Samenvatting Religie, zingeving en levensbeschouwing (RZL)
158 keer bekeken 2 keer verkocht
Vak
Religie, zingeving en levensbeschouwing (A09C2A)
Instelling
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
3e bachelor psychologie KUL: samenvatting van de slides, de te kennen delen van het boek 'Bijbel: een (g)oude(n) gids' en de extra hoofdstukken van prof Ellen Van Stichel. Enorm hoge score mee behaald!
Delen die niet in de samenvatting zijn opgenomen:
- Deel 3 hoofdstuk 3: Van mens tot mens, van ...
INLEIDING
Het Oude Testament:
- Juridische handeling/bepaling waarin een persoon goederen/wislbeschikking vastlegt die hij nalaat na zijn
dood
- Figuurlijk: boodschap of ultieme verklaring van een (bekend) persoon, laatste werken van een kunstenaar
- De twee delen van de Bijbel
- De Hebreeuwse term berît ()תירב: «verbond »
- Vertaald in het grieks door de term diathèkè (διαθήκη): «wilsbepaling, testament» versus sunthèkè
(συνθήκη): « alliance»
TeNaK Oude Testament
Joodse/Hebreeuwse Bijbel
Torah – de Wet De Pentateach (de vijf rollen, o.a. Genesis en
Exodus)
Nebi’im – de Profeten De historische boeken
Ketouvîm – de geschriften (geschiedenis van joodse De poëtische boeken (Psalmen en
volk) Wijsheidsliteratuur)
De profetische boeken
1
, DEEL I:
VAN MYSTERIE NAAR ONTLUISTERING
Vroeger: de Bijbel is een mysterie want door Latijnse taal heeft men geen idee wat er gelezen wordt
Nu: er is sprake van ontluistering, aangezien de Bijbel nu eerder als een mythe wordt gezien waarbij de magie
volledig verdwenen is; Christelijk geloof is geen vanzelfsprekendheid meer
Reacties:
- Radicale afwijzing van Christendom
- Gehele onverschilligheid
- Vastklampen aan laatste zekerheid (fundamentalisme)
- Groeien naar een nieuwe religieuze openheid
Christelijk geloof is in crisis in
West-Europa (secularisering:
geloof bepaalt politiek, cultuur
en dagelijks leven niet meer),
maar is zeker niet wereldwijd
het geval!
Factor 1: Cultuur-historische ontwikkeling
- Premoderniteit:
• Het gehele leven werd bepaald door religieuze overtuigingen (de «Christenheid»)
o Filosofie, ethiek, politiek, kunst, literatuur, …)
o Zowel op individueel als maatschappelijk niveau
• Religie en cultuur zijn heel nauw met elkaar verbonden
• Stabiele wereld waarbij elke vraag beantwoord werd door christendom
- Moderniteit (vanaf 18de eeuw):
• Opkomst positieve wetenschappen & focus op rationaliteit: alles moet verklaarbaar zijn
• 2 processen:
o Structurele differentiëring:
▪ Religie als afzonderlijk, autonoom domein i.p.v. overkoepelend domein
▪ Enkel belangrijk in privésfeer, speelt geen rol in publiek domein
▪ Christelijke samenleving bestaat niet meer
o Functionele rationalisering:
▪ Vanuit verlangen naar veiligheid en zekerheid moet de mens kritisch nadenken
en bepalen wat waar en onwaar is (permanente reflexiviteit)
▪ Enkel wat rationeel verklaarbaar is, is waar en heeft waarde & wat niet
objectief/meetbaar/controleerbaar is, is subjectief
▪ Religie is een primitief fenomeen: antwoorden aangereikt in tijden ‘waarin men
nog niet beter wist’
▪ Paradox: hoe meer inzicht men krijgt, hoe meer men beseft dat men veel nog
niet weet
2
,- Postmoderniteit:
• Breuken in moderniteit, moderne mens botst op eigen grenzen want niet alles is beheersbaar en
verklaarbaar (bv. sociale onrechtvaardigheid)
• Ervaring van menselijke onmacht en ontoereikendheid & transcendente (bovennatuurlijke)
werkelijkheidsfactoren
• Religie (zonder god) < religio
o Cicero (106-43 BCE): re-legere: her-lezen op repetitieve manier om te kunnen begrijpen
o Lactantius (250-320 CE): re-ligare: repetitief her-verbinden of intensief sterk binden
o Religie: aandachtige lezing van wat de mens en het transcendente verbindt
Factor 2: Bewustwording van Bijbel als ‘vreemd’ fundament
- Christendom zelf is in feite vreemd
- Bijbel: verschillende boeken, inhouden, genres, auteurs en tijdperken
- Bijbelse teksten hebben nood aan ‘exegese’: uitleg, interpretatie, betekenisgeving
• Communicatie en interpretatie zijn samenspel van verschillende factoren:
o Subject: auteur en lezer
o Vorm (waarin gecommuniceerd wordt)
o Context (waarin communicatie tot stand komt)
• 2 factoren die juiste interpretatie van tekst bepalen:
o De mate waarin de schrijver en lezen dezelfde ervaringswerkelijkheid delen
o De mate waarin de inhoud en uitdrukkingsvorm van de boodschap specifiek en/of
gespecialiseerd van aard zijn
• Probleem: geen directe toegang vanwege schriftelijke communicatie, afstand/kloof tss beide
werelden
Verschillende factoren om rekening mee te houden
1. Exegeten als outsiders
• Hedendaagse lezer is niet de oorspronkelijk geadresseerde & maakt geen deel uit van dezelfde
leefwereld
• Ter illustratie:
o Deuteronomium 12,1: ≪ Hier volgen de voorschriften en bepalingen die u in het land
dat de Heer, de God van uw vaderen , u in bezit geeft, nauwgezet moet volbrengen,
zolang u op die grond zult leven≫
o Psalm 137,1: ≪ Aan de stromen van Babel, daar zaten wij neer, daar weenden wij
tranen, denkend aan Sion≫
o 1 Korintiers 1,1: ≪ Van Paulus, door de wil van God geroepen tot apostel van Christus
Jezus, en van onze broeder Sostenes, aan de gemeente van God te Korinte ≫
2. Taalbarrière
• Geen levende talen meer, wel enkele varianten
o Oude Testament: Hebreeuws – Aramees - Grieks
o Nieuw Testament: Grieks
• Taalsysteem van Hebreeuws verschilt sterk van Nederlands
• Traduttore traditore; traduire, c’est trahir – vertalen is verraden
o Exacte vertaling is moeilijk, interpreteren gebeurt automatisch
o Interpretatie in het kwadraat: vertaler interpreteert én lezer interpreteert
• Woordspelen, eenmalige uitdrukkingen en woorden, …
3. Culturele kloof
• Context: Nabije Oosten
o Patriarchaal (geen vrouwenempancipatie)
o Slavernij aanvaard
3
, o Focus op het lokale en particuliere van steden en dorpen (≠ mondiaal)
o Economisch: veeteelt en landbouw
o …
• Culturele kloof impliceert dat de Bijbelse tekst vaak (historische en culturele) verduidelijking nodig
heeft
• Belangrijk om te kijken welke tekst in welke context is geschreven om deze te kunnen begrijpen
4. Chronologische kloof
• Bijbel is geen geschiedenisboek
• Bijbel ontstaan over vele eeuwen heen:
o Oude Testament: 8ste (?) – 1ste eeuw voor Chr.
o Nieuwe Testament: 1ste–2de eeuw na Chr.
• Historische context van elke tekst afzonderlijk achterhalen?
5. Gegroeide geschriften
• Verschillende auteurs per tekst: langdurig proces van redactie, herschrijving en aanvulling
• Zekerheid over auteur en auteursrechten waren onbestaande
• Pseudepigrafie: pseudoniem van grote figuren uit de oudheid om ze als gezagsvol te presenteren
6. Veelheid van teksten
• Bijbelse literatuur: neerslag van cultureel en theologisch gedachtegoed; in verschillende
perioden, door verschillende auteurs, over verschillende eeuwen geschreven
• Verzameling boeken die herhaaldelijk werden bewerkt en nadien in verschillende versies zijn
overgeleverd
• Geen autograaf (oorspronkelijk manuscript van auteur)
• Bijbeltekst die wij hanteren is niet ‘dé tekst’, maar ‘een bijbeltekst’
• Tekstkritiek:
o Geschiedenis vd tekst als fysisch product proberen na te gaan
o Studie van materiële tekst versus Bijbel moet belangrijk aandachtspunt zijn voor de
exegeet
o Diplomatieke editie: één manuscript kiezen voor uitgave, in de voetnoot staan dan alle
varianten van dit manuscript
o Eclectische editie: verschillende varianten samenvoegen tot één nieuw hypothetisch
manuscript (cf. Nieuwe Testament)
7. Bijbel als ‘Heilige Schrift’
• Niet geschreven door God, wel mensenwerk a.g.v. bepaalde ervaringen waarin men God is
tegengekomen (niet letterlijke woord van God)
• Fungeert binnen een geloofsgemeenschap als Heilig Schrift
• Risico op ‘eisegese’ i.p.v. ‘exegese’: betekenis in-leggen; interpretatie door projectie van eigen
vooronderstellingen; vanuit eigen traditie lezen
Gevaar: vastgeroeste interpretaties als absolute waarheden beschouwen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jennifer3000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
