Cyclus 2.17 stoornissen in ontwikkeling en groei: onderdeel D: botziekten
Leerdoelen:
1. Klinische verschijnselen van botziekten (osteoporose, osteomalacie, osteogenesis imperfecta, ziekte van Paget)
2. Basale kennis van pathologische processen leidend tot botziekten
3. Preventiemaatregelen ter voorkoming van botziekten zover van toepassing
4. Globale kennis van behandelingsmogelijkheden van botziekten
5. Invloed van botziekten en hieraan gekoppeld medicatie gebruik op de toestand van hele mond/hoofd halsgebied (met name kaakbot) en op
tandheelkundig handelen
19.7 Botaandoeningen - Brand
Osteomalacie
o Etiologie: onvoldoende mineralisatie van nieuwgevormde botmatrix. Bot wordt zacht een microfracturen kunnen ontstaan.
Door stoornis van vitamine D-metabolisme.
Gebrek aan vitamine D in voeding
Gebrek zonlicht
Malabsorptie syndroom door darmafwijking.
Leverfunctiestoornis
Nierfunctiestoornis
Gebruik anti-epileptica
o Ziektebeeld
Pijn op verschillende plekken skelet.
Concentratie 25-hydroxyvitamine D in serum verlaagd.
Concentratie calcium en fosfaat verlaagd en concentratie alkalische fosfatase verhoogd in bloed.
Pseudofracturen in dijbeen, opperarmbeen, kuitbeen, ribben en laterale rand schouderblad.
o Behandeling
Toedienen vitamine-D
Wanneer niet te genezen aandoening heet vitamine D-resistente rachitis of osteomalacie
Bij enkele nierafwijkingen o.a. nierinsufficiëntie.
o Rachitis (osteomalacie op jeugdige leeftijd): ook verkalking van kraakbeen in epifysair schijf verstoord skeletmisvormingen
ontstaan.
o Orale afwijkingen
Bij vitamine D gevoelige rachitis weinig orale manifestaties.
Variatie van afwijkingen met leeftijd.
Tijdens zwangerschap verstoring aanleg tandglazuur bij foetus.
Tijdens jeugd hypoplasie van dentine en tandglazuur en vertraagde eruptie gebitselementen.
Bij kinderen elementen met verlengde pulpahoorns en afwijkende calcificatie van dentine.
Hierdoor gevoeliger voor pulpitis en attritie.
Verlies trabeculair en corticaal bot zichtbaar op röntgen en lamina dura wordt dunner.
Risico kaakfracturen tijdens tandheelkundige ingrepen groter.
Osteoporose
o Etiologie: vermindering totale botmassa (balans botaanmaak een botafbraak verstoord), verhoogde kans op fracturen.
Verhouding tussen mineralen en eiwit in botmassa is ongewijzigd i.t.t. osteomalacie.
Osteoporose zonder symptomen: osteopenie.
Bij elke cyclus van botturnover minder bot aangemaakt dan bij afbraak verloren is gegaan.
Leeftijdsafhankelijk proces en vooral bij vrouwen in eerste 1- jaar na menopauze.
Daling oestrogeen veroorzaakt stijging van botturnover en snel botverlies.
>30% van vrouwen heeft symptomen.
Risicofactoren: immobilisatie, roken, gebruik corticosteroïden.
o Symptomen
Pijn in onderrug en lenden bij staan, bukken of tillen.
Pijn straal over op ribben.
Ernstige vorm lichaamsgewicht neemt af, versterking van natuurlijke achterwaartse kromming van wervelkolom
(kyfose) een kans op fracturen neemt toe (heupfractuur).
o Ziektebeeld
Genezing van fracturen gaat goed maar rugfracturen kunnen chronische pijnklachten opleeveren.
Röntgen versmalling en fracturen van wervels.
Wervellichamen aan beide zijden een hol verloop (viswervels).
Diagnose meting botmassa met röntgenabsorptiemeter.
o Preventie
Tijdens jeugd zo hoog mogelijke botmassa opbouwen.
Voeding en lichaamsbeweging zijn belangrijk.
o Behandeling
Suppletie calcium en zo nodig vit D.
Bisfosfonaten die botresorptie remmen en verhoging van botdichtheid veroorzaken.
Selectieve oestrogeenreceptormodulatoren (SERM’s), calcitonine en strontiumranelaat.
o Orale afwijkingen
Alveolair bot is gevoelig voor osteoporose.
Bij edentate patiënten frequent gebitsprothese aanpassen.
Röntgenologisch Afname van trabeculisatie, dunnere lamina dura en dunne cortex bij randen van sinus.
Extraheren risico op fracturne toegenomen, vooral bij extracties van molaren uit mandibula.
, Genezing tandkas na extractie vertraagd.
Risico nekfracturen verhoogd oppassen met manipulaties van hoofd en nek van patiënt.
Behandeling: bisfosfonaten.
Remmen werking van osteoclasten.
Bisphosphonate-reelated osteeonecrosis of the jaw (BRONJ) tasten meestal mandibula aan.
Ziekte van Paget (osteitis deformans)
o Haarden met sterk verhoogd botmetabolisme.
Sterk toegenomen aantal osteoclasten in de kernen.
Osteoblasten ter plaatse zijn erg actief.
o Verhoogde snelheid botturnover zorgt voor verstoring botstructuur en stevigheid bot neemt af.
o Ziekte kan gelokaliseerd voorkomen, maar ook verspreid over grote delen van skelet.
o Etiologie
Onbekend, wellicht door slow virusinfectie of genetische factoren.
o Symptomen
Langdurig symptoomloos
Pijn
Klachten afhankelijk van locaties van laesies.
Doofheid locatie in schedel.
Rugklachten locatie in wervelkolom.
Bij locatie in schedeel, kaak en lange pijpbeenderen misvormingen ontstaan verkeerde belasting van
gewrichten aanleiding artrose.
Verhoogd risico botfracturen.
o Diagnose
Röntgen of bloedonderzoek.
Botaanmaak meten met concentratie alkalisch fosfatase in bloed.
Botafbraak meten met collageenfragmenten in urine.
Lichamelijk onderzoek en skeletscintigrafie.
o Behandeling
Remmen van versterkte osteoclastactiviteit door toediening calcitonine of bisfosfonaten remt progressie van
ziekte en leidt tot reductie van risico op fracturen.
o Orale afwijkingen
Maxilla vooral, mandibula soms aangetast.
Vergroting van maxilla diastemen en occlusieproblemen intermitterende pijn.
Edentate patiënt problemen bij dragen gebitsprothese.
Verlies lamina dura, symmetrische verbreding alveolaire rand en hypercementose
Osteolytische fase ziekte wortelresorptie gebitselementen.
Voortschrijden ziekteproces lokaal sclerose bot onregelmatige radiopake gebieden met wattenrol aanblik
ontstaan.
Zelden osteosarcoom in kaak.
Extracties een kaakchirurgische ingrepen
Risico complicaties toegenomen
Vroeg stadium ziekte
Bot ongewoon gevasculariseerd na extracties excessieve bloedingen.
Later stadium ziekte
Scleorose bot bloedoovrzieneing neemt af
Vertraagde wondgenezing en verhoogt risico op alveolitis en osteomyelitis.
Risico osteomyelitis verminderen pre- en postoperatieve toediening antibiotica.
o Patiënten met bisfosfonaten risico op bisfosfonatengerelateerde osteonecrose.
Osteomyelitis
o Etiologie: acute of chronische ontsteking van botweefsel, meestal door bacteriële infectie.
Bacteriën bereiken botweefsel via bloedstroom (bacteriëmie) of door open bot fractuur.
Door staphylococcus aureus ne mycobactereium tuberculosis.
Ontwikkelt zich meestal in metafyse: goed gevasculariseerd gebied grenzend aan epifysair schijf.
o Ziektebeeld
Acute ontsteking verspreidt via kanalen van Havers aangrenzende bloedvaten worden dichtgedrukt en necrose
van botweefsel ontstaat.
Afgestorven botgedeelte (sekweester) fungeert als haard van voortdurende ontsteking,
o Chronische osteomyelitis aangrenzende periost kan nieuwvorming van bot optreden (involucurm) en fistels naar huid
ontstaan.
o Acute myelitis gelokaliseerde botpijn en soms zwelling van omringende weefsel.
o Diagnose
Lastig
Kan gepaard gaan meet symptomen van sepsis (moeheid, koorts, gewichtsverlies, verhoogde bloedbezinking).
Skeletscan na inspuiten van radioactief gallium hoopt op in ontstekingshaarden op plaats van botpijn.
Röntgen verdwijning van beenweefsel (osteolyse) omvang met CT vaststellen.
Botboring materiaal verkrijgen en micro-organisme kweken.
o Behandeling
Toediening hoge doses antibiotica per infuus keuze antibioticum bepaald door geïdentificeerd micro-organisme.
Afhankelijk van ziekteproces duurt behandeling 6 – enkele maanden.
Chronische osteomyelitis sekwesters voorzichtig chirurgisch verwijderen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper suusjevan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.