt, krijgt wat te eten en heeft een
gesprek met een even vriendelijke en bovendien Nederlands sprekende Ortskommandant. Deze
omzeilt het antwoord op Antons vraag naar zijn vader en moeder. Feldwebel Schulz zal hem
begeleiden naar zijn oom en tante Van Liempt in Amsterdam. Ze worden kort voor Amsterdam
beschoten door een spitfire. Er zijn slachtoffers, waaronder Schulz, die gruwelijk gewond raakt in een
poging Anton te redden. Korte tijd later haalt oom Peter hem op. Anton voelt dat hij de dobbelsteen
van het mensen-erger-je-niet-spel nog in zijn zak heeft.
1952: Oom Peter hoort kort na de bevrijding in Haarlem dat Antons ouders op de rampavond in
januari zijn doodgeschoten, tegelijk met negenentwintig gijzelaars; meneer Beumer heeft het gezien.
In juni komt het bericht dat ook Peter die avond is doodgeschoten. Anton doorloopt het gymnasium en
gaat medicijnen studeren. Over de oorlog leest hij nooit meer iets. Pas in 1952 gaat hij weer naar
Haarlem, als hij een uitnodiging krijgt voor een feestje van een medestudent. Het feestje wordt voor
hem een teleurstelling, omdat een paar flauwe studenten kwetsende opmerkingen maken. Anton wordt
hierdoor herinnerd aan hetgeen hij in de oorlog heeft meegemaakt. Hij gaat naar de kade. Als hij staat
te mijmeren voor de lege plek waar zijn huis heeft gestaan, roept mevrouw Beumer hem binnen.
Mevrouw Beumer vertelt dat er wel eens een onbekende man heeft staan kijken naar de plek waar
‘Buitenrust’ heeft gestaan. Anton zijn moeder had een Duitser is aangevlogen en zij en Antons vader
zijn daarna neergeschoten als beesten. Voordat ze er meer over kan vertellen, gaat Anton weg. Hij
loopt langs het monument aan de overkant, opgericht voor de slachtoffers van de januariavond,
waarvan hij het bestaan niet kende. Hij leest de namen van zijn ouders, niet die van Peter. Dan gaat hij
terug naar Amsterdam. Zijn oom zegt hem dat hij hem wel verteld heeft van het monument, maar dat
Anton de onthulling niet wilde bijwonen. Anton herinnert zich dat niet meer en voor het eerst voelt hij
iets van angst voor dat afgesloten verleden.
1956: Sinds 1953 woont Anton in een appartement in het centrum van Amsterdam. Het verleden lijkt
steeds verder weg, maar het blijft zijn reacties beïnvloeden. Hij besluit zich in anesthesie te
specialiseren, vooral omdat hij geboeid is door het verschijnsel narcose. Hij woont vlak bij het
hoofdkwartier van de communistische partij, waar na de inval van de Russen in Hongarije hevige
relletjes zijn. Een van de deelnemers daaraan is Fake Ploeg; hij herkent Anton. Hij nodigt Fake uit om
mee te gaan naar zijn kamer. Fake, die precies op zijn vader lijkt, is naar Amsterdam gekomen om
stenen te gooien. Op aandrang van Anton vertelt Fake over de tijd na de oorlog: zijn moeder in een
kamp, hij in een internaat. Fake is opstandig. Fake denkt ook hetzelfde als zijn vader met name over
‘diezelfde rotcommunisten... die hem hebben vermoord’. Die acht hij ook schuldig aan de dood van
Antons ouders, want ze hadden kunnen weten wat de gevolgen zouden zijn van hun aanslag. Daarbij
ontploft de kachel ook nog eens. (Dit lijkt op de verschrikkelijke nacht in 1945 toen de Duitsers de
ruiten kapot sloegen en het huis van Anton zijn ouders in brand staken.) Even komt Fake nog terug om
te zeggen dat hij nooit vergeten is dat Anton de klas inkwam, toen hij daar zat in het uniform van de
jeugdstorm. Anton herinnert zich dat de jonge Fake op een ochtend kort na dolle dinsdag in
jeugdstormuniform in de klas zat. Een leraar hield iedereen tegen, omdat hij weigerde les te geven aan
