De Journalist als zzp’er een opdracht naar eigen inzicht in te vullen en je kunt
H1) Freelancers nemen plekken van vaste werknemers ook een ander de opdracht uit laten voeren.
in (op de gehele arbeidsmarkt). Een zzp’er levert kennis Als je staat ingeschreven moet je ook btw-aangifte doen.
en vaardigheden, is een “eenpitter”, verantwoordelijk Bedrijfsplan kan handig zijn, wat daar instaat:
voor eigen werkzaamheden en heeft opdrachtgevers. • Wie ben je, wat doe je en waarom denk je dat jij
Een freelancer is niet per se een zzp’er. als journalist een succes kunt zijn? Ben je
Voordelen zzp’er/kleine ondernemer voor ergens heel goed in, zie je een gat in de markt,
opdrachtgever: voorzie je een behoefte? Waarin onderscheid je
• Zitten aan niemand vast; je? Wat zijn eventuele zwakke punten/risico’s?
• Geen ontslagvergoeding; • Wat verkoop je en waarom ben je beter dan
• Niet doorbetalen bij ziekte; concurrenten? Welke opdrachtgevers heb je in
• Geen scholingskosten/vakantiegeld en gedachten en hoe denk je ze te bereiken? Hoe
• Freelancers werken harder (“voor jou 10 denk je je plekje in de journalistiek te gaan
anderen”) veroveren? Hoe ga je je producten aan de man
Journalist valt onder vrije beroepen. Iedereen kan zich brengen?
zo noemen, maar: “echte” journalistiek kent waarden en • Wat is er nodig om te kunnen starten? Hoe ga je
regels. dat betalen? Heb je zelf ook wat startkapitaal?
Journalistieke baan lijkt onzeker (kranten en Welke omzet, kosten en dus winst verwacht je?
tijdschriften verdwijnen), maar: er komen ook nieuwe Hoeveel wil je maandelijks uit je zaak
tijdschriften en nieuwswebsites bij. opnemen? Hoeveel heb je privé nodig?
Er bestaat ook een “vaste” freelancer, die hoort bij het • Heb je gepraat met andere journalistieke
“vaste clubje” en wordt steeds opnieuw ingeschakeld. ondernemers? Zijn jouw plannen op grond
Soms krijgt een freelancer een tijdelijk daarvan reëel?
freelancerscontract: wordt ingehuurd voor een Er zijn meerdere rechts-/bedrijfsvormen:
bepaalde periode of een bepaald aantal uren per • Eenmanszaak: in eerste instantie ben je zzp’er.
week/maand. Je bent zelf geheel aansprakelijk als het
Sommige freelancers zijn dat uit overtuiging, willen misgaat.
geen vaste baan. Onzekerheid is voor hen een uitdaging • Vof: vennootschap onder firmanaam. Hiervoor
Enquête onder opdrachtgevers: zaken die opvallen: kies je meestal als je met 2 of meer mensen een
• Bij elk medium werken aardig wat mensen met bedrijf begint. Voordeel: je kunt grotere klussen
vaste contracten, vaste freelancers en aannemen. Vof is in feite meerdere
onbetaalde krachten; eenmanszaken. Elk vennoot is hoofdelijk
• Bij alle media werken freelancers met een aansprakelijk.
tijdelijk contract, vaste freelancers en • Coöperatie: rechtspersoon op zichzelf, wie
onbetaalde krachten; erbij aangesloten is, is lid van coöperatie.
• Een overgrote meerderheid bij alle media Oprichting gebeurt bij notariële akte. Leden
schakelt mensen in op tijdelijk contract; kunnen makkelijk in- en uittreden. Geen
• Multimediaal zijn wordt gewaardeerd bij tv & kapitaalsverplichting & persoonlijke
radio; aansprakelijkheid kan worden uitgesloten.
• Een los idee pitchen kan het best via e-mail; Faillissement hoeft niet voor alle leden te
gelden.
• Alleen bij geschreven pers verwacht men dat er
in de toekomst meer wordt gewerkt met • Collectief: met allemaal eenmanszaken
freelancers; samenwerken.
• Freelancers bij het web zijn gemiddeld jonger • Maatschap: geen rechtspersoon, verzameling
dan bij andere media; bedrijven. Elk bedrijf geldt als zodanig voor de
belasting. Bij financiële problemen is iedereen
• Als de samenwerking tussen opdrachtgever en
aansprakelijk voor eigen bedrijf. Voordeel:
freelancer eindigt, heeft dat meestal te maken
samen investeren.
met kwaliteit van werk en
• Besloten vennootschap (bv): alleen of met een
• Betaling bij geschreven pers varieert sterk.
partner. Dan ben je directeur en in dienst van
Met een journalistieke opleiding heb je een streepje
de bv. Bv is zelfstandig rechtspersoon. Alleen
voor: journalisten worden steeds populairder bij
bv is aansprakelijk bij schulden. Directeur
opdrachtgevers buiten de journalistiek (bv.
krijgt vast salaris.
Persberichten/advertorials schrijven).
Meeste journalisten beginnen met werken vanuit huis,
H2) Iedereen met een eigen bedrijfje die daar min. 1225
voordelen daarvan: je hoeft nergens naartoe, geen extra
uur per jaar mee bezig is, is ondernemer. Parttime
huur, rustig, geen extra kosten telefoon en internet,
ondernemer zijn kan ook. Belastingdienst stelt eisen
geen oppas voor huisdieren etc. Nadelen daarvan: privé
aan ondernemers: moeten als doel hebben winst te
en werk lopen door elkaar heen, geen collega’s,
maken, het risico lopen dat facturen niet betaald
ongezellig etc.
worden of op een dag geen omzet hebben,
Andere werkruimten: flexwerkplekken, vaste
onderneming is zichtbaar in het maatschappelijk
werkplekken of een eigen bedrijfsruimte
verkeer door promotie/publiciteit, bij voorkeur
Belangrijke keuzes na inschrijven bij KvK: 1.
meerdere opdrachtgevers per jaar en de vrijheid om
Specialiseren op medium, 2. Specialiseren op inhoud &
3. Specialiseren op genre.
, H3) Journalistieke ondernemer moet commercieel EC doet aanbevelingen over fake news: transparantie
nadenken (een bedrijf en moet klanten krijgen). en online-informatie, media en informatie wijsheid,
Veel freelancers hebben een eigen website. Wat zet je toolvaardigheden voor journalisten en publiek en
daarop? diversiteit in media-ecosysteem.
• Wie ben je? Je stelt jezelf voor. Waar sta je Conclusies: toegenomen mediaconcentratie,
voor? Wat wil je? Wat kenmerkt jou? Bij vraagstukken rondom pluriformiteit en journalistieke
voorbaat met een foto. onafhankelijkheid, nieuwe technologieën bieden
• Wat doe je: wat voor opdrachten/ nieuwe mogelijkheden voor journalistieke productie,
werkzaamheden? zowel meer mogelijkheden in research als in vorm.
• Wat heb je al gedaan? (Portfolio) Nieuwe vormen van gatekeeping en watchdog functie.
• Evt. Een blog Nieuwe productiemogelijkheden en nieuwe
technologieën leiden tot nieuwe ethische vraagstukken.
• Contactgegevens (up to date!)
Grote tech conglomeraten spelen een belangrijke rol in
Netwerken is belangrijk. Kan op journalistieke
het journalistieke ecosysteem.
bijeenkomsten maar ook digitaal (Twitter, Facebook,
3) “Verdienmodellen”
LinkedIn, e-mail).
Er vindt een daling plaats in de oplage van regionale
Hoorcolleges
dagbladen, ook daling in oplage tijdschriftensector en
1) “Veranderende mediaconsumptie”
daling in oplage roddelbladen.
Tussen 2002-2017 daling in kijk-, luister- en leestijd.
Huidig verdienmodel gebaseerd op verkoop en
Dagbladen worden geen massamedium meer, betaalde
advertenties.
printoplagen dalen. Daling in oplage vrouwen
Gratis online nieuws: Meeste kranten boden met komst
weekbladen. LINDA. en “niche” bladen zoals Flow en
internet gratis content aan met het idee om massa
Happinez doen het heel goed. Daling in aantal
media te creëren en zo interessant te zijn voor
sportbladen.
adverteerders. Alleen betalen voor specifiek nieuws (bv.
Tv-kijken is een generatieding. Oudere generaties (50+)
Financiën/sport). Ook opkomst gratis kranten (Spits,
kijken veel meer dan jongeren (6-19) maar ook meer dan
Metro, Dag, De Pers).
volwassenen (20-49).
Bereik online hoog bij online platforms.
Nieuwe manieren van mediaconsumptie:
De relatie met de onlineconsument: ‘the attention
1. Reading
economy’.
2. Watching
Aandacht voor het platform
3. Viewing
Journalistieke -> Adverteerder
4. Listening
Organisatie <-
5. Checking
Advertenties/banners
6. Snacking
Opkomst van betaalmuren:
7. Scanning
Hard Freemium Metered
8. Monitoring
Toegang tot Sommige Een paar
9. Searching
inhoud als je artikelen alleen artikelen per
10. Clicking
betaalt voor abonnees, week of maand
Conclusies: nieuws is flexibel (geen vaste plaats/tijd),
rest gratis gratis, daarna
gepersonaliseerd nieuws, actieve consumptie, per
betalen
generatie grote verschillen en per medium en titel grote
verschillen. Hard model is bijvoorbeeld Financieele Dagblad
2) “Veranderende mediaproductie” Freemium model is bijvoorbeeld website Telegraaf
Mediaconcentratie: minder uitgevers, wel groter. Metered model is bijvoorbeeld nrc.nl
Minder concurrentie, minder spelers, meer een Nieuwe verdienstrategieën:
monopolie positie. Hierdoor angst voor minder 1. Verschillende abonnementen
pluriformiteit/diversiteit. 2. Inhoudelijke strategieën (bv. Vrouw van de
Meer mediaconcentratie bij radio & dagbladen, tv is Telegraaf)
redelijk stabiel. 3. Native advertising
Bij dagbladen domineren Persgroep en Mediahuis de 4. Diversificatie (bv. NRC Webwinkel)
markt. 5. Journalistieke evenementen
Talpa heeft ANP overgenomen (enige Nederlandse 6. Betalen per artikel
persbureau). Hierover veel discussie. 7. Crowdfunding
Nieuwe manieren om journalistieke verhalen te maken, 8. Ledenmodel
om je te onderscheiden: datajournalistiek, data 9. Data als verdienmodel
visualiseren, virtual reality en personalisering. 10. Blockchain als verdienmodel
Nieuwe ethische dilemma’s: 4) “Toekomstscenario’s voor de journalistiek”
Scenarioplanning: manier om je voor te bereiden op de
• Misleiding in data en nieuwe verhaalvormen;
toekomst, geen instrument om toekomst te voorspellen,
• Privacy op sociale media helpt om onzekere toekomst beter te begrijpen en
• Macht van grote journalistieke concerns en beslissingen te maken. Voorkomt ‘blindsidedness’.
journalistieke verantwoordelijkheid; Journalistiek in 2025: wisdom of the crowd, a handful of
• Invloed van algoritmen en apples, the shire en darwin’s game
• Opkomst van fake news (dis-information, mis- 1. Wisdom of the crowd: publiek als beïnvloende
information en mal-information). factor, van grote media-organisaties naar start-
ups. Technologie als beïnvloedende factor.