Praktijkonderzoek in zorg en welzijn
Geschreven door Cyrilla van der Donk en Bas van Lanen
2e herziene druk
Inhoud
Hoofdstuk 1 Een inleiding op praktijkonderzoek....................................................................................2
Hoofdstuk 2 Zorg- en welzijnsorganisaties als onderzoekscontext.........................................................9
Hoofdstuk 3 Oriënteren........................................................................................................................12
Hoofdstuk 4 Richten.............................................................................................................................14
Hoofdstuk 5 Plannen............................................................................................................................17
Hoofdstuk 6 Verzamelen......................................................................................................................21
Hoofdstuk 7 Analyseren en concluderen..............................................................................................27
Hoofdstuk 8 Ontwerpen en innoveren.................................................................................................31
Hoofdstuk 9 Rapporteren en presenteren............................................................................................35
,Hoofdstuk 1 Een inleiding op praktijkonderzoek
1.1 Een positiebepaling van praktijkonderzoek
Onderzoek doe je als je iets (nieuws) te weten wilt komen. Als je bewust via een bepaalde
systematiek antwoord probeert te krijgen op je vragen, heet dat intentioneel leren.
1.1.1 Het belang van een onderzoekende beroepshouding
In de zorg- en welzijnssector vinden voortdurend veranderingen plaats. Deze veranderingen
zorgen ervoor dat een deel van de kennis en deskundigheid van een zorg en dienstverlener
snel veroudert en dat je als professional bij het handelen in de dagelijkse praktijk niet
genoeg hebt aan routines. Professionals moeten beschikken over een onderzoekende
beroepshouding.
Reflecteren kan helpen om een oordeel te vormen en beslissingen te nemen in alledaagse
situaties. Dit kan op 3 niveaus:
-instrumentale niveau= het zichtbare handelen van de professional in de praktijk.
-substantiële niveau= de onderliggende uitgangspunten van het handelen als professional.
-kritische niveau= de morele, ethische en andere normatieve overwegingen die je als
professional hebt.
1.1.2 Hoofddoelen van onderzoek
Er zijn 3 hoofddoelen om een onderzoek uit te voeren:
1. Je wilt theorieën ontwikkelen of toetsen. Het onderzoek levert kennis op die
generaliseerbaar is.
2. Je wilt kennis toepasbaar maken in een brede beroepscontext. Het onderzoek levert
oplossingen op voor generieke problemen.
3. Je wilt op zoek gaan naar antwoorden op vragen in een specifieke beroepssituatie met als
doel deze situatie beter te begrijpen en waar nodig te verbeteren. Het onderzoek levert
kennis op die in eerste instantie alleen van toepassing is op de specifieke beroepscontext
waarin het onderzoek is uitgevoerd.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen een fundamenteel onderzoek, toegepast onderzoek
en een praktijkonderzoek. Deze onderzoeken kunnen elkaar aanvullen.
-Fundamenteel onderzoek> theorievorming en theorietoetsing. Kennis is generaliseerbaar.
Een vraag voor een fundamenteel onderzoek is of een behandelmethode effectief kan zijn
en waarom.
-Toegepast onderzoek> toepassing van kennis om generieke problemen op te lossen. Kennis
is probleemgebonden.
Het toegepast onderzoek toetst onder welke voorwaarden de inzet van de
behandelmethode zinvol is om binnen de hulpverlening de problemen van de doelgroep op
te lossen.
-Praktijkonderzoek> begrijpen en verbeteren van de eigen praktijk. Kennis is
contextgebonden.
Bij praktijkonderzoek gaat het erom te onderzoeken wat de achtergronden en oorzaken zijn
van een specifiek probleem in een bepaalde context.
2
, 1.1.3 Onderzoeksbenaderingen
Onderzoeksbenaderingen= verschillende opvattingen over wat goed onderzoek is. Er
worden hier 2 belangrijke onderzoeksbenaderingen besproken.
Constructivistische onderzoeksbenadering
-Er bestaat niet één juiste visie op de werkelijkheid, maar er kunnen meerdere interpretaties
van de werkelijkheid naast elkaar bestaan. Interpretaties worden gekleurd door ervaringen.
-Hierdoor is het onmogelijk de beroepspraktijk van zorg en welzijn alleen in algemene
wetmatigheden te beschrijven.
-De kennis (en werkelijkheid) ontstaan in de interactie tussen deze mensen en de omgeving.
-Elke situatie is anders en levert andere interpretaties op, daardoor is er altijd een sterke
relatie tussen de onderzoeksresultaten en de specifieke beroepscontext.
Positivistische onderzoeksbenadering
-Er is één bestaande werkelijkheid.
-Deze werkelijkheid kan beschreven worden aan hand van algemene wetmatigheden.
Onderzoeksresultaten zijn hierdoor eenvoudiger generaliseerbaar naar andere contexten.
-Je probeert bij deze benadering als onderzoeker zo zuiver mogelijk naar gebeurtenissen in
de beroepspraktijk te kijken en zo veel mogelijk beïnvloedende factoren te herkennen en
waar mogelijk uit te sluiten, maar er zijn allerlei factoren die de algemene wetmatigheden
beïnvloeden, bv nieuws van de dag. Als je iets wilt onderzoeken dan zorgen deze factoren
voor een vertroebeling van de onderzoeksresultaten.
-Kenmerken positivistische benadering: je probeert je onderzoek zo in te richten dat deze
vertroebeling zo klein mogelijk wordt, waardoor je ondanks die factoren in staat bent
uitspraken te doen over de werkelijkheid.
Onderzoeksbenaderingen en praktijkonderzoek
Bij praktijkonderzoek gaan we ervan uit dat er meerdere interpretaties van de werkelijkheid
bestaan, dat deze interpretaties kunnen worden beschreven aan de hand van algemene
wetmatigheden en specifieke kenmerken van de beroepspraktijk. En dat er een sterke
koppeling is tussen de onderzoeksresultaten en de specifieke context van de beroepssituatie
die onderzocht wordt.
1.1.4 Evidence-based practice (EBP) en practice-based evidence (PBE)
Zowel EBP als PBE kan een grote bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de
beroepspraktijk van zorg en welzijn.
EBP gaat over vraag hoe je in de context van je eigen beroepspraktijk op basis van goed
bewijsmateriaal beslissingen kunt nemen die afgestemd zijn op je eigen kennis en ervaring
en de waarden en voorkeuren van een cliënt.
PBE gaat uit van het idee dat kennis over het handelen van een professional ontstaat in de
specifieke context van de beroepspraktijk en dat die kennis evolueert door de interactie
tussen de personen die in deze context een belangrijke rol spelen.
-grote verschil EBP en PBE= onderzoeksresultaten bij EBP worden onder wetenschappelijke
condities verkregen en dan vertaald naar de praktijk, bij PBE worden de
onderzoeksresultaten onder realistische condities verkregen en worden dan eventueel in
een volgende stap gegeneraliseerd.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nynkepost. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
