Grondbeginselen van het recht van de Europese Unie
Deze samenvatting bevat alle lesnotities. Zowel de theorie als alle arresten die tijdens de lessen zijn gezien zijn in deze samenvatting uitgebreid opgenomen.
Toegelaten materiaal:
- J. Meeusen, Recht van de Europese Unie – Basisjurisprudentie, Antwerpen, Larcier-Intersentia, 2024 (5e ed.)
- J. Meeusen, Recht van de Europese Unie – Bronnen, Antwerpen, Larcier-Intersentia, 2024 (2e ed.)
Belangrijk bij boeken: Het toegelaten materiaal mag géén notities (d.w.z. geen cijfers en geen letters) bevatten
wel markeringen (kleuren; onderstrepingen; pijlen; vraag- of uitroeptekens…) en/of post-its (waarop evenmin cijfers of
letters zijn toegelaten).
Examenvragen:
- Heel veel belang aan rechtspraak HvJ, kans is heel groot dat je op het examen een arrest vh HvJ voor je krijgt, en
zal moeten antwoorden hoe dit arrest bijdraagt aan de ontwikkeling van EU.
- Voorbeeld: artikel 2 van het unieverdrag, wat is het belang daarvan?
Belangrijk: TO THE POINT antwoorden, moet niet de volledige geschiedenis geven, evolutie, …
‘Bijvragen’: krijgt het woord, gaat antwoorden op de vraag. Kans is groot dat de prof hierna nog vragen stelt. Denk hierbij
niet dat het ‘bijvraagjes’ zijn. De conversatie is erop gericht te weten hoe ver je kennis draagt. Bent er dus niet vanaf met
je antwoord, geheel van de conversatie moet aantonen dat je toezicht in hebt de kennis.
,INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1: Het Europese integratieproces (les 1) (Roze 1) .............................................................................. 6
1.1: ‘Europa’: een lange geschiedenis ....................................................................................................................6
1.2: Het verdrag van Lissabon .............................................................................................................................. 11
1.3: De Europese integratie: een succesverhaal …................................................................................................ 11
Hoofdstuk 2: Het Unierecht vandaag: overzicht en wegwijs (les 2) (Roze 2) ........................................................ 12
2.1: Het verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) ........................................................................................... 12
2.2: Het verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) ................................................................. 13
2.3: Verdere primaire bronnen ............................................................................................................................. 14
2.4: Unierecht online .......................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 3: Fundamentele beginselen van de EU-rechtsorde (Paars 1) ........................................................... 15
3.1: De EU is een autonome, constitutionele rechtsgemeenschap ........................................................................ 15
3.1.1 De EU is een rechtsgemeenschap ........................................................................................................... 15
3.1.2 De EU is een constitutionele rechtsgemeenschap .................................................................................... 19
3.1.3 De EU is een autonome rechtsgemeenschap ........................................................................................... 20
3.2: Bescherming van grondrechten (les 3) ........................................................................................................... 28
3.3: Attributie, subsidiariteit en evenredigheid ...................................................................................................... 33
3.3.1 Attributie- of bevoegdheidsbeginsel ........................................................................................................ 33
3.3.2 Subsidiariteitsbeginsel ........................................................................................................................... 36
3.3.3 Evenredigheidsbeginsel- of proportionaliteitsbeginsel.............................................................................. 37
Hoofdstuk 4: Het institutionele kader van de EU (les 4) (paars 2 // 10,5 cm) ....................................................... 43
4.1: Overzicht (les 4) ........................................................................................................................................... 43
4.2: Democratische beginselen ........................................................................................................................... 43
4.3: Het Europees parlement ............................................................................................................................... 44
4.3.1 Samenstelling van het parlement ............................................................................................................ 45
4.3.2 taken en bevoegdheden Europees parlement........................................................................................... 45
4.3.3 Besluitvorming en werkwijze Europees Parlement .................................................................................... 46
4.4: De Europese Raad ........................................................................................................................................ 47
4.4.1 Samenstelling en voorzitterschap............................................................................................................ 48
4.4.2 Taken en bevoegdheden van de Europese Raad ....................................................................................... 49
4.5: De Raad / de raad van ministers .................................................................................................................... 50
4.5.1 Samenstelling ........................................................................................................................................ 50
4.5.2 voorzitterschap ...................................................................................................................................... 52
4.5.3 Taken en bevoegdheden ......................................................................................................................... 53
4.5.4 Besluitvorming ....................................................................................................................................... 53
4.5.5 Werkwijze............................................................................................................................................... 55
4.6: De commissie .............................................................................................................................................. 56
4.6.1 Samenstelling, benoeming en ontslag van de commissie ......................................................................... 56
4.6.2 Voorzitterschap (les 5) ............................................................................................................................ 58
4.6.3 Hoge vertegenwoordiger ......................................................................................................................... 58
, 4.6.4 De commissie als “volkomen onafhankelijk college” ................................................................................ 58
4.6.5 taken en bevoegdheden van de commissie .............................................................................................. 59
4.7: Het Hof van Justitie van de EU ....................................................................................................................... 60
4.7.1 Samenstelling ........................................................................................................................................ 60
4.7.2 Taken en bevoegdheden ......................................................................................................................... 61
4.8: De Europese Centrale Bank (ECB) ................................................................................................................. 62
4.8.1 Samenstelling ........................................................................................................................................ 62
4.8.2 Taak ....................................................................................................................................................... 62
4.9: De Rekenkamer ........................................................................................................................................... 63
4.10: Zelfstandige en ondersteunende organen en instanties ................................................................................ 64
4.10.1 ECOnOMISCH en Sociaal Comité .......................................................................................................... 64
4.10.2 Comité van de Regio’s........................................................................................................................... 64
4.10.3 Ombudsman ........................................................................................................................................ 65
4.10.4 Europese Investeringsbank (EIB)............................................................................................................ 65
4.10.5 Bureaus en agentschappen ................................................................................................................... 65
Hoofdstuk 5: Besluitvorming in de EU (blauw 1) ............................................................................................... 66
5.1: Inleiding....................................................................................................................................................... 66
5.2 Motivering, publicatie en informatie................................................................................................................ 66
5.2.1 Motiveringsplicht .................................................................................................................................... 66
5.2.2 Publicatie ............................................................................................................................................... 67
5.2.3 Informatie .............................................................................................................................................. 67
5.3: Besluitvorming kachtens het VWEU (les 6) ..................................................................................................... 68
5.3.1 Eerste weg: “Gewone wetgevingsprocedure” ........................................................................................... 69
5.3.2 Tweede weg: bijzondere wetgevingsprocedures ....................................................................................... 70
5.3.3 Over specifieke onderwerpen hebben we soms specifieke procedures ..................................................... 71
5.3.4 Gedelegeerde en uitvoerinsghandelingen ................................................................................................ 73
5.4: Besluitvorming krachtens het VEU ................................................................................................................ 74
5.4.1 Eerste procedure: procedure van artikel 7 VEU: Procedure ‘schending waarden’ ....................................... 74
5.4.2 Tweede procedure: gemeenschappelijk- en veiligheidsbeleid (GVBV) ....................................................... 76
5.4.3 Derde procedure: “Nauwere samenwerking” (art. 20 VEU en 326-334 VWEU) ............................................ 78
5.4.4 Herziening van de verdragen (art. 48 VEU) ................................................................................................ 79
5.4.5 Toetreding tot de EU (artikel 49 VEU) ........................................................................................................ 80
5.4.6 Uittreding uit de EU (art. 50 VEU) ............................................................................................................. 82
Hoofdstuk 6: Rechtsbronnen van de EU (les 6) (blauw 2 // 14 Cm) ..................................................................... 83
6.1: Inleiding....................................................................................................................................................... 83
6.2: Primair unierecht ......................................................................................................................................... 84
6.3: Algemene beginselen van Unierecht, incl. grondrechten ................................................................................ 85
6.4: Internationaal recht ...................................................................................................................................... 86
6.4.1 Internationale overeenkomsten ............................................................................................................... 86
6.4.2 Internationaal gewoonterecht ................................................................................................................. 86
6.4.3 Handelingen van organen opgericht door internationale overeenkomsten: ................................................ 86
6.5: Verordeningen (les 7).................................................................................................................................... 87
6.6: Richtlijnen ................................................................................................................................................... 90
6.7: Besluiten ................................................................................................................................................... 106
6.8: aanbevelingen en adviezen ......................................................................................................................... 107
Hoofdstuk 7: Rechtsbescherming in de EU (groen 1 // 16 cm) ......................................................................... 112
7.1: Inleiding..................................................................................................................................................... 112
1.1 Bevoegdheden van het HvJ van de EU ....................................................................................................... 112
1.2 Bevoegdheden van de nationale rechter ................................................................................................... 112
7.2: Beroep wegens niet-nakoming Unierecht LS (art. 258 – 260 VWEU) (les 9) ..................................................... 113
7.2.1 Eerste procedure mbt de controle op de naleving van unierecht op de lidstaten: ..................................... 113
7.2.2 Tweede procedure mbt controle op de naleving van unierecht op de lidstaten: ........................................ 120
7.3: Beroep tot nietigverklaring (art. 263, 264 en 265 VWEU) ................................................................................ 121
7.3.1 Voorwerp (wat kan vernietigd W verklaard?) ........................................................................................... 121
7.3.2 Beroepsgerechtigden (art. 263, al. 2-4, VWEU): ...................................................................................... 122
7.3.3 Procestermijn ....................................................................................................................................... 128
7.3.4 Nietigheidsgronden .............................................................................................................................. 128
7.3.5 Gevolgen .............................................................................................................................................. 128
7.5: Beroep tot schadevergoeding bij niet-contractuele aansprakelijkheid EU (art. 268 en 340, al. 2, VWEU) .......... 130
7.5.1 Wat? .................................................................................................................................................... 130
7.5.2 verzoeker en verweerder? ..................................................................................................................... 130
7.5.3 Voorwaarden voor beroep ..................................................................................................................... 131
7.6: Exceptie van onwettigheid (art. 277 VWEU) .................................................................................................. 132
7.7: Procedures in kort geding voor HvJ (art. 278-279 VWEU) ............................................................................... 133
7.8: Adviezen (art. 218, lid 11, VWEU) ................................................................................................................. 134
7.9: Door nationale rechter verleende rechtsbescherming .................................................................................. 135
7.9.1 Procedure voor nationaal recht ............................................................................................................. 135
7.9.2 Staatsaansprakelijkheid........................................................................................................................ 136
7.10: Prejudiciële procedure (art. 267 VWEU) ..................................................................................................... 142
7.10.1 Wat is een prejudiciële procedure? ...................................................................................................... 142
7.10.2 Ontvankelijkheidsvoorwaarden: prejudiciële vragen ............................................................................. 143
7.10.3 Principiële verwijzingsmogelijkheid voor alle nationale rechters (art. 267, alinea 2 VWEU) ...................... 146
7.10.4 principiële verwijzingsplicht voor de hoogste rechters (art. 267, derde alinea VWEU) ............................. 152
7.10.5 Gevolgen van een prejudicieel arrest ................................................................................................... 157
7.11: Een “volledig stelsel van rechtsmiddelen en procedures”? ......................................................................... 161
Hoofdstuk 8: Marktintegratiebeleid (groen 2 // 18cm) ..................................................................................... 162
8.1: Inleiding..................................................................................................................................................... 162
8.2: Marktintegratie ........................................................................................................................................... 163
8.2.1 Vier stadia van marktintegratie .............................................................................................................. 163
8.2.2 Evolutie van de marktintegratie in de EU ................................................................................................ 163
8.3: Negatieve en positieve integratie ................................................................................................................. 164
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lot1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,66. Je zit daarna nergens aan vast.
