Milieurisico-evaluatie en Milieugevaarlijke
stoffen
Inhoud cursus
0. Basisbegrippen gevaarlijke stoffen en veiligheid
1. Risico’s m.b.t. aard chemische stoffen
2. Risico’s m.b.t. toestand van de stof
3. Detectie van gevaarlijke producten
4. Gevaarlijke stoffen: informatie, signalisatie en etikettering
5. Gevaarlijke stoffen: preventie/ het bestrijden van risico’s
0. Basisbegrippen gevaarlijke stoffen en veiligheid
Wat zijn gevaarlijke stoffen?
Definitie van een gevaarlijke stof?
- Moeilijkheid: er bestaat geen algemeen aanvaarde definitie van ‘gevaarlijke stof’!
- Uitgangspunt=ruime bepaling ‘stoffen zijn gevaarlijk in zoverre ze een nadelige invloed
kunnen hebben op mens, milieu en patrimonium (gebouwen, installaties)’
- Deze definitie wijst eerder op het potentiële gevaar van ALLE stoffen
- Is geen zwart-wit indeling in gevaarlijk en ongevaarlijk
Vb. water: is levensnoodzakelijk maar ook levensbedreigend want we kunnen er in verdrinken
Stoffen kunnen eerst niet gevaarlijk zijn maar de andere dag wel gevaarlijk zijn. Voobeeld SEVESO
bedrijven aan de haven bevatten veel stoffen die gevaarlijk zijn maar nu niet als gevaarlijk beschouwd
worden
Hoe gevaarlijk is een stof onder de gegeven omstandigheden is belangrijker dan of de stof op zich
gevaarlijk is. => cursus gebaseerd op eerst de stoffen zelf en de door omgevingsfactoren gevaarlijk
worden
Vraag is dus niet zozeer ‘Welke stof is gevaarlijk?’ Maar eerder: ‘Hoe gevaarlijk is een stof in de
gegeven omstandigheden?’
M.a.w. de ruime definitie kan teruggebracht worden tot:
‘ Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die, omwille van hun intrinsieke eigenschappen, een
nadelige invloed hebben op de mens, het milieu en het patrimonium’.
Wetgeving:
- Gevaarlijke stoffen moeten gereglementeerd worden
, - Duidelijke indeling vna gevaarlijke en ongevaarlijke stoffen
- Hangt af van het toepassingsgebied
- Wetgeving afhankelijk van het toepassingsgebied vb milieu, transport, …
- Stoffen kunnen als ongevaarlijk worden geclassificeerd maar tegelijkertijd als gevaarlijk in een
andere toepassing vb voor transport is er een andere wetgeving dan de wetgeving van
gevaarlijke stoffen op een chemische productie. Ook andere wetgeving op basis van transport
over de weg, water…
Definitie van het begrip stof:
- Dit kan gaan om producten die essentieel bestaan uit één bepaalde chemische substantie, bv.
ammoniak NH3 of zwavelzuur H2SO4,…
- Deze stoffen hebben éénduidige eigenschappen die eenvoudig kunnen worden vastgelegd.
- Samengestelde producten: bevatten meer dan één chemische stof, bv. benzine of verf. Het
aantal mogelijke mengsels is zeer groot.
o Aantal mogelijke gevaarlijke mengsels kan enorm groot zijn
o Reglementering van samengestelde producten is veel complexer dan die van
enkelvoudige producten
- Stoffen = chemische elementen en hun verbindingen zoals deze voorkomen in natuurlijke
toestand of ontstaan bij chemische processen (incl. additieven die worden toegevoegd voor
de stabiliteit en bep. onzuiverheden, maar excl. oplosmiddelen) vb oplosmiddelen
- Preparaten= mengsels of oplossingen die bestaan uit twee of meerdere stoffen
Verschillende wetgevingen:
- ADR: vrachtwagens die met chemische stoffen rondrijden. Transport van gevaarlijke goederen
over de weg
- SEVESO: voor erg risicovolle bedrijven. Preventie van zware ongevallen in bedrijven
- WELZIJNSWET en CODEX voor het welzijn op het werk: arbeidsveiligheid
Opgepast voor misvattingen! => In bedrijven wordt zeer vaak de ADR-reglementering gehanteerd,
maar in de milieuwetgeving worden meer gevaarlijke stoffen gedefinieerd.
- Voor de ene wetgeving kan een bepaalde stof niet schadelijk of gevaarlijk zijn maar voor de
andere wel
RISCO
Definitie van het begrip ‘risico op blootstelling aan gevaarlijke stof’?
Risico = de kans dat een gebeurtenis plaatsvindt, vermenigvuldigd met het gevolg van die gebeurtenis
(gevolg is echter vaak moeilijk te kwantificeren!)
- Risico-analyse als start van bepaling van gevaarlijke stoffen
- Risico= blootstelling x kans bij blootstelling x gevolg
o Gevolgen = schadelijke gevolgen
o Dosis: concentratie, massa,…
o Tijdsduur: hoelang men blootgesteld kan worden
,De kans dat de gebeurtenis plaatsvindt is dan de blootstelling (de kans of mate waarin een bepaald
scenario zich voordoet), maal de kans per eenheid blootstelling dat een gebeurtenis plaatsvindt.
Manier van blootstelling; vb inademing is een groter risico dan opname via de mond of contact met
de huid aangezien deze meer onder controle
Manier waarop: vb explosie, omstoten van een fles… kunnen de schade bepalen
Vb. Toepassing op omgooien fles met sterk zuur Beperking van blootstelling: de fles zo min mogelijk
gebruiken
→ beperking blootstelling
- andere handelingen zodat slechts beperkt gebruik van fles nodig is
(blootstelling<grenswaarde)
→ beperking kans
- fles vervangen door andere verpakking (wegnemen gevaar) vb niet breekbare fles
- fles in veilige houder of kast plaatsen met slot erop vb bewaren in een kast
- dragen van PBMs (afschermen gevaar)
o PBM = persoonlijke beschermingsmiddelen vb handschoenen, labojas, veiligheidsbril,
pak, schoenen… => gevaar wordt afgeschermd
- voldoende voorlichting over gevaren en voorschriften bij hanteren (voorlichting)
o Voldoende opleiding en kennis aan werknemers moet worden voorzien
→ beperking van de gevolgen
- Door collectieve beschermingsmiddelen vb douche, ventilatie…
belang van RISICO-ANALYSE voor chemische agentia!
Principes en ethiek mbt veiligheid
Je maakt gebruik van volgende 4 algemene principes om veilig te werken en de risico’s zoveel als
mogelijk tot een minimum te beperken.
Deze algemene principes kan je in het Engels omschrijven met het acronym RAMP:
- Recognize hazards : herken en erken gevaren waaraan je kan blootgesteld worden
- Assess the risks of those hazards : analyseer het risico van de gevaren leer er kritisch mee om
te gaan
- Minimize, manage, control those hazards : minimaliseer, beheer en controleer de gevaren
door PBM, CBM
- Prepare to respond to emergencies : wees voorbereid om te reageren in geval van incidenten
indien een probleem zich voordoet
Stappen moeten zo vroeg mogelijk bij het plannen van werkzaamheden en pas je steeds aan,
aan wijzigingen
RAMP wordt uitgevoerd voor de start van één bepaalde activiteit => snelle controle voor
verzekering van de veiligheids- milieuaspecten
MOC = management of change = elke verandering van een bepaald proces moet men nagaan of er
geen nieuwe risico’s geïntroduceerd worden
MOC verzekert dat een verandering aan het proces geen nieuwe gevaren of onopgemerkte
toename in risico’s introduceert.
, MOC toepassen bij het ontwikkelen van een nieuw proces en de levensduur van het proces
LMRA = Last Minute Risk Analysis = Analyse dat projecten of werken op deze manier nog last-minute
stop zet indien ze niet veilig kunnen verlopen.
1. Risico’s m.b.t. aard chemische stoffen
Risico’s m.b.t. aard chemische stoffen
Aard van chemische stoffen
Indien men met een gas te maken heeft heeft men een groter risico dan een vloeistof of vaste stof
Veel ongelukken zijn te wijten aan menselijke fouten
Gevaarlijke stoffen:
- Chemische boeken
- MSDS bladen = material safety data sheets = bladen per product
- BIG = brandweer informatie centrum voor gevaarlijke stoffen => specifiek bedoeld voor de
brandweer (database). Belangrijk om te weten hoe het gevaar behandeld moet worden
- Omgevingsfactoren
- Gassen onder druk => voor gasflessen waar tot 200 bar gas aanwezig van kan zijn indien deze
omvalt kan het reageren als een bom of de dop eraf van kan schieten
- Indien deeltjes fijn zijn zijn ze schadelijker dan grotere deeltjes => groter reactie opp
Stoffen niet in de lijst = verstikkende stoffen = stofen die zuurstof verdrijven. Sterk polymeriserende
stoffen tijdens polymerisatie reacties kan leiden tot een hevige reactie met water of explosie
Toxische stoffen
Opgedeeld in 2 groepen: chronische (langedurige blootsstelling aan deze stoffen kan schadelijk zijn en
werken in op bepaalde organen). Acute stoffen (= onmiddellijk ziekte of dood bij iname van de stof)
Voorbeeld KCN => blauwzuur als gasvormig zuur => incopatiebele stoffen omdat deze de aanleiding
geven tot zeer giftige stoffen
Toxische stoffen en invloed van aggregatietoestand.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper antonmartens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,66. Je zit daarna nergens aan vast.
