BEGRIPPENLIJST STAD EN
RUIMTE
LES 1: DE RUIMTELIJKHEID VAN HET SOCIALE LEVEN
Begrip Definitie
Ruimte Datgene wat gelijktijdige co-existentie mogelijk maakt (meerdere
gebeurtenissen op dezelfde moment plaatsvinden)
tegelijkertijd bestaan van verschillende trajecten
Euclidische ruimte Driedimensionale geometrische ruimte; sociologische visie: scheiding
tussen ruimte (leeg) en substantie (die ruimte inneemt), waarbij
objecten en gebeurtenissen een positie en richting in de drie-
dimensionele geometrische ruimte innemen
MAAR beter ruimte en substantie niet scheiden (zonder substantie
heeft ruimte geen belichaming en effect)
ruimte als product van relaties en interactie
Ruimte als dynamische Tegelijkertijd bestaan van verschillende trajecten/dingen; mobiliteit
gelijktijdigheid van heterogene als overwinnen van ruimte en ruimte kan domein van verandering
trajecten zijn; visie sociologie: ruimte beperkt ons/zet ons vast en tijd als
domein van verandering
A-ruimtelijk Sociologie als discipline van de afwezigheid van ruimte, met focus op
tijd (bv. samenleving wordt gezien als nationale samenleving met dominante
manier van samenleven)
kritiek: meer kijken naar dynamische gelijktijdigheid van
gebeurtenissen
Methodologisch nationalisme Grenzen van de samenleving vallen samen met de natie-staat
Spatial turn Herontdekking van belang van ruimte voor het begrijpen hoe samen
leven georganiseerd wordt (jaren ’70/’80): ruimtelijke organisatie is
geen natuurlijk ‘gegeven’, maar weerspiegelt machts- en
marktverhoudingen (ruimte is product van samenleving)
turn towards space: groter bewustzijn van wat ruimte betekent
Castells Collectieve consumptie definieert de stad
Massey Arbeidsverdeling in kapitalistisch productiesysteem structureert de
ruimte
Geologische metafoor (Massey) Plaats gevormd door ruimtelijk ‘sediment’ van verschillende
economische groeifases (restanten van vroeger ruimtegebruik om de stad
te lezen)
Tijd-ruimte compressie (Harvey) Ruimte wordt vernietigd door tijd: onder kapitalisme voortgestuwd
door winststreven constante strijd om de ruimte te overwinnen en
dingen te kunnen vervoeren (toegenomen fysieke en virtuele mobiliteit
maakt vd wereld een dorp)
Giddens Samen leven in toenemende mate afhankelijk van interacties met wie
afwezig is in tijd en ruimte waarin iemand zich bevindt, wat hoge mate
van vertrouwen vereist
Presence-availability (Giddens) Samen leven is afhankelijk van mate waarin mensen tegelijkertijd bij
elkaar aanwezig zijn (direct contact met anderen nodig om samenleving
vorm te geven)
Time-space distanciation (Giddens) Samen leven wordt uitgerekt in tijd en ruimte door de evolutie in
, transport en communicatie (grote afstanden op KT overbruggen en contact
over hele wereld)
Sociale productie/constructie van Ruimte wordt sociaal geconstrueerd met als bepalende factor de
ruimte (Lefebvre) productiewijze (bv onderscheid platteland en stad reflecteert oude en
nieuwe productiewijze aka feodalisme vs kapitalisme)
Ruimte onder kapitalisme Geen passieve geografische omgeving waarin sociale leven
plaatsvindt, maar ruimte als product van maatschappelijke evolutie
die maatschappelijke ordening reflecteert (arbeiders hebben slechte
huizing)
Stad als tweede natuur Natuur die zo gevormd en gemaakt is dat ze ons goed uitkomt om te
leven; natuur is veroverd door arbeid, technologie en kennis en wordt
‘tweede’ natuur (stedelijke cultuur) die ontworpen en gereguleerd is
Ruimte als marktgoed Ruimte als schaars goed, homogeen en kwantificeerbaar en
verhandelbaar (kan je kopen en verkopen); via grondmarkt
ruimte wordt onderhevig aan winstmaximalisatie
Grondmarkt Via de grondmarkt wordt de ruimte geïntegreerd in kapitalistische
markteconomie: ruimtelijke planning is ideologie die controle over
ruimte versterkt en propageert rationele en abstracte kijk op ruimte
die ruimte productief maakt, rechtszekerheid biedt, sanering
onproductieve ruimtes, …
Ruimte voor sociale reproductie Stad heeft niet alleen functie om rationeel georganiseerd te worden
om kapitaalsaccumulatie mogelijk te maken, maar ook om mensen die
arbeid leveren in leven te houden zodat ze goede arbeid kunnen
leveren (bv familieruimte, ontspanningsruimte, educatieve ruimte)
alledaags leven gedomineerd door (routineuze) ruimtelijke
praktijken die doordrongen zijn van ideologie van kapitalisme
Ruimte en gender Mannen en vrouwen worden geassocieerd met verschillende
plaatsen, die hun positie in genderorde bevestigen en onderhouden
(NIET genderneutraal)
Publieke ruimte Wordt als mannelijk beschouwd (werk, café)
Private ruimte Wordt als vrouwelijk beschouwd (huishouden)
Ruimte en gender - Huis als ruimte georganiseerd volgens genderpatronen
- Suburbane verkaveling ontworpen als stedelijke ruimte voor
vrouwen en kinderen, maar ook vrouwelijke controle over
suburbane huis
Maar ook variatie!
Ruimte en seksualiteit - Seksualiteit van vrouwenlichaam wordt ‘gedisciplineerd’ in
publieke ruimte
- Heteroseksuele norm in publieke ruimte
Heteroseksuele norm Publieke ruimte wordt zo georganiseerd: discriminatie, geweld en
conflict bij openlijke tekenen van homoseksualiteit
Safety in numbers Strategie van holebi’s om hun ‘publiek’ te segregeren en openlijke
uitingen van homoseksualiteit te beperken tot formele homoseksuele
ruimte
Ruimte en etniciteit - Immigratie: vraag naar integratie/assimilatie in land van
bestemming reflecteert sociale constructie van ruimte
(‘natie-staat’); legitimiteit van migratie gestratificeerd
volgens etnisch-culturele criteria
- Etnische segregatie van stedelijke ruimte
Immigratie Ruimtelijke mobiliteit van mensen
, Etniciteit Sociaal-culturele identiteit van een bevolkingsgroep of volk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottemaes1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,66. Je zit daarna nergens aan vast.