College 1
– Systeem van het pensioenrecht
Dinsdag 5 februari 13:30 – 15:15
Docent: prof. mr. M. Heemskerk
Voor te bereiden literatuur:
- M. Heemskerk, Pensioenrecht, wordt beschikbaar gesteld via Brightspace
Voor te bereiden jurisprudentie:
- Hoge Raad 14 juni 1968, NJ 1968/331 (Polak-
Zwolsman).
Aantekeningen
AOW krijg je als je woonachtig bent in Nederland. Iedereen bouwt dit op. Werknemerspensioen
hangt af van je werk en of daar een pensioensregeling van toepassing is. Ongeveer 1% van de
werknemers heeft 70% van zijn laatstverdiende salaris als pensioen, gemiddeld is dit maar 58% (op
basis van pijler 1 en 2).
- Betaalde AOW premie wordt gebruikt om huidige gepensioneerde te betalen.
- Zowel de werkgever als werknemer betalen hiervoor.
- Alle (oud-)werknemers en gepensioneerden worden geraakt als het pensioenfonds wordt
gekort.
- Ongeveer 20% van het salaris wordt betaald aan pensioenpremies.
- Met hetzelfde salaris en je bouwt hetzelfde op, als je maar de helft werkt: bouw je maar de
helft op/hangt af van de overeenkomst.
Art. 23 pensioenwet: Externe onderbrengingsplicht: als de werkgever failliet gaat dan krijg je nog
steeds pensioen, het geld staat veilig bij pensioenuitvoerder ( toezicht Nederlandse Bank).
Voorbeelden zijn gericht om gemaakte afspraken te beschermen.
Wanneer bent u (of uw partner) pensioengerechtigd? Als je pensioengerechtigde leeftijd hebt
bereikt en in Nederland woonachtig bent.
Wat is:
• Deelnemer: de werknemer of gewezen werknemer die op grond van een
pensioenovereenkomst pensioenaanspraken verwerft jegens een pensioenuitvoerder;
• Slaper: een slaper bouwt niet meer op (een werknemer wel).
• Pensioengerechtigde: gepensioneerde: pensioengerechtigde voor wie het
ouderdomspensioen is ingegaan
Arbeidsongeschiktheidspensioen op risicobasis Uit dienst, maar niet langer deelnemer: geen
dekking meer.
Verwerven kan ook risico zijn, opbouwen dan zit er sowieso geld in de pot, ook als je niet langer
deelnemer bent.
Voor wie is er pensioen?
• Jan is werknemer. Heeft hij dan een aanvullend pensioen? Misschien. Ligt eraan of de
werkgever een pensioenvoorziening heeft getroffen. Staat er iets in de
arbeidsovereenkomst. Stel dat er niets in de arbeidsovereenkomst staat dan kan het nog zo
zijn in bepaalde bedrijfstakken dat er een pensioenverplichting is.
• Piet is schilder. Hij werkt als zelfstandige. Heeft hij dan geen aanvullend pensioen? Als hij
eerst in loondienst was, heeft hij misschien zijn pensioenvoorziening vrijwillig voortgezet.
Uitzondering: zelfstandige die er toch onder valt.
, • Mark werkt bij de mooiste universiteit van Nederland. Die staat natuurlijk in Nijmegen. Stel
dat hij overheidswerknemer is. Heeft hij aanvullend pensioen? Mag hij daarvan afzien?
Verplicht om een pensioen te hebben, want als je in dienst bent van de overheid ben je altijd
werknemer en neem je verplicht deel aan het ABP (?).
• Stel: Mark heeft ook een advocatenkantoor. Hij is directeur-grootaandeelhouder. Kan hij met
zijn B.V. een pensioenovereenkomst aangaan? Art. 1 pensioenwet: directeur-
grootaandeelhouder is geen werknemer en dus geen pensioen, je moet werknemer zijn om
in aanmerking te komen voor werknemerspensioen.
Pensioensoorten
• Mark is ongehuwd samenwonend met Suzanna. Hij heeft drie kinderen: Abe (11), Lisa (9) en
Naomi (6). Hij neemt deel aan de pensioenregeling van ABP. Stel dat Mark overlijdt. Komt
Suzanna dan in aanmerking voor partnerpensioen en ontvangen zijn kinderen een
wezenpensioen? Zo ja, wat is de hoogte.
Er moet wel een bewijs van partnerschap zijn, bijv. notariële samenlevingsovereenkomst,
vaak moet deze ook opgestuurd worden naar het pensioenfonds (dit gaat vaak fout).
• Stel dat Mark arbeidsongeschikt raakt. Komt hij dan in aanmerking voor premievrijstelling bij
invaliditeit? Wat is dat eigenlijk?
Pensioenopbouw loopt door, nadat Mark al ongeschikt is. Staat vaak in het contract.
• Wat is voorwaardelijk pensioen?
Gedrocht, kan wel belangrijk zijn. Voor werknemers en bedrijven:
• Stel: Anita werkt als schoonmaakster. In haar pensioenregeling staat voorwaardelijk
pensioen. Zij stopt met werken. Wat gebeurt er met het voorwaardelijk pensioen?
Het hoeft niet te zijn af gefinancierd. Als iemand dan uit dienst gaat voor dat hij/zij
pensioengerechtigd is, dan vervallen die afspraken. Als het niet is afbetaald, maar je maakt
het niet vol, dan ben je dat stukje kwijt.
uitkeringsovereenkomst (DB): hoogte van de uitkering overeengekomen.
Kapitaalovereenkomst: hoogte van het kapitaal is overeengekomen.
premieovereenkomst (DC): hoogte van premie is overeengekomen.
Voor werknemer biedt uitkeringsovereenkomst meeste zekerheid.
linksonder = premieovereenkomst: hoogte van pensioenpremie is afhankelijk van de leeftijd.
Linksboven = eindloon regeling. Gigantische kostenpost.
Rechts = Middelloon regeling, kleine balkjes is indexatie.
,Laatste twee: Je bouwt op en je weet wat de uitkomst is. Bij de eerste weet je de hoogte van de
uitkering niet, premie moet worden omgezet in levenslange uitkering.
Pensioengrondslag: van uw pensioengevend loon wordt een franchise bedrag afgetrokken.
Aanvullend pensioen, aanvulling op AOW. Pensioen wordt opgebouwd over een bedrag waar eerst
de AOW inbouw van wordt afgehaald.
• Waarom blijven sociale partners binnen de fiscale grenzen: als ze dat niet doen geen fiscaal
voordeel. Moet je gelijk betalen, tegen 52%
Voor te bereiden casus:
Jan heeft een lijfrenteverzekering afgesloten. Jan legt iedere maand geld in en kan zijn
opgebouwde kapitaal na pensioendatum laten uitkeren.
1. Is er sprake van pensioen in de zin van de pensioenwet?
Nee, want het valt onder de pijler: individuele pensioensverzekering. Er is geen
pensioenovereenkomst. De Pensioenwet niet van toepassing op individuele pensioenverzekeringen.
2. Welken drie soorten pensioen kennen we, en wat wordt daarbij verzekerd?
Het wettelijk pensioen; waarborg tegen de risico’s van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en
overlijden. Het aanvullend pensioen: Sociale partners (werkgevers- en werknemersverenigingen) zijn
verantwoordelijk voor de inhoud van de arbeidsvoorwaarde pensioen. De individuele
pensioenvoorziening: individueel pensioensparen.
3. Beschrijf het verschil tussen voorwaardelijke en onvoorwaardelijke indexatie.
Indexatie is een verhoging van de pensioenuitkering van pensioengerechtigden. Voorwaardelijke
indexatie is afhankelijk van de gestelde voorwaarden. Dat maakt de voorwaardelijke indexatie
onzeker. Onvoorwaardelijke indexatie geeft deelnemers meer zekerheid. Onvoorwaardelijke indexatie
is een pensioenaanspraak die moet worden afgefinancierd. Voorwaardelijke indexatie is geen
pensioenaanspraak
4. Stel: in een pensioenovereenkomst (middelloonregeling) is een opbouwpercentage
opgenomen van 2%. Dit is in strijd met fiscale wetgeving. Heeft deze strijdigheid gevolgen
voor de pensioenovereenkomst?
Middelloon 1,875% pensioengevend loon, wet op de loonbelasting art. 18 lid 3:
Ingeval een regeling voldoet aan de in het eerste lid opgenomen voorwaarden doch niet blijft binnen de in of
krachtens dit hoofdstuk opgenomen begrenzingen, is de regeling een pensioenregeling voorzover blijkt dat zij
blijft binnen de in of krachtens dit hoofdstuk opgenomen begrenzingen.
Wet op de loonbelasting, art. 18a lid 2;
Een op een middelloonstelsel gebaseerd ouderdomspensioen bedraagt per dienstjaar niet meer dan 1,875
percent van het pensioengevend loon.
5. Stel dat er geen gevolgen zijn voor de pensioenovereenkomst. Wat zijn de fiscale gevolgen
van het hanteren van een te hoog opbouwpercentage?
Volgens de regering zijn personen met een hoger pensioengevend salaris zelfredzaam. Er is eerder
sprake van vermogensopbouw dan van een oudedagsvoorziening. De fiscaal vriendelijke vorm van
pensioensparen door toepassing van de omkeerregel geldt daarom niet.
, College 2
Voor te bereiden literatuur:
- M. Heemskerk, Pensioenrecht, wordt beschikbaar gesteld via Brightspace
Voor te bereiden jurisprudentie:
- Hoge Raad 20 februari 2004, RvdW 2004/34 (DSM Fox).
- Hof Arnhem 27 mei 2008, PJ 2008/67 (Akzo).
Aantekeningen
In de arbeidsovereenkomst staat vaak een doorverwijzing naar het pensioenreglement van de
pensioenuitvoerder.
Artikel 38 pw: de pensioenuitvoerder moet jaarlijks informatie aan de deelnemer verstrekken.
Pensioeninformatie en verwachtingen
Mag je dat aanpassen?
Uitgangspunt: wat is afgesproken? Het reglement. In veel uitspraken zie je dan ook dat het herstellen
van fouten in de administratie is toegestaan. Reglement blijft leidend. De meeste gaan dan echter
niet het geld uit het verleden ophalen, dit is weinig sympathiek, daarnaast ook uitspraken dat dit
inbreuk zou zijn op gerechtvaardigd vertrouwen.
Totstandkoming pensioenovereenkomst
Is dat rechtsgeldig? Ja. Net als dat je gebonden kan zijn aan cao kun je ook gebonden zijn aan een
pensioenreglement.
